Karar Künyesi
Profesyonel bir spor kulübü olan ve kamu yararına çalışan dernekler arasında da bulunmayan Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine, kamu idaresi tarafından aşağıda detaylı şekilde açıklanan ayni ve nakdi menfaatler sağlandığı görülmüştür.
Belediye Mülkiyetinde Bulunan Taşınmazların Tahsis Edilmesi
Belediyenin mülkiyetinde bulunan bazı taşınmazların mevzuata aykırı olarak profesyonel bir spor kulübü olan Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine tahsis edildiği anlaşılmıştır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınmaz tahsisi” başlıklı 47’nci maddesine göre; kamu idareleri, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri, birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilmekte ve tahsis edilen taşınmazlar amacı dışında kullanılamamaktadır.
5393 sayılı Kanun’un 75'inci maddesinde de belediyelerin taşınmaz tahsisine ilişkin düzenlemeler getirilmiş olup buna göre belediyelerin, kendilerine ait taşınmazları, asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına süresi yirmi beş yılı geçmemek üzere tahsis edebileceği ifade edilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde, belediyelerin taşınmazlarını tahsis edebileceği yerler belirtilmiş olup, bu yerler arasında dernekler bulunmamaktadır.
Ayrıca konuyla ilgili Sayıştay Genel Kurulu’nun 2017/1 Esas ve 5415/1 Karar No’lu İçtihadı Birleştirme Kararında;
“Konuya bir kamu idaresi olan belediyeler özelinde bakıldığında da taşınmaz tahsisinde kamu hizmetinin ve kamu idaresinin varlığı ölçütleri geçerliliğini korumaktadır. Buna göre, belediyeler, mülkiyetlerindeki taşınmazlarını 5393 sayılı Kanun’un sosyal ve ekonomik amaçlı arsa ve konut üretimine ilişkin 69’uncu maddesindeki özel hükümler hariç olmak üzere aynı Kanun’un 75’inci maddesi ile 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesi çerçevesinde, “ancak mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla belediye meclislerinin bu konuya ilişkin alacakları kararla ve sadece mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebileceklerdir” denilmiş, bu itibarla belediyelerin taşınmazlarını, mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları dışındaki özel gerçek ve tüzel kişilere tahsis edemeyeceğine hükmedilmiştir” ifadeleri bulunmaktadır.
Buna göre belediyelerin, taşınmazlarını ancak asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına belli bir süre için tahsis edebileceği düzenlenmiştir.
Yapılan denetim ve incelemeler sonucunda mülkiyeti belediyeye ait olan Şehit Naci Ülker/Yıldırım Demirören Spor Tesisi (Kamp binası ve antrenman sahası), Esat Ergüler Spor Tesisi (Kamp Binası ve antrenman sahası), Aydın Toscalı Sahası ve Serkan Balcı Sahasının on beşer yıllığına Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine tahsis edildiği tespit edilmiştir.
Kamu idaresi cevabında, her ne kadar taşınmazlar Nazilli Belediye Spor Kulubü Derneğine tahsis edilmiş ise de, profesyonel takımın yanında diğer amatör takımların tesislerin kullanmasına, Milli Eğitim Müdürlüğünce düzenlenen okullar arası maçlarda, spor müsabakalarında öğrencilerin sahalardan faydalanmasına, milli bayramlarda ve törenlerde kullanılmasına engel bulunmamakta, gerek okulların ve öğrencilerin gerekse amatör branştaki sporcuların, üniversitenin, çeşitli amatör branşlardaki kulüplerin her türlü çalışma ve müsabakalarına hizmet etmekte olduğu ifade edilmiştir. Söz konusu yerlerin kiralanması ya da üzerinden gelir elde edilmesi ihtimali bulunmadığı, belediyenin sporun desteklenmesi amacıyla kurduğu ve amatör ya da profesyonel sporcu ya da öğrencilerin, okul organizasyonlarının kullanımına sunulmuş olarak faaliyet göstermeye devam edeceği göz önüne alındığında, ilçede bulunan tek profesyonel spor kulübü olan Nazilli Belediye Spor Kulübüne yapılan tahsis, son meclis kararında da bahsedildiği üzere Futbol Federasyonundan "Ulusal Kulüp Lisansı" alınabilmesi amacıyla yapıldığı belirtilmiştir.
İdare profesyonel spor kulübün yanında amatör branşlar ile Milli Eğitim Müdürlüğünce düzenlenen okullar arası maçlarda da kullandığını belirtmişsede söz konusu yerlerin, tahsise konu 07.04.2022 tarih ve 443 sayılı belediye meclisi kararında tahsisin sadece Nazilli Belediye
Spor Kulübü Derneğine yapıldığı ve bu yerlerin yukarıda belirtildiği şekilde farklı amaçlarlada kullanılabileceği şartı bulunmadığı görülmektedir. Ayrıca idare tarafından söz konusu yerlerde farkı etkinliklere dair kanıt sunulmamakla birlikte bir anlığına bu yerlerde farklı etkinliklerde yapıldığını kabul etsek dahi, tahsisin profesyonel spor kulübü derneğine yapılmasından dolayı itibarın geneli kapsaması gerekmektedir.
Sonuç olarak, belediyelerin taşınmazlarını sadece mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebilmelerine imkân tanınmıştır, Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine taşınmaz tahsis işlemlerinin iptal edilerek Belediyenin taşınmazlarını devralması gerekmektedir.
Tahsis Edilen Taşınmazların Bakım, Onarım ve Bazı Genel Giderlerinin Belediye Bütçesinden Karşılanması
Belediye tarafından Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine belediye meclis kararıyla tahsis edilen taşınmazların, tüm bakım ve onarım giderleri ile bazı genel giderlerinin belediye bütçesinden karşılandığı görülmüştür.
5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrası (a) bendi hükmüne göre; belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir, ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Aynı maddenin birinci fıkrası (b) bendi hükmüne göre; belediyeler, mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir.
Aynı fıkranın (c) bendi hükmüne göre ise; belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Kanun maddesinin bu bendinde, kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar belirtilmiş diğer vakıf ve dernekler için ise mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerektiği vurgulanmıştır. Ancak söz konusu dernek için hem mahallin en büyük mülki amirin izninin olmamasıyla birlikte, bir anlığına bu iznin olduğu kabul etsek dahi söz konusu dernek ve vakıfların bakım, onarım giderlerinin ve gerekli aynî ihtiyaçların karşılanabileceğine dair hüküm bulunmamaktadır. Yine Kanun maddesinin birinci fıkrası (a) bendi hükmüne göre,
mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebileceği belirtilmiş olup vakıf ve derneklere ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebileceğine dair bir hüküm de bulunmamaktadır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında; gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı fıkranın devamında ise genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabileceği belirtilmiştir.
Ancak, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75'inci maddesinin üçüncü fıkrasında;
“5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10’uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmü yer almakta ve belediyelerin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinde yer alan derneklere yardım yapılmasını yasaklamaktadır. Bu madde hükmüne göre belediyelerin derneklerin giderlerini karşılama imkânı bulunmamaktadır.
Yapılan denetim ve incelemeler sonucunda Belediyenin profesyonel spor kulübü derneğine tahsis ettiği taşınmazların bakım, onarım ve bazı genel giderlerinin belediye bütçesinden karşılandığı, 2022 yılında bu giderler için detayları aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere toplam 1.205.950,05 TL harcama yaptığı tespit edilmiştir.
Tablo 9: Yapılan Harcamaların Listesi
Alımın Gerçekleştiği Tarih
Yapılan İşin Adı
Yapılan İşin Tutarı (TL)
04.03.2022
Spor Tesislerinin Tamirat, Bakım ve Onarım Hizmeti
15.080,00
21.03.2022
Kapı Kilidi Asma Kilit ve İşçilik Hizmeti Alımı İşi
1.710,00
22.04.2022
Tesislerinde Kullanılmak Üzere Gerekli Olan Muhtelif Malzeme Alımı İşi
161.020,00
27.04.2022
Kapı Kilit Asma Kilit ve İşçilik Hizmeti Alımı İşi
1.730,00
21.06.2022
Üre Malzemesi Alımı İşi
28.364,16
23-06-2022
Spor Tesislerinde Kullanılmak Üzere Profil Demir Malzemesi Alımı İşi
42.679,98
24.06.2022
Hırdavat, Boya ve Dekorasyon Malzemesi Alımı
56.256,27
28.07.2022
Şehir Stadında Reklam Panolarında Kullanılmak Üzere
7.670,00
Branda ve Baskı Alımı İşi
15.08.2022
Şehir Stadında Kullanılmak Üzere Gerekli Olan Stat Koltuğu ve Yedek Parçası Alım İşi
9.752,40
18.08.2022
Nazilli Belediye Spor Tesislerime 90 Metrekare Duvar Seramiği Yapım İşi
43.542,00
25.08.2022
Spor Tesislerinde Kullanılmak Üzere Ranza ve Yatak Alım Hizmeti
98.250,12
29.08.2022
Şehir Stadyumunda Kullanılmak Üzere Stadyum Otomasyon Sistemi Bakım ve Onarım Hizmeti
47.023,00
31.08.2022
Tesislerde Kullanılmak Üzere Gerekli Olan Marangozluk Tamir Hizmeti Alımı İşi
34.279,00
29.09.2022
Tesislerde Kullanılmak Üzere Gerekli Olan Marangozluk Tamir Hizmeti Alımı İşi
22.750,00
01.11.2022
Spor Tesislerime Bekleme Yeri Yapılması İçin İnşaat İşleri Yapım İşi
249.392,30
01.11.2022
Nazilli Şehir Stadyumuna ve Fatih Ortaokuluna Profil Kaideli Demir İşleri Yapılması İşleri
114.991,00
05.12.2022
E. Ergüler Spor Tesisine Bekleme Yerine PVC, Marangoz Doğrama, Çatı ve Sürgülü Cam Balkon Yapımı
185.789,82
23.12.2022
Dolap Alım İşi
100.750,00
TOPLAM
1.205.950,05
Kamu idaresi cevabında, bahse konu harcamalardan bir tanesi veli bekleme yeri ve tefrişatları duvar seramik kaplama yapılan yerler Esat Ergüler Spor Tesisi alanında kaldığı, altyapı spor tesisleri olarak bilinmekte olup amatör spor kulüplerinin de bu tesisi kullandığı, bazı tesisler için ise Nazilli Kaymakamlığı llçe Emniyet Müdürlüğü stadyum denetlemesi raporunda yapılması gerekli eksikliklerin belirtildiği 25.07.2022 tarihli yazılarında eksikliklerin giderilmesi ve ivedilikle bilgi verilmesi yazıları doğrultusunda yapıldığı ifade edilmiştir.
Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine mevzuata aykırı bir şekilde yapılan taşınmaz tahsisleri 15 yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Dolayısıyla bu harcamalar değer artırıcı harcamalarda olmayıp ekseriyetiyle profesyonel bir spor kulübün kullandığı tesislere yapılan harcaların yine aynı kulübe menfaat sağlamak olduğu açıktır.
Sonuç olarak, profesyonel bir spor kulübü derneğine taşınmaz tahsis etmenin yanında, bu taşınmazın kullanımından kaynaklı bakım, onarım ve genel giderlerinin belediye bütçesinden karşılanması mevzuat olarak mümkün olmadığından, kamu idaresinin bu tür mahalli müşterek nitelikli olmayan harcamalara son vermesi gerekmektedir.
Tahsis Edilen Taşınmazların Elektrik, Su ve Doğalgaz Giderlerinin Belediye Bütçesinden Ödenmesi
Belediye tarafından Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine tahsis edilen taşınmazların elektrik, su ve doğalgaz faturalarının belediye bütçesinden ödendiği görülmüştür.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında, gerçek veya tüzel kişilere kanuni
dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı fıkranın devamında ise genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabileceği belirtilmiştir.
Ancak, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75'inci maddesinin üçüncü fıkrasında; “5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10’uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmü yer almakta ve belediyelerin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinde yer alan derneklere yardım yapılmasını yasaklamaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde ise belediyelerin görev ve sorumluluk alanı mahalli müşterek nitelikte hizmetler çerçevesinde belirlenmiş; aynı Kanun’un 60’ıncı maddesinde belediyenin giderlerinin neler olabileceği sayılmış ve bunlar arasında profesyonel spor kulüplerin giderlerinin belediye bütçesinden karşılanabileceği öngörülmemiştir.
Yapılan denetim ve incelemeler sonucunda aşağıdaki tabloda detaylı şekilde de görüleceği üzere profesyonel spor kulübünün toplam 928.593,19 TL elektrik, su ve doğalgaz giderlerinin belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.
Tablo 10:Spor Kulübünün Kullanımında Olan Tesislerin Elektrik, Su ve Doğalgaz Tüketimleri
Spor Tesisi
Elektrik Faturası
Doğalgaz Faturası
Su Faturası
Şehit Naci Ülker Spor Tesisi
367.647,69 TL
124.660,00 TL
-
Esat Ergüler Spor Tesisi
241.628,06 TL
121.690,00 TL
43.607,34 TL
Nazilli Şehir Stadı
29.360,10 TL
-
-
Toplam
638.635,85 TL
246.350,00 TL
43.607,34 TL
Kamu idaresi cevabında, Tabloda Nazilli Şehir Stadı, Esat Ergüler Spor Tesisi, Şehit Naci Ülker Spor Tesisi (Gazi Mustafa Kemal Atatürk Spor Tesisi) su, elektrik ve doğalgaz giderlerinin 928.593,19 TL olarak tespitinde adı geçen üç tesisten Nazilli Şehir Stadı harici diğer iki tesiste yetişmekte olan ve kötü alışkanlıklardan uzak tutmak amacıyla 194 amatör sporcuların U-11, U-12, U-13, U-14, U-15, U-16, U-17 ve U-19 olmak üzere başlarında hoca refakatli olarak yatılı barındığını, sabah, öğle ve akşam yemek, ısınma ve diğer bakım ihtiyaçların belediye tarafından karşılandığını, beraber bahsi geçen iki tesis de 21+28=49 oda olduğunu, mutfak hizmeti marifetiyle yemeklerinin tek mutfaktan yapılarak amatör sporculara
sunulduğunu ifade etmiştir.
Her ne kadar kamu idaresi tesislerde amatör sporcuların barındığını ifade etmişsede söz konusu tesislerde yapılan fiili incelemeler ve yapılan sözlü mülakatlarda tesilerin profesyonel spor kulübünün anteraman ve spor müsabakası sahaları olduğu ayrıca tesislerde profesyonel sporcularında kaldığı görülmüştür.
Sonuç olarak, Belediyenin profesyonel spor kulübüne mevzuata aykırı bir şekilde tahsis ettiği taşınmazların elektrik, doğalgaz ve su faturalarını ödememesi ve yapılan ödemelerin geriye dönük tahsil edilmesi gerekmektedir.
Belediye Personelinin Spor Kulübü Derneğinde Görevlendirilmesi
Belediyede memur ve kadrolu işçi olarak ve 696 sayılı KHK’ya göre istihdam edilen bazı personellerin profesyonel olan spor kulübü derneğinde daimi olarak görevlendirildiği görülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görevleri” başlıklı 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde;
“Belediyeler gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar” hükmü yer almaktadır.
5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrası (b) bendi hükmüne göre; mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında, gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Belediyelerin belirli şartlarda geçici olarak diğer kamu kurumlarına personel temin edebileceği düzenlenmiş olmakla beraber, amatör veya profesyonel spor kulüplerine personel temin edilmesine izin veren bir düzenleme bulunmamaktadır.
Yapılan inceleme ve denetimler sonucunda, maaşları belediye tarafından ödenen belediye personellerinden; memur, kadrolu işçi olarak ve 696 sayılı KHK’ya göre çalışan toplam 41 personelin profesyonel spor kulübü derneğinde görevlendirildiği tespit edilmiştir.
Kamu idaresi söz konusu tespit için savunmada bulunmamaıştır.
Belediye personelinin mevzuata aykırı bir şekilde kurum dışında görevlendirilmemesi ve yukarıda bahsedilen spor klubüne yapılan personel görevlendirmelerine son verilmesi gerekmektedir.
Belediyeye Ait Taşıtın Kullandırılması ve Yakıtının Bütçeden Karşılanması
Belediyeye ait bir otobüsün Nazilli Belediye Spor Kulübü Derneğine kullandırıldığı ve akaryakıt giderinin bütçeden ödendiği görülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görevleri” başlıklı 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde;
“Belediyeler gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar” hükmü yer almaktadır.
5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrası (b) bendi hükmüne göre; Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında, gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre belediyelerin profesyonel spor kulüplerine ayni veya nakdi yardım yapabilmesi mümkün değildir.
Yapılan incelemede, Belediyeye ait bir otobüsün herhangi bir tahsis işlemi olmaksızın spor kulübüne kullandırıldığı ve 2022 yılında toplam 235.000,00 TL yakıt giderinin Belediyenin bütçesinden ödendiği tespit edilmiştir.
Kamu idaresi söz konusu tespit için savunmada bulunmamaıştır.
Profesyonel bir spor kulübü derneğine yapılan ve mahalli nitelikli olmayan bu tür giderlerin belediye bütçesinden karşılanmaması gerekmektedir.
Nakdi Yardım Yapılması