İndirim konusu yapılamayacak katma değer vergisi (KDV) ödemelerinin 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilerek indirim konusu yapıldığı görülmüştür.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu; 3’üncü bendin (g) ayrımında, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetlerinin KDV’ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Aynı maddenin 3’üncü fıkrasında da bu faaliyetlerin kanunların veya resmi makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukuki statü ve kişiliklerinin işlemlerin mahiyetini değiştirmeyeceği ve vergilendirmeye mani teşkil etmeyeceği belirtilmiştir.

Mezkur Kanun’un 30’uncu maddesinin (a) bendinde, vergiye tabi olmayan veya

vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.

KDV Genel Uygulama Tebliği’nin “1.B.2 Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki Kuruluşların Vergilendirilmesi” başlıklı bölümünde; “3065 sayılı Kanunun (1/3-g) maddesinde sayılan; genel bütçeye dâhil idareler, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, dernek ve vakıflar ile her türlü mesleki kuruluşların ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri vergiye tabi değildir.” düzenlemesi yer almıştır. Bu düzenlemelerden anlaşılacağı üzere belediyelerin kuruluş amaçlarına uygun ticari, sinai, zirai ve mesleki faaliyet niteliği bulunmayan faaliyetlerinin verginin konusuna dahil edilmemesi gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “191 İndirilecek katma değer vergisi hesabı” başlıklı 153’üncü maddesinde;

“(1) Bu hesap, mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen veya borçlanılan ve kurum açısından indirim hakkı doğuran katma değer vergisinin izlenmesi için kullanılır.

(2) Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.” hükmü yer almaktadır.

Belediyenin vergisel işlemleriyle ilgili yapılan incelemede; 2018 yılı içinde araç ve iş makinesi kiralaması, çöp konteyneri, bayat ekmek kutusu, çöp poşeti, çöp konteyner alımı, çöp toplama ve süpürme işi hizmet alımından kaynaklanan toplam 3.481.703,26 TL tutarında katma değer vergisinin 191 İndirilecek KDV hesabına kaydedildiği görülmüştür. Dolayısıyla KDV’si indirim konusu yapılmayacak bu tür mal ve hizmet alımları doğrudan giderleştirilmeli ya da ilgili malın maliyetine eklenerek aktifleştirilmelidir.

191 nolu hesaba kaydedilen toplam 3.481.703,26 TL’nin, Belediye’nin sunmuş olduğu hizmetler karşılığında tahsil edilen ve 391 Hesaplanan KDV Hesabına kaydedilen toplam 942.370,21 TL tutardan mahsup edilmesi nedeniyle vergi dairesine KDV ödenmediği, mahsup edilemeyen tutarların da her ay 190 Devreden KDV hesabına aktarıldığı görülmüştür.

Yıllar itibariyle yapılan hatalı uygulama neticesinde, 190 Devreden KDV Hesabının yıl sonu borç bakiyesi 13.146.077,66 TL’ye ulaşmıştır.

Kamu idaresi cevabında; "bulgu kapsamında da belirtildiği üzere Belediyemiz temizlik hizmetlerinin girdisi olarak mal veya hizmet alımları ile sınırlı olarak araç ve iş makinası kiralanması, çöp konteyneri, bayat ekmek kutusu, çöp poşeti, çöp konteyneri alımı, çöp toplama ve süpürme işi işleri için daha kaliteli bir temizlik hizmeti sunmak adına yapılan giderlerde 191 İndirilecek KDV Hesabı kullanmış olup, sayılan mal veya hizmet alımları dışında kullanım olmamıştır. İlgili hesabın kullanılmaması Sayıştay Denetim Raporlarında tenkit konusu olmuştur. Denetim Raporlarının sonuç kısmında geçen “ Bununla birlikte, mal ve hizmetin

satın alınması sırasında satıcılara ödenen veya borçlanılan ve kurum açısından indirim hakkı doğuran katma değer vergilerinin indirim konusu yapılması ve 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilmesi gerekir. Kiralama, imar ve şehircilik ile ilgili bazı hizmetler ile temizlik hizmetleri nedeniyle katma değer vergisi tahsil eden Kurumun, söz konusu faaliyetler için yüklendiği katma değer vergilerini indirim konusu yapması gerekir.” hükmü ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı” başlıklı 153’üncü maddesi (2). Maddesi “Mahalli İdareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmeti üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim Konusu yaparlar.” hükmüne istinaden ilgili girdiler için 191 İndirilecek KDV Hesabı kullanılmıştır." denilmektedir.

Sonuç olarak İdare cevabında temizlik hizmetlerinin girdisi olarak kullanılan mal ve hizmet alımları için ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılmasının mevzuata uygun olduğu iddia edilmiş olsa da söz konusu mal ve hizmet alımları, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 153’üncü maddesine göre, bir bedel karşılığı satmak üzere alınan mal ve hizmet alımlarının girdisi sayılamayacağından KDV’nin indirim konusu yapılması mevzuata uygun değildir.

Temizlik hizmetleri Belediyenin yasal olarak yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlerden olup Belediye bu hizmetleri karşılığında herhangi bir bedel tahsil etmemektedir. Dolayısıyla temizlik hizmetlerinin girdisi olarak kullanılmak üzere gerçekleştirilen mal ve

hizmet alımları (araç ve iş makinası kiralanması; çöp konteyneri, bayat ekmek kutusu, çöp poşeti, çöp konteyneri alımı; çöp toplama ve süpürme işi) için ödenen katma değer vergisi indirim konusu yapılamayacaktır.

Hatalı uygulama nedeniyle ilgili vergi dairesine vergi ödenmediği gibi; 190, 191, 391 nolu hesaplar Belediyenin yıl sonu mali tablolarına olması gerekenden farklı yansımaktadır.