Bazı hizmet alımlarına ait şartnamelerde bulunan düzenlemelerin, niteliği itibariyle personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliği taşıdığı görülmüştür.

24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 83’üncü maddesiyle getirilen ve 08.03.2018 tarih ve 30354 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7079 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 78’inci maddesiyle aynen kabul edilen düzenlemeyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.

2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden

farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez…”

Yapılan söz konusu düzenleme ile kapsama dahil idarelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına sınırlama getirilmiş olup, niteliği itibariyle bu sonucu doğurabilecek hizmet alımlarının da gerçekleştirilemeyeceği belirtilmiştir.

Sözleşme bedeli 8.433.378,05 TL olan (33 Aylık) “Başıboş Sokak Hayvanlarının Toplatılması, Rehabilite Edilmeleri, Barındırılmaları İle Biyosidal Ürün Alımı ve Uygulaması Hizmet Alımı İşi”ne ait ihale dosyasının incelenmesinden, hizmet alımı kapsamında çalıştırılacak mesul müdüre asgari ücretin %100 fazlası, ilaçlama, rehabilite merkezi, bakımevi, barınak işçileri ve hizmet aracı şoförlerine asgari ücretin % 25 fazlası, veteriner sağlık teknikeri ve teknisyenine %80 fazlası, büro personeline % 60 fazlası üzerinden ücret ödeneceği belirtilmiştir.

Diğer taraftan işe ait yaklaşık maliyet hesap cetvelinin incelenmesinden; personel istihdamının yanısıra hizmet aracı kiralanması, haşere ilacı alınması, biyosidal malzeme ve temizlik malzemesi alımı, ekipman alımı gibi birbiriyle bağlantısı olmayan mal ve hizmet alımlarının aynı iş kapsamında yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu hususta, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’nci maddesinin 2’nci fıkrasında; “Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri birarada ihale edilemez.” düzenlemesine yer verilmiş olup, söz konusu iş kapsamında değerlendirilemeyecek malzeme alımları hariç tutulduğunda, ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu görülmektedir.

Kamu idaresi tarafından söz konusu hizmet alımının 33 aylık olduğu gözönüne alındığında süreklilik arz eden bir noktada olduğu, bu nedenle hayvan sağlığı ve bakımı açısından da mevcut olan personeller de süreklilik arandığı, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kadroya geçirilen taşeron personeller arasında Veteriner İşleri Müdürlüğünce yapılan ihale kapsamında çalışan işçilerin değerlendirme dışı bırakıldığı, ayrıca yapılan işlemin doğrudan personel hizmet alımı olmadığı belirtilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, hizmet alım ihalesi kapsamında çalıştırılan personelin 696 yayılı KHK’de belirtilen kadro haklarından yararlandırılması için; a) 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirtilmiş olması, b) İlgili personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanılması, c) Yaklaşık maliyetin en az %70’lik kısmında asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluşması, ç) Yıl boyunca devam eden ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımı niteliğinde olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği, söz konusu hizmet alımı ihalesi kapsamında çalıştırılan personelin bahsedilen şartlardan (a), (b) ve (ç) bentlerini karşılamasına rağmen (c) bendinde belirtilen en az %70’lik kısmında asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluşması hususunu sağlamadığından dolayı KHK’den yararlandırılamayarak kapsam dışı bırakıldığı ifade edilmiştir.

Verilen hizmetin süreklilik arz etmesinin yanısıra çalışan personellerde istikrar aranması ve işin ihale kapsamında yapılması personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapılmasına gerekçe oluşturmamaktadır. Ayrıca hizmet alımı ile bağlantısı olmayan, dolayısıyla aynı ihale kapsamında yapılmaması gereken malzeme alımı kalemleri hariç tutulduğunda oluşacak ihale bedelinin tamamına yakınının personel giderlerinden oluşacağı anlaşılmaktadır.

2021 yılı raporunda belirtilen bu konuyla ilgili idare bilgi sahibi olduğu tarihten itibaren her hangi bir işlem yapmamak suretiyle görevin gereğini yapmamıştır. Kamu görevlilerinin 2021 yılına ilişkin raporun gereğini yerine getirmedikleri ve raporda belirtilen hususu uygulamadıkları sonucuna varılmıştır.

Mevzuatta belirtilen düzenlemeler uyarınca, kapsama dahil idarelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına sınırlama getirildiğinden, niteliği itibariyle bu sonucu doğuracak hizmet alımlarının yapılmaması gerekmektedir.