Karar Künyesi
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında yapılan işlere yönelik yapılan incelemelerde tespit edilen hususlara aşağıda yer verilmiştir.
Otomasyon Sistemli Dökme Akaryakıt Alım İşinde Teknik Şartnamede Yer Alan Hususlara Uyulmaması
Teknik şartnamede belirtilen kriterlere uyulmadığı görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; ihale dokümanı, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgiler olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunu’nun “Şartnameler” başlıklı 12’inci maddesinde; ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin
idarelerce hazırlanmasının esas olduğu; ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği; belirlenecek teknik kriterlerim, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacağı, rekabeti engelleyici hususlar içermeyeceği ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacağı hüküm altına alınmıştır.
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Mal Alımlarına Ait Tip Sözleşme’nin “Sözleşmenin Ekleri” başlıklı 8’inci maddesinde ihale dokümanının sözleşmelerin ayrılmaz parçası olduğu ve idare ile yükleniciyi bağladığı belirtilmiştir.
Otomasyon Sistemli Dökme Akaryakıt Alım İşine ilişkin teknik şartnamede;
“Taşıt Tanıma Sistemli Akaryakıt Otomasyon Pompası” başlıklı II-g maddesinde,
…
6. Sistemin internet/Ethernet bağlantısı ve/veya GSM Data hattı kullanılarak sağlanacaktır. Belediyeden internet alt yapısı ya da internet istenmeyecektir.
…
9. Sistemde tanımlı olmayan hiçbir araç veya tanka yakıt verilmeyecektir. …
“Akaryakıt Tankı” başlıklı II-h maddesinde,
Akaryakıt Ana Tankı kendi bünyesinde özel bir kabinde olacak ve bu kabinde Taşıt Tanıma Sistemli Akaryakıt Otomasyon Pompası ve otomasyon elektronik cihazlarını barındıracaktır. Akaryakıt tabancası kabin dışında olacaktır…
“Otomasyon Sistemine Bağlı Yakıt Transfer Varili (Akıllı Varil) Veya Mobil Tank” başlıklı II-i maddesinde,
Sahada bulunan iş makinelerine işin aksamaması için otomasyon sistemine bağlı çalışacak yakıt nakil varili ve mobil tank sisteme dahil edilecektir. …
“Raporlama Sunucu Yazılım Hizmeti” başlıklı II-j maddesinin üçüncü kısmında,
viii. Kurum yetkilisine gizli üretilmiş şifre onayı gidecek ve bu şifre ile onay sonrasında yeni araç sisteme dahil edilecektir. Bu şifre olmadan yeni araç eklemeye yazılım kapılı olacaktır…
düzenlemelerine yer verilmiştir.
Ancak yerinde yapılan incelemeler sonucunda;
Sisteme ait internet bağlantısının İdare tarafından karşılandığı ve sistemde tanımlı olmayan ikame araçlara sisteme tanımlanmadan akaryakıt tanklarından sorumlu personel tarafından kullanılan “Master Card” (taşıt tanıma çipi olmadan yakıt verilmesine imkan sağlayan) ile yakıt verilebildiği,
Akaryakıt tanklarından sadece bir tanesinin özel bir kabinde olduğu diğer tankın kabinde olmadığı,
Mobil tank yüklenici tarafından teslim edilmiş olsa da otomasyon sistemine hiç entegre edilmeyerek idare tarafından kullanılmadığı ve sahada çalışan iş makineleri için variller ile yakıt gönderildiği,
Tespit edilmiştir.
Teknik şartnamede belirlenen kriterler taraflar için bağlayıcı olup, bu kriterlere uygun olarak işlem yapılması gerekmektedir.
İhale Öncesi Zemin Etüt Raporu Hazırlanmadan Uygulama Projesi Düzenlenmesinden Kaynaklı İş Artışı Yapılması
Anahtar teslim götürü bedel teklif alınarak ihalesi yapılan yapım işine ilişkin, ihale öncesinde işin yapılacağı yer ile ilgili zemin etüt raporu hazırlamadan uygulama projesi düzenlendiği ve bu şekilde düzenlenen uygulama projesindeki hatadan kaynaklı iş artışı yapıldığı görülmüştür.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme Türleri” başlıklı 6’ncı maddesinin (a) bendinde yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde uygulama projesinin, belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade ettiği belirtilmiştir.
Kanun’un “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (c)
bendinde ise yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasına Esas Miktarların Tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde; yaklaşık maliyet hesabına esas miktarlar tespit edilirken, uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak üzere ihaleye çıkılan yapım işlerinde, ihale yapılmadan önce, işin yapılacağı arsa ile ilgili mülkiyet, kamulaştırma, imar işleri ve zemin etüt raporlarının hazırlamış olması ve ilgili zemin etüt raporuna göre belirlenmiş subasman kotu, temel derinliği, zemin emniyet gerilmesi, temel tipi gibi bilgilere göre yapının her türlü ayrıntısını içeren uygulama projelerinin düzenlenmesi gerekmektedir.
Yapılan inceleme, yapım işinde ihale öncesinde işin yapılacağı yer ile ilgili zemin etüt raporu hazırlanmadan uygulama projesini düzenlediği; bu şekilde düzenlenen uygulama projesindeki hatadan kaynaklı %9,4261 iş artışı yapıldığı tespit edilmiştir. Mevzuatında öngörüldüğü üzere yapılacak zemin etüt çalışmaları ile uygulama projesinin hazırlanması halinde iş artışı gerekçesi olan imalatların yapılmasına gerek duyulmayacağı açıktır.
Uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
Yapım İşlerinde Şantiye Defterinin Tutulmaması veya Mevcut Olanların Eksik Tutulması
İdarenin sözleşmeye bağladığı bazı yapım işlerinde şantiye defterlerinin tutulmadığı, tutulanlarda ise bilgilerin eksik olduğu görülmüştür.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının Hazırlanması” başlıklı 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; idare tarafından ihale ve/veya ön yeterlik dokümanının hazırlanmasında, bu Yönetmelik ekinde yer alan; tip şartnameler, standart formlar, tip sözleşme, Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan diğer mevzuatın esas alınacağı belirtilmiştir.
Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin 8.2.1’inci maddesinde ise; ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasının ilk sırasında Yapım İşleri Genel Şartnamesinin olduğu ifade edilmiştir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Ataşmanlar ve İlgili Diğer Defterler” başlıklı 28’inci maddesinin birinci fıkrasında; işyerlerinde, yapılan işlerin bütün ayrıntılarını günü gününe kayıt altına almak için, örneklerine göre şantiye günlük defteri, röleve ve ataşman defterleri, bunlarla ilgili belgeler yüklenici ile birlikte yapı denetim görevlisi tarafından tutulacağı; yüklenici tarafından bu defterlerin ve ilgili belgelerin imzalanmak zorunda olduğu; bunlardan imzalı birer kopyasının yükleniciye verileceği hükmüne yer verilmiştir.
İdarelerin denetim ve kontrollük iş ve işlemlerini düzenleyen mevzuatın bir parçası olan Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği’nin “Kontrol Mühendisi Görev, Yetki ve Sorumluluğu” başlıklı 10’uncu maddesinin “Şantiye Defteri” başlıklı 10.18.1’inci bendinde; şantiye defterine her gün, hava durumundan başlayarak işin ilerleyişini, gelişmesini, çıkan engelleri, şantiyeye göre ihzarat bedeli ödenecek gereçler ile fiyat farkına tabi gereçlerin çeşit ve miktarlarını fatura, tarih ve numarası ile sözleşmesi gereğince müteahhidin iş başından bulundurması şart koşulan teknik elemanların o gün iş başında bulunup bulunmadığını, müteahhitle yapılan önemli görüşme ve sonuçlarını işte kullanılan işçi, makine ve teçhizatın miktarını, üst kademeden gelenlerin ziyaretlerini ve konuşularak karar verilen hususları ile birlikte imzalayacağı belirtilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, işin yürütülmesi sırasındaki bütün süreçler şantiye defteri ile kayıt altına alınmalıdır. Böylelikle idare ve yüklenici arasındaki anlaşmazlıklarda söz konusu kayıtlar kanıt teşkil edecektir. Ayrıca hakedişlere girecek imalat miktarı ve cinslerinde de bu defter esas alınacaktır. İdarenin kontrol teşkilatı dışındaki paydaşları da (denetçiler vb.) yine bu sayede etkin bir inceleme yapabilecektir.
Yapılan incelemede; 2 adet yapım işine ait şantiye defterlerinin tutulmadığı ve 1 adet yapım işinde ise şantiye defterinde kontrol edene ait bilgi ve imzanın bulunmadığı ve her güne aynı bilgiler girilerek standart bir şekilde hazırlandığı tespit edilmiştir.
Yapım işlerinin yürütülmesi sırasındaki bütün süreçlerin mevzuatın öngördüğü biçimde şantiye defteri ile kayıt altına alınması gerekmektedir.