4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan ihalelere yönelik yapılan incelemelerde tespit edilen hususlara aşağıda yer verilmiştir.

1. Ön veya Kesin Proje ile Mahal Listeleri Hazırlanmadan Yapım İşi İhalesine Çıkılması

   Birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen bazı yapım işlerinde ihale dokümanında ön veya kesin proje ile mahal listelerinin bulunmadığı görülmüştür.

   4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde ön proje, kesin proje ve uygulama projesinin tanımı yapılmış, Kanun’un “İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari Şartnamede Yer Alması Zorunlu Hususlar” başlıklı 27’nci maddesinde ise ihale dokümanında yer alacak teknik şartnamelerin yaptırılacak işin projesini de kapsamasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

   Aynı Kanun’un “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (c) bendi hükmünde; genel kural olarak bütün yapım işlerinde ihaleye çıkılmadan önce uygulama projesi hazırlanması ve uygulama projesi bulunan bütün yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınması zorunlu olduğu; özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özellikleri gerekli olan netlikte belirlenemeyen işlerde ön veya kesin proje üzerinden; işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, yeni bina işleri hariç, işlerde kesin proje üzerinden birim fiyat teklif alma usulüyle ihaleye çıkılabileceği belirtilmiştir.

   Mezkur Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde; ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğinin idari ve teknik şartnamelerde belirtilmesi

   
   

   gerektiği; teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engellememesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

   4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde; yapım işlerine ait ihaleler sonucunda, uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine dayalı olarak, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

   Yukarıda verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; anahtar teslimi götürü bedel veya birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihaleye çıkılan yapım işlerinde; ön/kesin veya uygulama projesi ile mahal listesinin hazırlanmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır. Ön/kesin proje veya uygulama projesi ile mahal listesinin hazırlanmaması yaklaşık maliyetin sağlıklı hesaplanmasını etkilemekte, isteklilerin tekliflerini sunarken tereddüte düşmelerine ve sözleşmenin uygulanması sırasında ihtilafların yaşanmasına neden olabileceği değerlendirilmektedir.

   Yapılan incelemede, Fen İşleri Müdürlüğü tarafından birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerine ait ihale dokümanlarında ön veya kesin proje ile mahal listeleri bulunmadığı tespit edilmiştir.

   Yapılacak ihalelerde işin niteliğine göre ön proje, kesin proje ve uygulama projesinden en uygun olanının tercih edilmesi, uygulama projesi yapılması mümkün değilse tespitlerin yapılarak kesin proje üzerinden ihaleye çıkılması ve her iki durumda da mahal listesinin hazırlanması gerekmektedir.

2. Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Tekliflerin Değerlendirme Dışı Bırakılması

Yapım işi ihalesinde yaklaşık maliyetin üzerinde verilen tekliflerin değerlendirme dışı bırakıldığı görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler” başlıklı 16.3 maddesinde; ihale komisyonunun, yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen herhangi bir husus olup olmadığını, yaklaşık maliyet güncellemesinin doğru yapılıp yapılmadığını,

verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatını yansıtıp yansıtmadığını yeniden değerlendirerek verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese edeceği ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar verme hususunda takdir yetkisine sahip olduğu hükme bağlanmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükmünden de anlaşılacağı üzere, yaklaşık maliyetin üzerindeki bir teklifin kabul edilip edilmeyeceği konusunda idarelere belli koşullar çerçevesinde takdir yetkisi tanınmıştır. Ancak bu takdir yetkisi madde metninde belirtilen değerlendirmelerin de yapılması koşuluyla ya teklifleri kabul etme ya da ihaleyi iptal etme hakkı ile sınırlıdır. Bir teklifi, sadece yaklaşık maliyetin üzerinde olması gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakmak hukuken mümkün değildir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yaptığı yapım işi ihalesinde yaklaşık maliyetin üzerinde olan tekliflerin sadece bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakıldığı tespit edilmiştir.

İdare tarafından yapılan ihalelerde yaklaşık maliyetin üzerinde teklif verilmesi halinde Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen değerlendirmelerin yapılması ve bunun sonucunda yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilmesi veya ihalenin iptal edilmesi gerekmektedir.