Muhasebe kayıtlarında yer alan ve almayan arsaların satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde hatalı uygulamalar yapılmıştır.


A-Muhasebe kayıtlarında yer alan ve peşin olarak satılan arsaların ilgili hesabından kayıtlı değeri değil satış bedeli üzerinden çıkış yapılması

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin, 250-Arazi ve Arsalar Hesabına ilişkin “Hesabın işleyişi” başlıklı 189 uncu maddesinde;

“…


  1. Alacak


    1. Satılan arsa ve arazilerin, bir taraftan kayıtlı değeri bu hesaba, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedeli 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumsuz fark 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan satış bedeli 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

    2. Taksitle satılan arsa ve arazilerin, kayıtlı değeri bu hesaba, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedelinden doğan alacaklar ilgisine göre 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı veya 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumsuz fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

…” denilmektedir.


Yukarıda yer alan mevzuat hükmü gereğince, peşin olarak satışı yapılan taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılması, kayıtlı bedel ile satış bedeli arasındaki olumlu/olumsuz farkların 600/630 hesaplarına, satış bedellerinin ise 100-Kasa Hesabı veya 102-Bankalar Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara kaydedilmesi gerekmektedir.

Taşınmaz satışlarına ve kayıtlara ilişkin yapılan inceleme sonucunda, İdare tarafından muhasebede kayıtlı arsaların satış işlemlerinde satış tutarı kadar 102-Bankalar Hesabına borç, 250-Arazi ve Arsalar Hesabına alacak kaydı yapıldığı, yine satış tutarı kadar 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç ve alacak kaydı yapıldığı görülmüştür. Söz konusu satış işlemlerine ilişkin kayıtlı değeri 485.102,00 TL tutarındaki 6 adet arsa peşin olarak 2.199.219,00 TL’ye satılmıştır.

Ancak yukarıda yer alan mevzuat hükmüne göre bu satış işlemlerinin satılan arsa ve arazilerin kayıtlı değeri olan 485.102,00 TL kadar 250-Arazi ve Arsalar Hesabına, satış bedeli


ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu fark olan 1.714.117,00 TL kadar 600 Gelirler Hesabına alacak, satış bedeli olan 2.199.219,00 TL tutarın ise 100 Kasa Hesabı veya 102 Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydı yapılarak muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

Söz konusu denetim tespit sonrasında, İdare tarafından; arsa satışlarında mevzuata uygun kayıt yapılmaya başlandığı bildirilmiştir. Ancak, bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının ilgili yılı içinde yapılmaması nedeniyle 2019 yılı mali tablolarındaki 600 Gelirler Hesabı ve 250-Arazi ve Arsalar Hesabının 1.714.117,00 TL eksik görünmesine neden olunmuştur.

B-Muhasebe kayıtlarında yer almayan arsaların satış işleminden sonra net değer hesabına kaydedilmeden ilgili hesabından çıkış yapılması

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 187’nci maddesinde henüz kayıtlara alınmamış olan maddi duran varlıklardan herhangi bir nedenle elden çıkarılanlar, öncelikle elden çıkarma değerleriyle, ilgili maddi duran varlık hesabı ve 500-Net Değer Hesabına kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirileceği hükmü yer almaktadır.

Taşınmaz satışlarına ve kayıtlara ilişkin yapılan inceleme sonucunda, İdare tarafından muhasebede kayıt altına alınmayan satış işlemlerinde satış tutarı kadar 102-Bankalar Hesabına borç, 250-Arazi ve Arsalar Hesabına alacak kaydı yapıldığı, yine satış tutarı kadar 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç ve alacak kaydı yapıldığı görülmüştür. Söz konusu satış işlemlerine ilişkin 9 adet arsa peşin olarak 3.400.131,00 TL’ye satılmıştır.

Henüz kayıtlara alınmamış olan söz konusu taşınmazların önce satış tutarı kadar 250- Arazi ve Arsalar Hesabına borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydı yapılarak muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan hatalı muhasebe işlemleri, 500-Net Değer Hesabı ve 250-Arsa ve Araziler Hesabının 3.400.131,00 TL eksik görünmesine neden olmuştur.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; arsa satışlarında mevzuata uygun kayıt yapılmaya başlandığı bildirilmiştir. Ancak, bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının ilgili yılı içinde yapılmaması nedeniyle 2019 yılı mali tablolarındaki 250-Arsa ve Araziler Hesabının ve 500-Net Değer Hesabının 3.400.131,00 TL eksik görünmesine sebep olunmuştur.


Kararla ilgili sorunuz mu var?