Şirket’in bazı ihtiyaçlarının karşılanmasında teklif mektuplarının işe başlandıktan sonra alındığı, bazı alımların ise teklif mektubu olmaksızın yapıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 2’nci maddesi ile Kanun kapsamında yer alan idareler sayılmış ve sayılan idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği belirtilmiştir.

Kanun’un 3’üncü maddesinde ise ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri dışında bu Kanun’a tabi olmayan ve istisna kabul edilen alımlar sayılmıştır. Söz konusu maddede istisnalar bentler halinde sayıldıktan sonra bu bentlerde sayılan alımların ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kanun’a tabi olmadığı hükme bağlanmıştır.

Söz konusu maddenin (g) bendinde; “2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını aşmayan mal veya hizmet alımları,” <span>istisna kapsamında değerlendirilmiştir.</span>

Kanun’un yasaklar ve cezalarla ilgili hükümleri, 58’inci ile 61’inci maddelerinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Kanun’un 60’ıncı maddesinin son fıkrasında, “5’inci maddede belirtilen ilkelere ve 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır” düzenlemesi yer almaktadır.

Kanun’un 60’ıncı maddesinin atıfta bulunduğu 5’inci maddesinde ise idarelerin, bu Kanun’a göre yapacakları ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Bu çerçevede, 3’üncü maddeye göre istisna tutulan alımlarla ilgili olarak, 4734 sayılı Kanun’da esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin emredici bir düzenleme bulunmamasına rağmen Kanun’un temel ilkelerine, yasaklayıcı ve cezai nitelikteki hükümlerine, ayrıca 62’nci maddede yer alan hususlara uyulması zorunluluğu doğmakta ve bu kapsamda temin edilecek ihtiyaçlar için esas ve usul belirlenmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Uygulamada, Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. Tic. AŞ’nin tramvay klima bakımları ile ilgili üç adet teklif alındığı, bu tekliflerin tarihlerinin 15.09.2023, 15.09.2023 ve 18.09.2023 olduğu görülmüş olup, bu İş ile ilgili olarak düzenlenen “Bombardier Tramvayı Yıllık Klima Bakım Kontrol Çizelge”lerinin tarihlerinin 12.06.2023 tarihinden başladığı ve sonraki tarihlerde devam ettiği tespit edilmiştir. Teklif mektuplarının tarihlerinin 15-18.09.2023 olduğu dikkate alındığında Şirketin teklif mektuplarını almadan Yükleniciye iş yaptırdığı anlaşılmaktadır.

Yine, Şirket tarafından bir aracın, satıcı gerçek kişi dahil hiçbir teklif alınmaksızın doğrudan satın alındığı görülmüştür.

Ayrıca, Şirket tarafından yazılım ihtiyacının, satıcı firma dahil hiçbir teklif alınmaksızın doğrudan satın alındığı görülmüştür.

Bu durum 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde İdarelerin, bu Kanun’a göre yapacakları ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.

Buna göre; 4734 sayılı Kanun’un 3/g maddesine göre yapılan alımlarda Şirketin “saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu ilkesi” gereğince teklif alınmaksızın ihtiyacın temin edilmemesi, alınan tekliflerin daha dikkatli değerlendirilmesi gerekmektedir.