Karar Künyesi
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin istisna hükümleri kapsamında, dernek ve vakıflarca gerçekleştirilen sağlık, eğitim, sosyal hizmet ve turizmi geliştirmeye yönelik projeler için yapılan taşınmaz tahsislerinde, Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayının alınmadığı görülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde;
“(…)
(Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.
Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.(…)”
denilmektedir.
Anılan Kanun hükmünde belirtildiği üzere, belediyelerin kendilerine ait taşınmazları, ancak mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına, belli bir amaca yönelik olarak tahsis edebilmeleri mümkündür. Belediyelerin, kamu kurum ve kuruluşları dışındaki özel veya tüzel kişiliklere taşınmaz tahsis edebilmelerine ilişkin tek istisna ise 5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre;
“İl sınırları içinde büyükşehir belediyeleri, belediye ve mücavir alan sınırları içinde il belediyeleri ile nüfusu 10.000'i geçen belediyeler, meclis kararıyla;(…) sağlık, eğitim, sosyal hizmet ve turizmi geliştirecek projelere Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı ile ücretsiz veya düşük bir bedelle amacı dışında kullanılmamak kaydıyla taşınmaz tahsis edebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/18 md.) Belediye ve bağlı idareler, meclis kararıyla mabetlere, eğitim kurumlarına, yurtlara, okul pansiyonlarına ve hastanelere indirimli bedelle ya da ücretsiz olarak içme ve kullanma suyu verebilirler.”
Kanun’un 15 ve 75’inci maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, belediyelerin mülkiyetinde olan taşınmazların, 75’inci maddenin (c) bendinde belirtilen ortak hizmet
projeleri kapsamında değil, yalnızca 15’inci maddede belirtilen projeler için tahsisi öngörülmüştür. Yine 15’inci madde hükmüne göre söz konusu projeler için taşınmaz tahsis edilirken, belediye meclisi kararı alınmalı ve tahsisin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı ile gerçekleşmesi gerekmektedir.
Yukarıda bahsi geçen Kanun hükümlerine rağmen, dernek ve vakıflarca gerçekleştirilen 15’inci madde kapsamındaki projeler kapsamında, mülkiyeti Büyükşehir Belediyesine ait;
Atatürk Mahallesi Eski Bandırma Caddesi No:7/C ve 7/D adresindeki taşınmazların KADEM’e (Kadın ve Demokrasi Derneği) sosyal sorumluluk projeleri kapsamında 3 yıl süreyle tahsisi,
Karesi İlçesi Üçpınar Mahallesi 201 ada 12 parsel adresindeki taşınmazın OBİDEV’e (Otizmli Bireyleri Destekleme Vakfı) ortak hizmet işbirliği kapsamında 10 yıl süreyle tahsisi,
Altıeylül İlçesi Bahçelievler Mahallesi Bahçelievler Caddesi Belsa Sitesi A/l'de bulunan taşınmazın ve 8507 ada 1 parselin zemin katındaki 4, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 ve 21
nolu bağımsız bölümler ile bodrum katta 2, 3,4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14; 15, 16, 17, 18, 19, 20 ve 21 nolu bağımsız bölümlere ait eklentilerin YEDAM (Yeşilay Danışmanlık Merkezi) olarak kullanılabilmesi için Yeşilay’a bedelsiz olarak tahsisi
için Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayının alınmadığı tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesinde, dernek ve vakıflar ile diğer sivil toplum kuruluşları arasında gerçekleştirilen ortak hizmet projeleri için, Büyükşehir Belediye Meclisince 18.04.2019 tarih ve 326 sayılı karar ile ortak hizmet projeleri yapılmasına ilişkin genel bir karar alınmış olmakla birlikte, bu kararda yapılacak projelerin konusu, yükümlülükleri veya yararı hakkında herhangi bir değerlendirmeye yer verilmediği gibi taşınmaz tahsislerine ilişkin bir hüküm de öngörülmemiştir. Büyükşehir Belediye Meclisinin 18.04.2019 tarih ve 326 sayılı kararının ortak hizmet projeleri için yeterli dayanak oluşturmadığı hususu “Dernek ve Vakıflarla Gerçekleştirilen Ortak Hizmet Projeleri İçin Büyükşehir Belediye Meclisi Tarafından Proje Düzeyinde Karar Alınmaması, Projelerin Genel Bir Protokol Yapma Yetkisi Kapsamında Yürütülmesi” başlıklı bulguda ayrıca değerlendirilmiştir. Ancak söz konusu meclis kararında 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde öngörülen gerekçelere istinaden taşınmaz tahsis
edilmesine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmediği hususu da ayrıca değerlendirilmek gerekmektedir.
Taşınmaz tahsislerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı ile gerçekleşmesi hususu ise yukarıda değinildiği üzere 5393 sayılı Kanunun 15’nci maddesi dördüncü fıkrasında açıkça belirtildiğinden tereddüte yer bulunmamaktadır.
Her ne kadar İdare yapılan tahsis işlemlerinin 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi kapsamında değil 75’inci maddesi hükümlerine istinaden “ortak hizmet projeleri” kapsamında gerçekleştirildiğini belirtmekte ise de; söz konusu tahsis işlemlerine ilişkin olarak ilgili kuruluşlarla bağıtlanan protokollerin “Dayanak” başlıklı 4’üncü maddesinin b) bendinde 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi, c) bendinde 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi dayanak olarak gösterilmiştir. Yukarıda da açıklandığı üzere kamu kurum ve kuruluşları dışındaki kuruluşlara taşınmaz tahsis edilebilmesinin tek istisnası 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde belirtilen hizmetlere ilişkin faaliyetlere yöneliktir. Bu nedenle her ne kadar Kanun’un 75’inci maddesinde belirtilen şartlar dahilinde ortak hizmet projeleri gerçekleştirilebilecekse de, İdare ile söz konusu kuruluşlar arasında gerçekleştirilen protokollerin ana konusu taşınmaz tahsisi olmakla Kanun’un 15’inci maddesi kapsamındadır. Aksi takdirde 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesine istinaden dernek ve vakıflara taşınmaz tahsis edilmesi Kanun hükümlerine aykırılık teşkil edecek ve İdare aleyhine gerçekleşecek zararın tazmini gerekliliği sonucunu doğuracaktır.
Bu itibarla, belediye mülkiyetindeki taşınmazların, 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde öngörülen istisna hükümleri kapsamında, dernek ve vakıflara tahsis edilmesi işlemlerinde Belediye Meclisi kararı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayının alınmaması 5393 sayılı Belediye Kanununa aykırılık teşkil etmektedir.