Belediye encümeni tarafından kesilen idari para cezalarının tahakkuk tahsilat oranının çok düşük düzeyde kaldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.” Belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmıştır. Aynı Kanun’un 34’üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereği; Kanunlarda öngörülen cezaları verme görev ve yetkisi belediye encümenindedir.

Belediye encümeni tarafından verilen idari para cezaları sadece 5393 sayılı Kanun kapsamında olmayıp 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 3194 sayılı İmar Kanunu, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu vb. kanunlarda düzenlenmiştir.

İdari para cezaları için genel usul kanunu olan 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun bazı maddelerinin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 10.05.2023 tarihli, 32186 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Tahsilat Genel Tebliği’nin (Seri:B Sıra No:18) “Kanunun niteliği” başlıklı 4’üncü maddesinde;

“(1) 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, tüm idari para cezaları için genel usul kanunudur.

1. İdari yaptırım kararlarında bulunması gereken hususlar, kararların tebliğ usulü, hususi kanunda hüküm bulunmaması koşuluyla idari yaptırıma ilişkin kanun yolu ve ödeme süresi, idari para cezalarının ödeme usulü, zamanaşımı, idari para cezalarının takibi ile gelir kaydedileceği yerler gibi konularda 5326 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

2. 5326 sayılı Kanun hükümlerinden sonra yürürlüğe giren kanun hükümleri saklıdır.”

Düzenlemesi yapılmıştır.

Mezkûr Tebliğ’in “Ödeme süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde ise; idari para cezalarının, hususi kanunlarında belirtilen sürelerde ödeneceği, ödeme süresi düzenlenmemiş olan idari para cezalarının ise idari yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödeneceği düzenlemesine yer verilmiştir.

Yapılan incelemede, İdare Gelir Kesin Hesabına göre idari para cezalarına ilişkin 2022 yılından devreden gelir tahakkukunun 168.659.795,40 TL, 2023 yılı tahakkukunun 267.073.420,25 TL olmak üzere toplam tahakkukun 435.733.215,65 TL olduğu, 2023 yılında yapılan tahsilatın sadece 8.325.455,16 TL olarak gerçekleştiği ve 427.407.760,49 TL’lik tutarın 2024 yılına devreden tahakkuk olarak aktarıldığı, idari para cezaları tahakkuk tahsilat oranının sadece %1,91 olarak gerçekleştiği tespit edilmiştir.

2023 yılı özelinde; tahakkuk eden imar idari para cezası tutarı 308.118.481,18 TL, tahsilat tutarı 6.899.957,76 TL, eksilten tutarı 43.041.904,62 TL ve 2024 yılına kalan bakiye tutarı 258.176.618,80 TL olmuştur. Yine 2023 yılı özelinde tahakkuk eden zabıta idari para cezası 2.399.220,10 TL, tahsilat tutarı 1.307.771,40 TL, eksilten tutarı 520.102,41 TL ve 2024 yılına kalan bakiye tutarı 571.346,29 TL olarak gerçekleşmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; İdarece para cezalarının ödenmesi hususunda ilgililerin uyarıldığı, encümen tarafından kesilen idari para cezalarının büyük çoğunluğunun imar para cezasından oluştuğu, söz konusu imar para cezalarının, işleme muhatap olan ilgililerce hukuki süreç başlatılması nedeniyle tahsilat işlemlerinin yapılamadığı, mahkeme kararlarının sonuçlarının takip edildiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, idari para cezalarının tahsilatı hususunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir.