Bazı hakediş ödemelerinden vadesi geçmiş vergi borcu sorgulaması yapılmadan ödemede bulunulduğu görülmüştür.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un “Amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ile işlem yapanların sorumlulukları” başlıklı 22/A maddesine göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle hak sahiplerine yapacakları ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılması zorunluluğu getirmeye ve yapılacak ödemelerden istihkak sahiplerinin amme borçlarının kesilerek ilgili tahsil dairesine aktarılması zorunluluğu ile kesintilere asgari tutar ve oran getirmeye, kapsama girecek amme alacaklarını tür, tutar, ödeme ve işlemler itibarıyla topluca veya ayrı ayrı tespit etmeye, zorunluluk getirilen ödeme ve işlemlerde hangi hallerde bu zorunluluğun aranılmayacağını ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanı’nın yetkili olacağı belirtilmiştir.

Aynı maddenin devamında takibata salahiyetli tahsil dairesince, bu madde kapsamında getirilen zorunluluğa rağmen borcun olmadığına dair belgeyi aramaksızın ödeme yapanlara ve işlem tesis eden kurum ve kuruluşlara dört bin Türk lirası idari para cezası verileceği hükme bağlanmıştır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Seri: A Sıra No:1 Tahsilat Genel Tebliği’nin “Amme Alacaklarının Korunması” başlıklı İkinci Bölümü’nün “V. Amme Alacağı Ödenmeden Yapılmayacak İşlemler ile İşlem Yapanların Sorumlulukları” başlıklı maddesinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların, mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle 5000 liranın üzerinde yapacakları ödemeler sırasında hak sahiplerinin, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borçlarının bulunmadığına ilişkin vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılması zorunluluğu getirilmiştir.

Yapılan incelemede personel hizmeti alınan şirkete yapılan hakediş ödemeleri sırasında şirketin, vadesi geçmiş vergi borçlarının bulunmadığına ilişkin vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılmadan ödeme yapıldığı tespit edilmiştir.

Şirket’e yapılan ödemelerin işçi alacağı mahiyetinde olduğu değerlendirilip vergi borcu sorgulaması yapılmadan ödenebileceği ileri sürülürse de, bu ödemeler işçi alacağı mahiyetinde değil Şirket alacağı mahiyetindedir. Nitekim İdarenin hizmet sözleşmesi şirket’te çalışan işçilerle değil şirketledir. Dolayısıyla şirkete yapılan hakediş ödemeleri sözleşme ilişkisine dayalı ödemeler olduğundan, hak sahibine yapılan ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılması hukuki bir zorunluluktur.

Öte yandan anılan şirkete ödenen hakedişlerin mali imkânsızlıklar nedeniyle tamamının ödenememesinin ödemenin mahiyetini değiştirmediği açıktır. Zira ilgili aya ilişkin hizmet bedeli karşılığında adı geçen şirkete eksik hakediş ödemesi yapılmış olması vergi borcu sorgulanmayacağı anlamı taşımamaktadır. Bahse konu hakediş ödemelerinin mali imkânsızlıklar yüzünden ödenememiş olması, mevzuatla belirlenmiş yükümlülükleri ortadan kaldırmayacaktır. Nitekim mali imkânsızlıklar sebebiyle bu şirkete hakediş ödemelerinin tam olarak yapılamaması da ilerde idareyi ek mali külfetlerle karşı karşıya bırakabilecektir. Bu yönüyle de hakediş ödemelerinin tam ve zamanında yapılmasının ve bu ödemeler sırasında da Şirket’in Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcunun bulunmadığına ilişkin belgenin aranılması önem arz etmektedir.

Ayrıca, Kazım Karabekir Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından 04.08.2022 tarih ve 28484 sayılı yazı ile bu şirket’e yapılacak ödemeler esnasında vergi borcu yoktur belgesi aranması gerektiği bildirildiği, ancak idarece vergi dairesi müdürlüğüne yazılan 09.08.2022 tarihli ikinci yazıda yukarıda anlatılan hususların tekraren izah edildiği, ancak vergi dairesi müdürlüğü tarafından idareye herhangi bir cevabi yazı gönderilmediği, böylece idarenin bahse konu görüşünün vergi dairesi müdürlüğü tarafından da uygun görüldüğünün idarece düşünüldüğü tarafımıza ileri sürülse de bu durumun hukuki açıdan bir bağlayıcılık taşımadığı açıktır. Çünkü vergi dairesi müdürlüğü ilgili yazısı ile bu şirket’e yapılacak ödemeler esnasında vergi borcu yoktur belgesi aranması gerektiğini belirtmiştir. Bunun üzerine idarece verilmiş cevaba karşı başkaca bir yazı ile karşılık verilmemiş olması, vergi dairesi müdürlüğünce bu durumun kabul edildiği sonucunu ortaya çıkarmaz.

İdare tarafından verilen cevapta; şirket personel maaş ödemelerinde mali imkansızlıklar nedeniyle net ücret ödendiği, şirketin vergi borcunun oluşmasına sebebiyet veren kurumun mali imkansızlığı olduğu, işçi alacakları için yapılacak ödemelerde vergi borcu sorgulamasının hariç tutulduğu belirtilmiştir.

Bahse konu hakediş ödemelerinin mali imkansızlıklar yüzünden ödenememiş olması, mevzuatla belirlenmiş yükümlülükleri ortadan kaldırmayacaktır. Nitekim mali imkansızlıklar sebebiyle bu Şirket’e hakediş ödemelerinin tam olarak yapılamaması da ilerde İdare’yi ek mali külfetlerle karşı karşıya bırakabilecektir.

Sonuç olarak söz konusu şirkete yapılacak ödemeler sırasında diğer hak sahiplerine yapıldığı gibi vadesi geçmiş borçlarının bulunmadığına ilişkin vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılması gerekmektedir.