696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 83’üncü maddesiyle getirilen ve 08.03.2018 tarih ve 30354 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7079 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 78’inci maddesiyle aynen kabul edilen düzenlemeye göre belediye bütçesinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya

niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılmasında Usul ve Esaslar’da belirlenen ölçütlere uyulmadığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (e) fıkrasının birinci bendinde,“ (Değişik: 20/11/2017-KHK-696/83 md. Aynen kabul: 1/2/2018-7079/78 md.) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.” hükmü gereği belediye bütçesinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılması mümkün değildir.

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmetin belediyelerce nasıl gördürüleceğine ilişkin 2018/11608 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kararlaştırılan “İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar” 28.04.2018 tarih ve 30405 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Usul ve Esaslar’ın,

“Personel Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payına İlişkin Üst Sınır” başlıklı 5’inci maddesinde,

“(1) İdarelerin, şirket personeli de dahil yıllık toplam personel giderleri, idarenin gerçekleşen en son yıl bütçe gelirleri toplamının her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması sonucu bulunacak miktarın yüzde kırkını aşamaz. Bu oran büyükşehir belediyelerinde yüzde otuz olarak uygulanır. Yıl içerisinde aylık ve ücretlerde beklenmedik bir artışın meydana gelmesi sonucunda personel giderlerinin söz

konusu oranları aşması durumunda, cari yıl ve izleyen yıllarda personel giderleri bu oranların altına ininceye kadar idare şirketlerine yeni personel alımı yapılamaz.

1. Doğrudan hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışan işçi sayısı, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 24 üncü maddesine göre işçi statüsünde geçişe esas sözleşme kapsamında o iş için öngörülen işçi sayısını aşamaz. Ancak birinci fıkradaki oranın altında kalan idarelerin şirketleri; bu oranın aşılmaması kaydıyla, işten ayrılanların yerine ve iş artışının zorunlu olduğu durumlarda idarenin talebi üzerine yeni işçi alımı yapabilir. İdareler, belirlenen oranın aşılmaması kaydıyla personel çalıştırılmasına dayalı yeni hizmetlerini şirketlerine gördürebilir ve bu amaçla şirketler tarafından yeni işçi alımı yapılabilir.

2. Birinci fıkrada belirlenen oranı aşan idareler tarafından İçişleri Bakanlığından izin alınmaksızın şirketlerine işçi alımı yapılamaz.”

“Hizmetlerin gördürülmesi” başlıklı 6’ncı maddesinde,

1. İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait şirketlere gördürebilir.

2. Belediye veya bağlı kuruluşlarından birinin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerden; aynı belediye veya bağlı kuruluşları tarafından da ortaklık oranlarına bakılmaksızın doğrudan hizmet alımı yapılması mümkündür.”

düzenlemeleri yer almaktadır. Belediyeler, Usul ve Esaslar’ın 5’nci maddesinde belirlenen oran dahilinde personel çalıştırılmasına dayalı yeni hizmetlerini doğrudan hizmet alımı suretiyle, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait şirketlere gördürebilmekte ve bu amaçla şirketler tarafından yeni işçi alımı yapabilmektedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (e) fıkrasının birinci bendinde yer alan düzenlemeye göre belediye bütçesinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılması mümkün değildir.

Ancak Belediye bütçesinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılmıştır. Esaslara göre yeni işçi çalıştırabilmesi en son yıl bütçe gelirleri toplamının her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 04.0.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesi uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması sonucu bulunacak miktarın yüzde kırkını aşmama şartına bağlıdır. Oysa söz konusu yüzde kırk oranı aşıldığı gibi belirlenen sayının da üzerinde kişi çalıştırılarak giderleri belediye tarafından karşılanmıştır. Ayrıca yüzde kırk oranı aşıldığı halde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından Esaslar'ın 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre izin alınması gereği de yerine getirilmemiştir.

Tablo 10: Gelir ve Personel Giderlerini Gösteren Tablo

Tablo 11: 696 Sayılı KHK Kapsamı Sırasında Geçişe İlişkin Bilgiler

696 sayılı KHK kapsamında Bina Temizlik Hizmeti ve Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların temizliğinde görevli olarak çalışan geçişi sağlanan toplam 32 personelden 14 kişi 2020 yılından itibaren Sokak Temizliği işinde görevlendirilmiştir.

696 sayılı KHK kapsamında Çöp Toplama hizmetinde görevli olarak çalışan geçişi sağlanan toplam 47 personelden 1 kişi 2019 yılından itibaren Bilgi İşlem hizmetinde görevlendirilmiştir.

Tablo 12: 696 Sayılı KHK Kapsamı Sonrasında Alınanlara İlişkin Bilgiler

Kamu idaresi cevabında, taşeron işçi sınırlamasına tabi olmaksızın şirket aracılığı ile işçi çalıştırarak bedelinin belediye bütçesinden ödenmesinin KHK'nin 126 ncı maddesi ile 375 sayılı KHK'ya eklenen Ek madde 20'inci maddesinde "belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 inci maddesindeki limit ve şartlar

ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir." hükmüne uygun olmadığı, Belediyenin belirtildiği gibi işçi çalıştırmadığı ve işçilik bedeli ödemediği, yapılan ödemnin 01-Personel Giderleri harcama kalemi yerine 03- Hizmet Alımları harcama kaleminden ödendiği, Belediyenin belediye personel şirketinden hizmet alımı yapıldığı ve belediye personel şirketine hizmet bedeli ödendiği ifade edilmiştir.

Belirlenen ölçütlere uyulmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapılmamsı gerektiği ifade edilmesine karşın, verilen cevap bu hususun ve buna ilişkin yapılan açıklama ile mevzuat ın anlaşılamadığını göstermektedir.

Belediyenin hizmetlerini sürdürebilmesi için sahip olduğu mali kaynaklarını verimli bir şekilde kullanması zorunludur. Mali disipline uyulmadığı takdirde Belediyenin sürdürülebilirlik durumu olmayacaktır.

4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin (e) fıkrasının birinci bendi ile 28.04.2018 tarih ve 30405 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Usul ve Esaslar’da belirlenen ölçütlere uyulmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımına son verilmesi için gerekli sürecin işletilmesi gerekir.