5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek belediyenin yetkileri arasında sayılmıştır.

5393 sayılı Kanun’un 18’inci maddesine göre ise, belediye meclisinin görevleri arasında taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek bulunmaktadır.

5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.”

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınmaz tahsisi” başlıklı 47’nci maddesinde ise;

“Kamu idareleri, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri, birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilirler. Tahsis edilen taşınmaz, amaç dışı kullanılamaz.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre, belediyeler mülkiyetindeki taşınmazları 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi ve 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesi çerçevesinde, ancak mahalli müşterek hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla ve belediye meclis kararıyla sadece kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebileceklerdir.

Yapılan incelemede, 6360 sayılı Kanun gereğince Bodrum ilçesinde kapanan Belde Belediyelerine ait işletmelerin farklı tarihlerde alınan Meclis Kararları ile ihalesiz olarak Bodrum Belediyesi Turizm İnşaat Gıda Enerji San. Tic. AŞ’ye tahsis edildiği görülmüştür.

Bu bağlamda, kamu kurumu ve kuruluşu sayılmayan İdarenin ortağı olduğu şirkete taşınmaz tahsis edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Söz konusu Meclis Kararlarında adı geçen şirkete ücretli olarak tahsis edilmesine ilişkin olmakla birlikte burada yapılan işlemin esasen işletme devri olduğu anlaşılmaktadır. Aynı zamanda bu işlemlerin gelir getirici nitelikte olması nedeniyle ihale edilerek verilmesi gerekmektedir. 2886 sayılı Kanun’un 1’inci maddesine göre; İdarenin taşınmazlar üzerindeki gelir getirici işlemlerinin (kiralama, işletme, satış, irtifak hakkı vb.) ihale edilerek yapılması gerektiğinden, bu yerlerin İdarenin ortağı olduğu şirketi dahi olsa üçüncü kişilere ihalesiz bir şekilde verilmesi ya da kullandırılması mümkün değildir.

Söz konusu bulguya 2017 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da yer verilmiş ancak mevzuata aykırılığın 2018 yılında da devam ettiği tespit edilmiştir.

Tablo 4: Belediye Şirketince İhalesiz Olarak İşletilen Yerler

Kamu idaresi cevabında; “Bilindiği üzere 3194 sayılı İmar Kanununa eklenen geçici 16’ncı madde ile imara uygun olmayan yapılara “yapı kayıt belgesi” alınabilme imkânı tanınmıştır. Bulguda geçen bu işletmelerin büyük bölümü Hazine arazisinde kalmaktadır. Belediyemiz bu yerin bir kısmı ile ilgili yapı kayıt belgesi almış ve geri kalan için de süreç devam etmektedir. Yapı kayıt belgesi alındıktan sonra satın almak için gerekli talepler yapılacaktır. Zaten belediyemiz bünyesinde bu tür işletmelerin işlerinin yürütülmesi amacıyla “İşletmeler ve İştirakler Müdürlüğü” kurulma çalışmaları başlamış ve devam etmektedir.

Açıklanan süreçler sonrası bulgu da tespit edilen hususların yerine getirilmesi sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında belediye şirketince ihalesiz olarak işletilen yerlerin büyük bölümünün Hazine arazisinde kaldığı, bu yerlerin bazıları için İmar Kanunu’na eklenen ilgili madde uyarınca “yapı kayıt belgesi” alındığı, yapı kayıt belgesi alma işlemleri tamamlandıktan sonra ise satın alma işlemlerinin yapılacağı, bu tür işletmelerin faaliyetleri ile ilgili olarak İdare bünyesinde “İşletmeler ve İştirakler Müdürlüğü” kurulacağı ve tüm bu süreçler sonrası bulgu da tespit edilen hususlarının gereğinin yapılacağı ifade edilmiştir.

Her ne kadar İdare tarafından gerekli çalışmaların yapılacağı ifade edilmiş olsa da 2018 yılı içerisinde bulgu konusu edilen yerler ihalesiz olarak belediye şirketince işletilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği izleyen denetimlerde takip edilecektir.