Belediyenin sahip olduğu taşınmazlardan aile hekimlerine kiraya verilenler için İdare tarafından yapılan emsal araştırmalarına göre düşük kira bedeli belirlendiği görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1'inci maddesinde, belediyelerin kira, trampa, mülkiyetin gayri aynı hak tesisi ve taşıma işlerinin bu kanuna göre yürütüleceği, 9’uncu maddesinde, tahmin edilen bedelin idarelerce tespit edileceği veya ettirileceği, 64’üncü maddesinde, kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı, 75 inci maddesinde, kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren işgalin devam etmesi halinde, sözleşmesinde hüküm varsa ona göre hareket edileceği, aksi halde ecrimisil alınacağı işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15'inci maddesinin altıncı fıkrasında, belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı, 18'inci maddesinin (e) fıkrasında, taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermenin belediye meclisinin görev ve yetkisinde olduğu, 34'üncü maddesinin (g) fıkrasında taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak ile süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermenin encümenin görev ve yetkisinde olduğu belirtilmiştir.

5393 sayılı Kanun’a göre üç yıla kadar olan kiralamalar encümence, üç yılı aşanlar ise meclis tarafından yapılmalıdır. Ancak taşınmazın kira süresinin hiçbir halde 10 yıldan fazla olamayacağı 2886 sayılı Kanun’un 64’üncü madde hükmünün gereğidir. Taşınmazların üç yıldan fazla olarak kiraya verileceği durumlarda meclis kararında taşınmazın kaç yıllığına kiraya verileceği belirlenmeli ve bu sürenin bitiminde yeniden ihaleye çıkılmalıdır. Sürenin bitiminde kiracının tahliyesinde 5393 sayılı Kanun’un 15'inci ve 2886 sayılı Kanun’un 75'inci maddesine göre işlem yapılmalıdır. İdare/Encümen kendisinde olmayan yetkiyi kullanarak taşınmazı üç yıldan fazla veya her yıl kira miktarını belirlemek suretiyle ucu açık bir şekilde yıllarca kiraya vermemeli ve kira süresinin belirsiz bir şekilde uzamasına neden olmamalıdır.

6098 sayılı Kanun’un “Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmenin sona ermesi” “I. Bildirim yoluyla” “1. Genel olarak” başlıklı 347’nci maddesinde, Belirli kira sözleşmelerinde, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya verenin, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebileceği, belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise, kiraya verenin kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi sona erdirebileceği belirtilmiştir.

5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun “Kamuya ait taşınmazların kullanımı” başlıklı 4’üncü maddesinde, “Hazine, belediye veya il özel idaresine ait taşınmazlardan aile sağlığı merkezi olarak kullanılması uygun görülenler, Maliye Bakanlığı, belediye veya il özel idarelerince bu amaçla kullanılmak üzere doğrudan aile hekimine kiraya verilebilir.” denilmektedir. Bu maddeye istinaden ihale yapılmaksızın taşınmaz doğrudan kiraya verilebilecektir. Ancak kiraya verme kararından sonra sürecin nasıl olacağı ise yukarıda belirtilen düzenlemelere göre olacaktır. Bu nedenle 3 yıla kadar kiralamalarda Encümen, 3 yılı aşanlarda ise Meclis kararı olmalıdır. Her halükarda 10 yıllık süre sonunda ise kiralamaya devam edilmek isteniyor ise, aynı şekilde Encümen/Meclis karar süreçleri işletilmelidir.

2022 yılı Sayıştay Denetim raporunda 5258 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine istinaden aile sağlığı merkezi olarak kullanılmak üzere doğrudan aile hekimine kiraya verilenlerde süre olmadığı ve kiralama işlemleri ile ilgili sürecin işletilmediği belirtilmiştir. Raporda yer alan bu hususa ilişkin İdare tarafından gerekli süreç işletilmiştir. İdare tarafından tahmin edilen kira bedeline ilişkin yapılan araştırmalar sonucunda taşınmazların emsallerine ilişkin m2 birim fiyatı TL/yıl olarak araştırılarak ortalama fiyat belirlenmiştir. Ancak Encümen kararıyla doğrudan aile hekimlerine kiraya verilen taşınmazın kira bedeli bu rakam yerine daha düşük veya farklı rakamlar esas alınmak suretiyle belirlenmiştir. Örneğin emsallerin ortalaması 841,12 TL/yıl olan taşınmazın kira bedelinin 592,28 TL/yıl, emsallerin ortalaması 937,56 TL/yıl olan taşınmazın kira bedelinin 533,00 TL/yıl, emsallerin ortalaması 1.229,09 TL/yıl olan taşınmazın kira bedelinin 850,00 TL/yıl, emsallerin ortalaması 918,14 TL/yıl olan taşınmazın kira bedelinin 460,00 TL/yıl olarak belirlenmiştir. 5258 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi gereği, aile sağlığı merkezi olarak kullanılması uygun görülenlerin bu amaçla kullanılmak üzere doğrudan aile hekimine kiraya verilebileceği, Belediye tarafından doğrudan kiraya verilmenin zorunlu olmadığı, ancak kiraya verilecek ise tahmin edilen bedele göre yani piyasada oluşan fiyata göre verilmesi gerekmektedir.

Kamu İdaresi cevabında, Aile hekimliği bürosu olarak kullanılan taşınmazların bedel tespiti yapılırken gerekli piyasa araştırmasının yapıldığı, taşınmazın aile hekimliği olarak kullanılması, ticari amaçla kullanılmaması ve sağlık hizmeti olarak faaliyet gösterilmesi gibi unsurların göz önünde bulundurularak Kira İşlemine Esas Bedel Tespit Raporlarının düzenlendiği, bu bedeller üzerinden söz konusu taşınmazların 3 yıl süre ile kiraya verilmesine ilişkin Encümen Kararları alınarak işlemlerin yürütüldüğü belirtilmektedir. Kamu İdaresi tarafından ifade edilenler yukarıda belirtildiği üzere, tahmin edilen kira bedeline ilişkin yapılan araştırmalar sonucunda taşınmazların emsallerine ilişkin m2 birim fiyatı TL/yıl olarak belirlenen ortalama fiyattan daha düşük rakamlar dikkate alınarak Encümen kararıyla doğrudan aile hekimlerine verilmesinin gerekçesi olamaz.

5258 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine istinaden aile sağlığı merkezi olarak kullanılmak üzere doğrudan aile hekimine kiraya verilen taşınmazların kira bedelinin tahmin edilen fiyata uygun bir şekilde verilmesi için gerekli işlemlerin yapılması sağlanmalıdır.