Ambalaj atıkları toplanması imtiyaz hakkının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre ihale yapılmaksızın ve herhangi bir bedel alınmaksızın protokol ile şirkete devredildiği tespit edilmiştir.

5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde;

“Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak.” denilerek katı atıklar ile ilgili işlemler belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.

27.12.2017 tarih ve 30283 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Mezkur Yönetmelik’in “Belediyelerin görev ve yetkileri” başlıklı 8’inci maddesinde;

“(1) Ambalaj atıklarının ayrı toplanmasından, 5216 sayılı Kanunun 7 nci maddesi kapsamında büyükşehir belediye sınırları içerisinde ilçe belediyeleri ve 5393 sayılı Kanunun 15 inci maddesi kapsamında belediyeler sorumludur.

….


(4) Belediyeler;


…


  1. Ambalaj atıklarının ayrı toplanması için altıncı bölümde yer alan hususlara uygun olarak toplama sistemini kurmakla, ambalaj atığı üreticileri tarafından toplama sistemine verilen ambalaj atıklarını ayrı toplamakla veya toplattırmakla,

  2. Ambalaj atıklarının yönetimi için toplama ayırma tesisi kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle, kurduğu tesislere çevre lisanslı almak/aldırmakla veya bu faaliyeti çevre lisanslı toplama ayırma tesisleri ile gerçekleştirmekle,

    …


    görevli ve yükümlüdürler.


    …” denilmiştir.


    Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre; ambalaj atığını toplamak veya toplattırmak, bu iş için toplama ayırma tesisi kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmek ve kurduğu tesislere çevre lisansı/geçici faaliyet belgesi almak/aldırmak belediyelerin uhdesindedir. Belediyeler söz konusu işleri ya bizzat kendileri yapmak ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığından çevre lisansı almış firmalarla sözleşme yaparak yaptırmak durumundadırlar.

    Ambalaj atıklarının toplanması hususunda gerek 5393 sayılı Kanun gerekse de yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümlerine göre belediyeler hem yetkili hem de imtiyaz hakkı sahibidir. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde belediyelerin kiralama işlemlerinin 2886 sayılı Kanun’a tabi olduğu belirtilmiş, “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde ise “hakların kiralanması” “kira” tanımı içinde değerlendirilmiştir. Belediye için bir imtiyaz hakkı olan ve gelir getirici nitelikte bulunan ambalaj atıklarının toplanması, ya Kurum tarafından kendi imkânları ile yerine getirilmeli ya da 2886 sayılı Kanun’a göre rekabetin ve eşit muamele ilkelerinin sağlandığı bir ortamda ihale edilmelidir.

    Uygulamada, ambalaj üreticileri mevzuat gereği aralarında birleşerek kar amacı gütmeyen ÇEVKO, TÜKÇEV, PAGÇEV gibi vakıflar kurmuşlar, yönetmelik gereği ambalaj atıklarının toplanması sorumluluklarını bu şekilde yerine getirme yoluna gitmişlerdir. Söz

    konusu kuruluşlara “yetkilendirilmiş kuruluş” denilmektedir. Belediye, Yetkilendirilmiş Kuruluş ve Çevre Lisanslı şirket arasında üçlü sözleşme yapılmakta, söz konusu şirkete ambalaj atıklarıyla ilgili imtiyaz hakkı belediye tarafından verilmekte, söz konusu şirket topladığı ambalaj atıklarını yetkilendirilmiş vakfa fatura etmekte ve ücretini ondan almaktadır. Ayrıca söz konusu atıklar Şirket tarafından geri dönüşüm amacıyla satılmakta ve iki türlü gelir elde edilmektedir.

    Yapılan incelemede; Bandırma Belediye sınırları içerisindeki ambalaj atığı toplama hakkının Kurum tarafından herhangi bir ihale yapılmadan, rekabet ve eşit muamele ilkeleri sağlanmadan bir Şirketle protokol imzalanması suretiyle bedelsiz verildiği görülmüştür. İmtiyazın bu şekilde bir şirkete protokol ile devredilmesi sonucunda belediye mevcut imtiyazından vazgeçmektedir. Bu sayede protokol imzalanan şirket, ambalaj atıklarının toplanmasını, ayrıştırılmasını sağlarken geri kazanım yolu ile de gelir elde etmiş olmaktadır.

    Sonuç olarak, aynı zamanda gelir getirici bir faaliyet olan ambalaj atığı toplama işinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde ihale yoluyla yapılması gerekmektedir.

    Kamu idaresi cevabında; Özetle, ambalaj atıklarının bir sistem içerisinde toplanması işinin maliyet arz etmesi sebebiyle ilçede çevre lisanslı bir şekilde faaliyet gösteren üç firmanın Belediyeye davet edildiği, davete iki firmanın icazet ettiği,

    Çevre Lisansına sahip iki firma ile iki ayrı bölge için protokol imzalandığı ve karşılığında iki firmadan toplam 80 tane atık kumbarası, okullar ve kamu kurumları için iç mekân kutuları istendiği,

    Firmalardan birinin taahhütlerini yerine getirmemesi dolayısıyla protokolüne son verildiği, kendisinden istenen tüm materyallerin diğer firmadan talep edildiği, bu durum karşısında işe başlayan firmanın toplam 100 adet atık kumbarası (birim fiyatı yaklaşık 2.000- TL), 3 adet araç, 6 personel ile ilçe genelinde atık toplamaya yetkili kılındığı,

    Ayrıca PAGÇEV yetkilendirilmiş kuruluşu ve BAHM Geri Dönüşüm Firması ile üçlü protokol imzalandığı, yapılan tüm masrafların BAHM Geri Dönüşüm Firması tarafından karşılandığı,

    Günümüz şartlarına göre hesap yapıldığında; amortisman, akaryakıt, yedek parça, sigorta, mtv, lastik, periyodik bakım, personel maliyeti, personele verilen sosyal yardımlar vb.

    nedenlerle bu işin Belediyece yapılmasının kamu yararı adına anlamlı bulunmadığı ifade edilmiştir.

    Sonuç olarak bulgumuzda ambalaj atıklarının piyasada faaliyet gösteren lisanslı şirketler vasıtasıyla toplanması ve ayrıştırılması ile bu hizmetlerin yapılmasında Belediye imkânlarının kullanılmaması hususunda herhangi bir itiraz bulunmamaktadır. Ancak söz konusu şirkete verilen bu yetki belediyeye ait olan bir imtiyazdır. Bu imtiyazın devredilmesinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Kamu idaresi cevabında her ne kadar ilçede çevre lisanslı bir şekilde faaliyet gösteren üç firmanın Belediyeye davet edildiğini ve davete iki firmanın icazet ettiğini belirtse de, 2886 sayılı Kanun’un 17’nci maddesinde ihale konusu işlerin hangi esas ve usullere göre isteklilere ilan yoluyla duyurulacağı hüküm altına alınmıştır. Ambalaj atıklarının toplanması ve ayrıştırılması ile bu kapsamdaki hizmetlerin en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını teminen, imtiyaz hakkı devrinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde ihale yoluyla yapılmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

    Açıklanan nedenlerle, ambalaj atıkları toplanması imtiyaz hakkının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre ihale yapılmaksızın ve herhangi bir bedel alınmaksızın protokol ile şirkete devredilmesine yönelik değerlendirmelerimiz devam etmektedir.


Kararla ilgili sorunuz mu var?