Belediye tarafından birim fiyat olarak ihale edilen “731 Gün süre ile Yakıt Hariç Katı Atık Toplama ve Nakli İşine Ait Araç ve İş Makineleri” kiralama işinde ağırlık oranları üzerinden fiyat farkı verileceği belirtilmesine karşın ihale dokümanında ağırlık oranlarının nasıl belirlendiğine ilişkin herhangi bir tespite yer verilmediği görülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8’inci maddesiyle, ihale yapıldıktan sonra ortaya çıkabilecek ve maliyeti etkileyebilecek fiyat değişikliklerinin dikkate alınabilmesi için, sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespit etmeye Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Cumhurbaşkanının yetkili olduğu düzenlemesi getirilmiştir.

Bu yetkiye istinaden çıkarılan 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’da, idarelerin 4734 sayılı Kanun’a göre götürü bedel veya birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edecekleri hizmet alımlarında uygulanacak fiyat farkı hesabına ait işlemlerin bu Esaslar’a göre yürütüleceği ve idarelerin hizmet alımlarında fiyat farkı hesaplayabilmeleri için, söz konusu ihalelerin idari şartname ve sözleşmelerine bu Esaslar’da yer alan hükümleri koymalarının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Esaslar’da fiyat farkı hesabında kullanılacak formülde yer alan a1, a2, b1, b2 ve c sabit katsayılarından biri, birkaçı veya tamamının, ihale konusu hizmetteki oranı dikkate alınmak suretiyle ve toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde ihaleden önce idarece belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesinin zorunlu olduğu, bu sabit katsayıların sözleşmenin uygulanması sırasında hiçbir gerekçeyle değiştirilemeyeceği, ağırlık oranlarına ilişkin sabit katsayıların, işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Bu sabit katsayıların her birinin neyi ifade ettiği yani ne anlama geldiği de yine Esaslar’da düzenlenmiştir. Buna göre; a1: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden ve 6’ncı maddeye göre fiyat farkı hesaplanan sabit bir katsayıyı,

a2: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılmayan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı, b1: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

b2: Diğer katı veya sıvı yakıtların ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı, b3: Malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

c: Makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı, ifade etmektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, ağırlık oranları üzerinden fiyat farkı verilen işlerde idareler tarafından, ağırlık oranlarına ilişkin sabit katsayıların işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde yaklaşık maliyetler üzerinden belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Fiyat farkının ödenmesi veya kesilmesindeki amaç ihale tarihindeki şartları işin süresi boyunca korumak ve böylece değişen maliyetler karşısında tarafların zarara uğramalarını önlemektir. Bu katsayılar ihale konusu hizmetteki oranı yansıtmayan katsayılar olursa fiyat farkından beklenen amaç gerçekleşmeyecektir.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından birim fiyat olarak ihale edilen “731 Gün süre ile Yakıt Hariç Katı Atık Toplama ve Nakli İşine Ait Araç ve İş Makineleri” hizmet alımı işinde ağırlık oranları üzerinden (c: makine ve ekipmanın amortismanı 0,8 katsayı, b3: malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranı 0,2 katsayı olacak şekilde) fiyat farkı verilmesi öngörülmüş, yaklaşık maliyet hesap cetvelinde yalnızca araçların çalışma sürelerinin gün hesabı ile birim fiyatlarına yer verildiği ve başka bir kaleme yer verilmediği, bu nedenle yaklaşık maliyet hesap cetveli üzerindeki kalemler üzerinden bu ağırlık oranlarının belirlenmesinin mümkün olmadığı, Belediye tarafından da bu ağırlık oranlarının nasıl belirlendiğine ilişkin herhangi bir tespite yer verilmediği görülmüştür.

Kamu İdaresi cevabında, bulgu doğrultusunda gerekli işlemlerin yapılacağını belirtmiştir.

Sonuç olarak, fiyat farkı düzenlemesinin esas amacının idareleri ve yüklenicileri işin süresi boyunca korumak olduğu hususu göz önüne alınarak fiyat farkı verilen işlerde ağırlık oranlarının denetime açık ve objektif bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.