Sosyal denge tazminatı sözleşmesinde mevzuata uygun olmayan hükümler bulunduğu; sosyal denge ödemelerinin hali hazırda üst limit üzerinden yapılması nedeniyle, şartların gerçekleşmesi ve doğal afet yardımının yapılması durumunda ödemenin yapıldığı yıl için mevzuattaki üst sınırın aşılması sonucunu doğurabileceği tespit edilmiştir.

Kamu Görevlileri Hakem Kurulunu kararına göre brüt hesaplanması gerekirken, Belediye Başkanlığı ile Bem-Bir-Sen arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin 6'ncı maddesinde, kamu görevlilerine maaşlarına ilave olarak en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100 oranında tutarın net olarak verileceğine ilişkin hüküm yer almaktadır.

Aynı Sözleşmenin 12’nci maddesinde ise, doğal afete uğrayan personele işverence, işyeri kurulunun belirleyeceği oranda yardım yapılacağı belirtilmiştir.

Bu hükümler mevzuata aykırı olup, sosyal denge ödemelerinin hali hazırda üst limit üzerinden yapılması nedeniyle, şartların gerçekleşmesi ve doğal afet yardımının yapılması durumunda ödemenin yapıldığı yıl için mevzuattaki üst sınırın aşılması sonucunu doğurabilecektir.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu hükümleri uyarınca 2020 ve 2021 yılları için kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik, 01/8/2019-20/8/2019 tarihleri arasında gerçekleştirilen toplu sözleşme görüşmelerinde taraflar arasında toplu sözleşme imzalanamaması üzerine Kamu Görevlileri Hakem Kurulu toplanmıştır. Kanunen Kurul kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. Kurul, 2016 ve 2017 yıllarını kapsayan "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme”de belirlenmiş olan üst limiti değiştirmemiştir. Kurul kararına göre; 4688 sayılı “Kamu Görevlileri Sendikası ve Toplu Sözleşme Kanunu'na göre ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en

yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100'üdür.

4688 sayılı Kanun’da Sosyal Denge Ödemesi tutarı düzenlenmiştir. Buna göre, ödenecek sosyal denge tazminatına ilişkin olarak 4688 sayılı Kanun, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de herhangi bir istisna hükmüne yer verilmediğinden, sosyal denge ödemelerinin ücret sayılarak, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 63, 94, 103 ve 104'üncü maddeleri kapsamında gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması gerekmektedir. Damga Vergisi yönünden ise, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tablonun "IV. Makbuzlar ve diğer kâğıtlar" başlıklı bölümünün 1/b fıkrasında, maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dâhil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kâğıtların nispi damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.

Tüm bu mevzuat hükümlerine göre sosyal denge ödemeleri brüt olarak hesaplanmalı ve gelir vergisi ve damga vergisi matrahına dâhil edilmelidir. Her ne kadar uygulamada brüt olarak ödendiği görülmüş olsa da, 13.05.2019 tarihinde Yıldırım Belediye Başkanlığı ile Bem-Bir-Sen arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin 6’ncı maddesinde net olarak hesaplamaya ilişkin hüküm yer almaktadır.

Her ne kadar rapor tarihi itibariyle doğal afet yardımı yapılmamış ve hesaplamalar brüt olsa da; sosyal denge ödemelerinin hali hazırda üst limit üzerinden yapılması nedeniyle, şartların gerçekleşmesi ve doğal afet yardımının yapılması durumunda ödemenin yapıldığı yıl için mevzuattaki üst sınır aşılmış olacaktır. Bu nedenle, sosyal denge tazminatı sözleşmelerine mevzuata uygun olmayan hükümler konulmaması gerekmektedir.