Karar Künyesi
Kurumca, evsel katı atık hizmetlerine ilişkin ücret tarifesinin belirlenmediği, evsel katı ücretlerinin toplanmadığı görülmüştür.
2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 11’inci maddesinde “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıdaki hükme istinaden 27.10.2010 tarih 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’te evsel katı atık bertaraf tesisleri tarifelerinin belirlenmesinde uyulacak usul ve esaslar düzenlenmiştir.
Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde;
“Abone: Su ve atıksu ve katı atık hizmetlerinden faydalanan ve/veya faydalanacak gerçek veya tüzel kişiyi,
Atık üreticisi: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
Atık sahibi: Atık üreticisini veya atığın sahibi olan gerçek ve tüzel kişileri,
Evsel katı atık idareleri: Büyükşehir belediyelerini, diğer belediyeleri ve belediye birliklerini,
İfade eder.”
Denilmiştir.
Yönetmeliğin “Evsel katı atık idarelerinin görev ve yetkileri” başlıklı 8’inci maddesinde ise bu idarelerin; evsel katı atık hizmetlerini vermek veya verdirmekle, evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle ve evsel katı atık ücretini toplamakla yükümlü
oldukları hüküm altına alınmıştır.
Yönetmelikte düzenlenen diğer bazı hususlar ise şu şekilde özetlenebilir:
Evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı olarak düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılacak olup sabit ve değişken masraf olmak üzere iki farklı tarife belirlenebilecektir.
Evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet ve kirleten öder esasları kullanılacaktır.
Evsel katı atık hizmetlerine ait ücretler belirlenirken, atık üreticisinin ürettiği atık miktarı aşağıdaki birimlerden biri veya birkaçı kullanılarak tespit edilebilecektir:
Atık ağırlığı,
Konteyner sayısı, konteyner hacmi, konteyner doluluk oranı ve atık toplama sıklığı,
Atık toplama aracı sayısı, araç hacmi, araç doluluk oranı ve atık toplama sıklığı,
ç) Atık üreticilerinin hanehalkı büyüklüğü, hastanelerde yatak sayısı, okullarda öğrenci sayısı gibi belirli özelliklerine göre belirlenebilecek sabit atık üretim değerleri.
Evsel katı atık idareleri hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her abone karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlüdürler. (Sözleşme, abonenin ve/veya atık üreticisinin hangi hizmetlerden yararlandığını ve hangi tarife türü üzerinden ücretlendirileceğini tanımlar.)
Toplam sistem maliyeti, yatırımın finansal maliyeti, sistemin işletilmesi ve bakımı, sabit varlıkların amortisman maliyetleri, yönetim ve izleme giderleri, vergiler, kamulaştırma ve sistemin finansal sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisinden oluşan tam maliyeti içermektedir. (Toplam sistem maliyeti, atıksu veya evsel katı atık sisteminin işletilmesi ve sürdürülebilirliği ile bağlantısı olmayan maliyetleri içermeyecektir.)
Ücret, toplam sistem maliyetinden 2464 sayılı Kanunun Mükerrer 44’üncü maddesi hükmü gereği alınan çevre temizlik vergisi çıkartılarak belirlenecektir.
Evsel katı atık idareleri, evsel katı atık hizmetleri için tahsil ettikleri ücretlerin evsel katı atık hizmetlerinde kullanılmasını sağlayacak tam maliyet muhasebe sistemi kurmakla yükümlü olacaklardır.
Belediyeler, ücret ve tarifelere ilişkin almış oldukları meclis kararlarını diğer meclis kararları gibi halka duyuracaklardır.
Yönetmeliğin “Uyum süreci” başlıklı Geçici 1’inci maddesinde ise “26/10/2011 tarihi itibarıyla bu Yönetmeliğe, tarife belirleme, abonelik, sözleşme, teknik altyapı eksiklikleri ile kendi aralarında maliyet ve bölüşüm hesabı yapmayanlar da dahil olmak üzere, uyum sağlayamamış olan atıksu altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri, 31/12/2018 tarihine kadar bu Yönetmeliğe uyum sağlamakla yükümlüdürler.” denilmiştir.
Yönetmeliğin yukarıda yer alan hükümleri gereği; evsel katı atık idarelerinin, verdikleri evsel katı atık hizmetleri için meclis kararı ile ücret tarifesi belirlemesi gerekmektedir. Tarifenin, toplam sistem maliyetinden 2464 sayılı Kanunun Mükerrer 44’üncü maddesi gereği alınan çevre temizlik vergisinin çıkartılması suretiyle belirlenmesi ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlerin, yapılan hizmetin karşılığı olarak su faturaları üzerinden tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir.
Gebze Belediyesince; evsel katı atık ücret tarifelerine ilişkin herhangi bir meclis kararı alınmadığı, evsel katı atık ücreti adı altında bir gelir toplanmadığı ve Yönetmeliğin “Uyum süreci” başlıklı Geçici 1’inci maddesi gereği yapılması gereken iş ve işlemlerin yapılmadığı anlaşılmıştır.
Kamu idaresi cevabında; Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin Geçici 1’inci maddesi uyarınca uyum sürecinin 31/12/2020 tarihine kadar uzatılmış olduğu, konuya ilişkin çalışmaların il genelinde devam etmekte olduğu belirtilmiştir.
Sonuç olarak Bulguda da ifade edildiği üzere; evsel katı atık ücret tarifesinin Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümleri gereği meskenler ve işyerleri için belirlenmesi, evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirmenin belirli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılması gerekmektedir. İdarece de belirtildiği gibi Yönetmeliğin Geçici 1’inci maddesi gereğince; tarife belirleme, abonelik, sözleşme, teknik alt yapı eksiklikleri ile kendi aralarında maliyet ve bölüşüm hesabı yapmayanlar da dahil olmak üzere Yönetmeliğe uyum sağlayamamış olan atıksu altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri 31/12/2020 tarihine kadar Yönetmeliğe uyum sağlamakla yükümlü tutulmuş olup bu kapsamda idarece yapılması gerekenlerin yapılıp yapılmadığı takip eden yıllar denetimlerinde tekrar değerlendirilecektir.