10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'e göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için ilgili belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatının olması gerekmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81 inci maddesinde; Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılmasının, işyeri açma izni harcına tabi olacağı belirtilmektedir.

Kurumun 2019 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; belediye sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten işletmelerin olduğu tespit edilmiştir. Ruhsat Denetim Şube Müdürlüğü’nden alınan verilere göre, Belediye yetki ve görev sınırları içinde 31.12.2019 tarihi itibariyle 1.070 adet işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği ve sadece bu işyerlerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcı tahsil edildiği tespit edilmiştir. Ancak Kurumun ilan ve reklam şefliğinden alınan, ilan ve reklam vergisi beyanı bulunan 17.652 aktif işletme olduğu tespit edilmiştir. Buna karşılık, Zabıta Daire Başkanlığı’ndan alınan verilerde ise; 2019 yılı içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatına

ilişkin toplam 108 adet işyerinin denetlendiği ve 3 adedinin ruhsatsız olduğu tespit edilmiştir.

Kurum cevabında özetle; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanun’un 7 nci ve 5393 sayılı Belediye Kanun’un 80 inci maddelerine yer verilmiş, bu bağlamda büyükşehir belediyesince işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilecek işyerleri sayılmış, sayılanların dışındaki işyerlerine ise ilçe belediyelerince ruhsat verileceği, belediye meclisince alınan 13.05.2014 tarih ve 34 sayılı karar gereği on beş metre ve üstü tüm imar yolları bulunan yerlerdeki işyerlerine ait ilan reklam ve reklam vergisine ilişkin işlemlerin büyükşehir belediyesince, onbeş metre altı yerlerde ise ilçe belediyelerince yerine getirileceği, ilan ve reklam vergisi mükellef sayısısnın bu kapsamda tespit edildiği, 5216 sayılı Kanun’un 7 nci maddesi gereği on beş metre üstü ve on beş metre altındaki yollar üzerinde bulunan tüm işyerlerine, işyeri açma ve çalışma ruhsatı vermeye ilçe belediyelerinin yetkili olduğu, ilan ve reklam vergisi mükellef sayısı ile işyeri açma ruhsatı verilen işyerleri sayısı arasındaki farkın bu sebepten ileri geldiği belirtilmiştir.

Kurum cevabına katılmak mümkün değildir. Zira büyükşehir belediyesinin işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı vermeye yetkli olduğu yerler:

• 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir Belediyesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları” başlıklı 7 nci maddesi gereği; gıda ile ilgili olanlar dahil birinci sınıf gayrisıhhi müesseseler, yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar, imar planında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahalar, büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek işyerleri,

• 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Şehirlerarası özel otobüs terminali işletmesi ve akaryakıt istasyonları” başlıklı 80’inci maddesi gereği; akaryakıt istasyonları,

• 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi başlıklı 5 inci maddesinin yedinci bendi gereği; alışveriş merkezleridir.

Dolayısyla yukarıda değinilen mevzuat hükümlerinin herhangi birinde 15 metre üstü ve altındaki tüm imar yollarında bulunan yerlerdeki işyerlerine ait işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının ilçe belediyelerince verileceğine ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Kaldı ki kurum cevabında değinilen meclis kararında belirtilen 15 metre sınırı; İlan ve Reklam Vergisi mükelleflerinin tespitine ilişkin bir yetki paylaşımıdır. Bununla birlikte hali hazırda Kurum tarafından verilmiş 1070 adet işyeri açma ve çalışma ruhsatı varken; Kurum cevabında önce

büyükşehir belediyesince ruhsat verilecek yerler sayılıp hemen sonrasında aynı kanun maddesi dayanak gösterilerek büyükşehir belediyesinin ruhsat vermeye yetkili olmadığının iddia edilmesi yersiz görülmüştür.

Netice itibariyle Kurumun, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf olan işletmeleri tespit ederek geriye kalan ruhsatsız işyerlerinden söz konusu harcı tahsil etmesi gerekmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.