Karar Künyesi
Bir İlçe Belediyesi Arsası Üzerine Büyükşehir Belediyesi Tarafından Ruhsatsız Bina Yapılması, Ruhsatsız Binanın Bir Vakfa Ortak Hizmet Protokolü ile Tahsis Edilmesi ve Enerji Giderlerinin İdare Tarafından Karşılanması
İdare tarafından bir ilçe belediyesi arsası üzerine ruhsatsız bina inşa edildiği ve ruhsatsız binanın bir vakfa 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75 inci maddesi hükmüne istinaden tahsis edildiği görülmüştür. Daha sonra bu arsanın ilgili ilçe belediyesinden 1.000.000,00 TL bedelle kamulaştırılsa da tapu kayıtlarında taşınmazın halihazırda arsa olarak görüldüğü ve bir vakfa ortak hizmet protokolü ile tahsis edilen binanın ruhsatsız olduğu ayrıca binaya ait enerji giderlerinin idare tarafından karşılandığı tespit edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75 inci maddesinde; “Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
(Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına
giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.
Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.
Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz. 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz…” denilmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75 inci maddesinin c bendi hükmü gereği 15.04.2015 tarih 371 sayılı Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla yapılan ortak hizmet protokolünde: Balçova İlçesi Balçova mahallesi 1264 ada 1 parsel de bulunan taşınmazın ilköğretim çağındaki çocukların yaşam becerilerinin arttırılmasına katkı sağlamak üzere vakıf tarafından hazırlanan eğitim programların yoluyla çocuk merkezli eğitim yöntemleriyle eğitim verilmesi amacıyla kullanılacağı belirtilmiştir.
Ancak belirtilen eğitimlerin icrası için vakfa tahsis edilen binanın ilgili tarihte bir ilçe belediyesinin arsası üzerine Büyükşehir Belediyesi tarafından ruhsatsız olarak inşa edilen bir bina olan bu taşınmazın vakfa tahsis edilmesi mümkün değildir. Ayrıca Büyükşehir Belediyesi ruhsatsız olan bu binanın elektrik, su ve yakıt giderlerinin de ilgili protokol gereği idare tarafından ödenmesi yükümlülüğü kabul edilmiş ve bu giderler ödenmiştir.
Sonuç olarak bir vakfa 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75 inci maddesi hükmüne istinaden yapılan ortak hizmet protokolü ile taşınmaz tahsisi ve tapu kayıtlarında bina olarak görülmeyen bir binanın vakfa eğitim yapılması amacıyla tahsis edilmesi ve enerji giderlerinin karşılanması mevzuat açısından mümkün değildir.
Büyükşehir Belediyesi Tarafından Bağlı İdaresine Meclis Kararı Alınmadan Taşınmaz Tahsisi Yapılması
Yapılan incelemelerde 6360 sayılı Kanun hükmü gereğince kurulan Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun 09.09.2015 tarih ve 53/D sayılı Kararı ile İzmir İli Bornova ilçesi Pınarbaşı mahallesi 849-852-1784-1785-1786 parsellerde kayıtlı olan toplam 245.000m2 üzerinde yarış pisti bulunan taşınmaz 06.10.2015 tarihinde Büyükşehir Belediyesi adına devir yapılmış olup taşınmaz kamu idaresi adına tescil edilmiştir. 03.10.2017 tarih E.254197 sayılı başkanlık oluru ile söz konusu taşınmazın 47.000m2 lik 1784-85-86 nolu parselleri bağlı idare ESHOT’a atölye ve durak olması amacıyla meclis kararı alınmadan tahsis edildiği tespit edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinin e bendinde: “Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.” Hükmü bulunmakta olup 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 28 inci maddesinde Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır denilerek taşınmaz tahsisinin büyükşehir belediye meclisinin görevi olduğu açıkça ifade edilmiştir. Ancak 03.10.2017 tarih E.254197 sayılı başkanlık oluru ile söz konusu taşınmazın 47.000m2 lik 1784-85-86 nolu parselleri bağlı idare ESHOT’a atölye ve durak olması amacıyla tahsis edilmiştir.
Sonuç olarak meclis kararı alınmadan ilgili taşınmazın başka bir kamu idaresi veya Büyükşehir Belediyesinin bağlı idaresine tahsis edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu sebeple taşınmazın üzerinde başkanlık oluru ile yapılan tahsisinin iptal edilmesi gerekmektedir.
Büyükşehir Belediyesi Tarafından İlçe Belediyesine Tahsis Edilen Taşınmazın Amacına Aykırı Olarak Kullanılması
Yapılan incelemelerde mülkiyeti İzmir Büyükşehir Belediyesine ait olan Buca Yedigöller Tesislerinin Buca Belediyesi’ne tahsis edildiği ve Buca Belediyesi’nin de söz konusu taşınmazları üçüncü şahıslara kiraladığı görülmüştür.
10.10.2006 tarihli ve 26315 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik” in amacı; kamu idarelerinin mülkiyetlerindeki taşınmazların birbirlerine bedelsiz olarak tahsis ve devri ile Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kamu idarelerine
tahsis ve devir işlemlerinin usul ve esaslarını belirlemektir.
Mezkur Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinin (f) bendinde Yönetmelikte geçen “Kamu idaresi” nin; tahsis açısından, Yönetmelik ekindeki idareler ile kendilerine tahsis yapılması açısından köy tüzel kişiliklerini; devir açısından, Yönetmelik ekindeki idarelerden, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç, diğer idareleri kapsadığı belirtilmiştir ve Yönetmelik eki V sayılı cetvelde belediyelere yer verilmiştir. Dolayısıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi Yönetmelik kapsamında olan bir belediyedir.
Üçüncü maddenin (ğ) bendinde ise tahsisin tanımı yapılmıştır. Buna göre tahsis; “mülkiyeti kendilerinde kalması koşuluyla kamu idarelerince, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerinin yerine getirilebilmesi amacıyla mülkiyetlerindeki taşınmazların, birbirlerine veya köy tüzel kişiliklerine; Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin ise, Maliye Bakanlığınca hizmetin devamı süresince kamu idarelerinin veya köy tüzel kişiliklerinin bedelsiz olarak kullanımına bırakılmasını” ifade etmektedir. Tanımdan açıkça görüleceği üzere tahsisin yapılabilmesi için tahsis yapılan kamu idaresinin görevi olan kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi amacı bulunmalıdır. Ancak yapılan incelemede İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Buca Belediyesi’ne yapılan tahsisin amacının kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi olmadığı anlaşılmıştır.
Şöyle ki; İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 13.04.2015 tarihli ve 05333 sayılı kararına istinaden İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Buca Belediyesi arasında yapılan 20.05.2015 yapılan protokolün ikinci maddesinde protokolün amacının “mülkiyeti Büyükşehir’e ait İzmir İli Buca İlçesi Tınaztepe Mahallesi evka-1 mevkiinde bulunan 199 ada (yeni 319 ada) 1 parsel, 211 ada 1 parsel, 212 ada 1 parsel, 213 ada (yeni 331 ada) 1 parsel,
214 ada (yeni 332 ada) 1 parsel, 215 ada (333 ada) 1 parsel üzerinde Yedigöller olarak hizmet vermekte olan tesislerin işletme hakkının 5 yıl süreli Buca Belediyesi’ne verilmesine ilişkin şartları düzenlemek” olduğu ifade edilmiştir.
Protokolün bir sonraki maddesinde ise tarafların sorumluluklarına yer verilmiştir.
Madde aynen aşağıdaki gibidir:
“SORUMLUKLAR: Yedigöller Rekreasyon Alanı içerisinde yer alan ve gelir getirici konumda olan restoran, kafeterya ve benzeri tesislerin kiralanması ve işletilmesine ilişkin her türlü yasal işlemler Buca Belediyesi tarafından yürütülecek olup, kiraya verilen tüm işletmelerin yıllık kira gelirinin %30’u Buca Belediyesi tarafından Büyükşehir’e yatırılacaktır.
İşletmelerin kiraya verilmesi ve işletilmesi aşamasında meydana gelebilecek her türlü hukuki işlemlerde sorumluluk Buca Belediyesi’ne ait olacaktır.”
Protokolün amacı ve sorumlulukları değerlendirildiğinde tahsisin amacının kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi olmadığı çok açıktır. Aslında amaç İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin gelir getirici mülklerinin Buca Belediyesi’ne, oradan da üçüncü kişilere aktarılmasıdır ve bu husus Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik hükümlerine açıkça aykırıdır. Çünkü amaç kamu hizmeti değil mülklerin üçüncü şahıslara kullandırılmadır. Tahsise konu olan ve tahsis edilen Buca Belediyesi tarafından üçüncü kişilere kiralanan mülkler kafe ve restorandır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75 inci maddesinde aynen “Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.” Denilmektedir. Ancak İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Buca Belediyesi’ne tahsis edilen kafe ve restoran sosyal tesis gibi işletilmenin de ötesine geçerek kiralanmak suretiyle faydası üçüncü kişilere aktarılmaktadır
Sonuç olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin kararına istinaden mevzuata aykırı olarak Buca Belediyesi’ne tahsis edilen ve üçüncü kişilere kafe ve restoran olarak kiralanan gayrimenkullerin tahsislerinin iptal edilmesi gerekmektedir.
Taşınmazların İşgaliye ile Kullandırılması
Belediyeye ait taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yapılmaksızın “işgaliye sözleşmesi” ile kiraya verildiği görülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Meclisinin Görev ve Yetkileri” başlıklı 18 inci maddesinde;
“Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.” ,
“Belediye Encümeninin Görev ve Yetkileri” başlıklı 34’üncü maddesinde;
“Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak;
süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.” hükümleri bulunmaktadır.
Yapılan incelemede, Belediye’ye ait taşınmazların kiralama süresine uygun olarak gerekli belediye meclisi veya encümen kararı olmaksızın ve 2886 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği ihale yapılması gerekirken ihale yapılmaksızın mevzuatta herhangi bir karşılığı olmayan işgaliye sözleşmesi ile kiraya verildiği görülmüştür.
5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerine göre, taşınmazların 3 yıla kadar belediye encümeni kararıyla ihale edilerek kiraya verilmesi mümkündür. 3 yılı aşan kiralamalarda ise belediye meclisinin kararı gereklidir. Kira süresi biten taşınmazlar için yeniden kiralama ihalesine çıkılması gerekmektedir.