Aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımlarının doğrudan temin parasal sınırının altında kalacak şekilde gruplara bölünerek temin edildiği ve bazı doğrudan temin suretiyle alımların tek teklif ile sonuçlandırıldığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinde;

“Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

…

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin (2017 yılı için) 58.555,00, diğer idarelerin 19.507,00 Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

…

“Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.” denilmektedir.

Bu Kanun uyarınca çıkartılan Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5 bölümünde ise;

“22.5.1.1. Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.

22.5.1.2. Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” denilmektedir.

Doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılacak ve harcama yetkilisince uygun görülen teklif kabul edilecektir. Bu sebeple alım konusu ihtiyacın arz piyasasına göre değerlendirme yapılmalı, arz piyasası geniş olan ihtiyaçlar bakımından yeterli sayıda satıcıdan fiyat alınması piyasa fiyat araştırmasının bir gereği olarak görülmelidir. Piyasa fiyat araştırmasında tek teklif alınması malın rayiç değerinden yükseğe alınmasına ve kamunun zarara uğratılmasına sebep olabilecektir. İdare doğrudan temin alımlarında genel olarak 3 satıcıdan teklif almaktadır. Ancak iaşe, tekne kiralaması, organizasyon alımlarda sadece belediye şirketinden teklif alınarak ihtiyacı karşılama yoluna gitmektedir. Sonuç olarak idare piyasa fiyat araştırmasının yeterliliği bakımından 3 teklif almayı uygun görmüş olmakla beraber, bazı ihtiyaçların karşılanmasında sadece belediye şirketinden teklif alarak piyasa fiyat araştırmasını sonuçlandırmaktadır.

Doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımlarının gruplara bölünerek ihtiyacın doğrudan temin ile karşılanması ise 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan saydamlık, rekabetin sağlanması, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması, kaynakların verimli kullanılması ve yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında usulünün temel usuller olduğu ve diğer usullerin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

Mal alımlarında ihtiyacın niteliği itibariyle aynı satıcıdan temin edilmesi gereken mallar, ihtiyaç süresi de dikkate alınmak suretiyle planlanmalı ve bir ihale kapsamında temin edilmelidir. Hizmet alımlarında ise aynı hizmet türleri itibariyle, ihale konusu hizmet işi,

hizmetin nihai sunumu sağlanacak ve ihtiyaç konusu hizmetin tümünü kapsayacak şekilde belirlenmelidir.

İdare tarafından açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyaçların doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde, aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek mal ve hizmet alımlarının bölünerek aynı veya birkaç gün içerisinde aynı şirketten 22/d’ye göre doğrudan temin yöntemiyle karşılandığı belirlenmiştir. Ayrıca ihtiyaçların doğrudan temin usulünde genel olarak birden fazla teklif alındığı, ancak tekne gezisi vb. alımlarda sadece belediyenin iştiraki olduğu şirketlerden teklif alınarak genel uygulamanın dışına çıkıldığı belirlenmiştir.

Belediyenin şirketinden yaptığı bu tür alımlar süreklilik arz etmekte olup, 2018 yılsonu itibariyle belediyenin iştiraki olduğu şirketlerden aynı ihtiyaçlar için tek teklif alınarak yapılan doğrudan temin tutarı tekne kiralama hizmeti alımı için 542.434,10 TL, iaşe ve organizasyon alımları için 643.959,31 TL tutarındadır.

Kamu idaresi cevabında; “Doğrudan temin yöntemiyle alım yapan müdürlüklerimize konu ile ilgili yazı yazılmış olup mevzuata uygun olarak işlem yapılması sağlanacaktır.” denilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; bulguda belirtilen görüşler doğrultusunda uygulama yapılacağı ifade edildiğinden bu aşamada önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.