Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen ‘Polietilen Boru Mal Alım’ işinde, 13 kalem özellik ve nitelikleri şartnamede belirtilen polietilen boru mal alımında birim fiyatı yüksek olan bazı malların sonraki partilerde öngörülenden daha fazla, birim fiyatı düşük olanlarınsa öngörülenden daha az alındığı, bu durumun sözleşme bedelini artırmadığı ancak ihaleye çıkarken belirlenen toplam miktarın altında alım yapıldığı ve ayrıca boruların miktar değişikliğine ve ihtiyaç durumlarına dair bilgi ve dokümanın bulunmadığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde ihalelerin temel ilkelerinden, 9’uncu maddesinde yaklaşık maliyet analizinden, 12’nci maddesinde ise teknik ve idari şartnamelerin hazırlanması gerektiğinden bahsedilmektedir.

İdare tarafından 27.12.2018 tarihinde ihale edilen ‘Polietilen Boru Mal Alımı’ işi kapsamında 13 kalem polietilen boru alımı yapılmıştır. Şehrin içme suyu bağlantı ve hatlarında kullanımı amaçlanan boruların geometrik, teknik, fiziksel ve kimyasal özellikleri (anma boyutu, çapı, et kalınlığı, malzeme cinsi ve deneysel parametreleri) teknik şartnamede belirtilmiştir. Bu çerçevede, toplam 490.000 metre, muhtelif çap ve kalınlığa sahip borular, şartnamede yer alan standart ve sertifikasyona göre imal edilecek, iki ayrı teslimatta idare depolarına sevk edilecektir.

İşin yürütümüne ilişkin teslimat formlarının ve hakedişlerin incelenmesi neticesinde; şartname ve sözleşmesine göre teslim edilmesi gereken mal miktarlarında değişiklik yapıldığı, buna dair teknik gerekliliği içeren belgelerin olmadığı, toplam sözleşme bedelinde değişiklik olmamakla birlikte miktar olarak birim fiyatı yüksek bazı kalemlerde artış, birim fiyatı düşük olanlarda ise azalış yapılarak toplamda 423.300 metre boru temin edildiği görülmüştür. Şöyle ki; birim metre fiyatı 7,06 TL olan SDR 17 DN63 PN10 sınıf borunun 100.000 metre alınması gerekirken 55.000 metre alındığı; birim fiyatı 30,73 TL olan SDR 11 DN110 PN16 sınıf borunun 100.000 metre alınması gerekirken 123.300 metre alındığı; birim fiyatı 21,23 TL olan SDR 17 DN110 PN10 sınıf borunun 100.000 metre alınması gerekirken 50.000 metre alındığı; birim fiyatı 128,19 TL olan SDR 11 DN225 PN16 sınıf borunun 10.000 metre alınması gerekirken 15.000 metre alındığı anlaşılmıştır.

Toplam hakediş bedeli olan 11.049.129,00 TL içinde tutar olarak en fazla paya sahip birim fiyatı 30,73 TL olan SDR 11 DN110 PN16 sınıf boru ile birim fiyatı 128,19 TL olan SDR 11 DN225 PN16 sınıf borunun toplam bedeli 5.711.859,00 TL olmuştur. İki tip borunun miktar olarak 28.300 metre artırılıp, diğer iki tip borunun da (birim metre fiyatı 7,06 TL olan SDR 17 DN63 PN10 sınıf boru ile birim fiyatı 21,23 TL olan SDR 17 DN110 PN10 sınıf boru) 95.000 metre azaltılması, toplam ihtiyacın altında boru alınması sonucunu doğurmuştur.

Kamu idaresi açıkladığımız hususlarda ileri sürmüş olduğu itirazda ve sunmuş olduğu belgelerde, azalış ve artışların teknik ve fiziki gerekçelerini değil kullanılan malların nitelik ve miktarını içeren malzeme defterini, değişikliklerin yetkili makam onayıyla gerçekleştiğini belirtmiştir.

İdarenin ihaleye çıkma amacı, nitelikleri ve miktarı belirtilen boruların, ihtiyaç duyulan yerlerde kullanılmasını sağlamaktır. Bu doğrultuda ihtiyaç miktarı tespit edilerek yaklaşık maliyet analizi yapılmıştır. İhaleye giren isteklilerde buna göre teklif fiyatlarını oluşturmuştur. Süreç içinde yukarıda açıklandığı üzere artış/azalış yapılması, aslında ilk başta yeterli planlama yapılmadığı, sağlıklı bir şekilde ihtiyaçların belirlenemediği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Başka bir yönü de, miktar olarak artış ya da azalışların hangi teknik ve fiziksel gerekçeye dayandığının ortaya konulmamış olmasıdır.

Sonuç olarak, ihale konusu edilen işlerde yaklaşık maliyeti ve teklif birim fiyatları etkileyecek olan iş kalemlerinin sağlıklı ve ihtiyacı karşılayacak şekilde belirlenmesiyle birlikte işin amacına uygun planlamanın yapılması önem taşımaktadır.