Üniversitenin hisselerinin %99,88’ine sahip olduğu Sınırlı Sorumlu Dokuz Eylül Eğitim, Öğretim, Bilimsel Araştırma, Proje ve İşletme Kooperatifine çok sayıda taşınmaz kiralaması yapıldığı, kira bedellerini ödemeyen diğer kiracılar hakkında hukuki işlem tesis edilirken çok sayıda kantin/kafeterya vb. yerleri kiralayan ve 2017 yılından günümüze kadar

Üniversiteye yüksek tutarlı kira, elektrik ve su borcu bulunan Kooperatif hakkında hiçbir işlem yapılmadığı, Kooperatif çalışanı olarak görünen ve ücretleri Kooperatif tarafından ödenen 37 personelin Üniversitenin çeşitli birimlerinde görev yaptığı tespit edilmiştir.

Kooperatifin üniversiteye olan borçları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

‌Tablo 11:Üniversite Kooperatifinin İdareye Olan Borçları

Kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu hizmetlerini veya personelini desteklemek üzere kurulan dernekler ve Türk Medenî Kanununa göre kurulan vakıflar ile bunların kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerini düzenlemek maksadıyla hazırlanan ve 29/1/2004 tarih ve 25361 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun’un “Temel İlkeler” başlığını taşıyan 2’nci maddesinin (ı) fıkrasında aynen:

“ı) İhaleyi yapan kurum ve kuruluş bünyesinde bulunan veya bu kurum ve kuruluşlarla ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf ve dernekler ile bunların sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler, bu kurum ve kuruluşların 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre yapacakları ihalelere katılamazlar.” denilmiş,

“Cezalar” başlıklı 3’üncü maddesinde; dernek tüzüğü veya vakıf senedi bu Kanuna aykırı olan veya bu Kanuna aykırı işlemleri tespit edilen dernek ve vakıfların genel hükümlere göre kapatılacağı,

Geçici Madde 1’de de bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan dernek ve vakıfların 31.12.2005 tarihine kadar, dernek tüzüklerini veya vakıf senetlerini bu Kanun hükümlerine uygun hale getirecekleri, dernek tüzüğünü veya vakıf senedini altı ay içinde bu Kanuna uygun hale getirmeyen veya bu Kanuna aykırı işlemleri tespit edilen dernek ve vakıfların genel hükümlere göre kapatılacağı hüküm altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere Kanun koyucu Üniversiteler ile Üniversite Vakıflarının ve derneklerinin dönem itibariyle son derece girift ve muhtemel kamu zararına yol açacak nitelikteki ilişkilerini sonlandırma iradesini ortaya

koymuştur. Kanun yürürlüğe girdikten sonra, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 09.02.2009 tarih ve 35 sayılı Oluru ile kurulan Sınırlı Sorumlu Dokuz Eylül Eğitim, Öğretim, Bilimsel Araştırma, Proje ve İşletme Kooperatifi ile Üniversite arasındaki ilişkiler zamanla gelişmiş, mülkiyeti Üniversiteye ait olan/Hazine tarafından Üniversitenin kullanımına tahsis edilen yerlerde bulunan çok sayıda taşınmaz Kooperatife 51/g yöntemiyle kiralanmış, Kooperatifin 2017 yılından bu yana kiraladığı kantin/kafeterya vb. yerlerin kira/elektrik/su giderleri karşılığı Üniversiteye yüksek tutarlı borcunun bulunduğu anlaşılmıştır.

Üniversite ile Kooperatif arasında imzalanan tip sözleşmelerin “Kira Bedeli” başlıklı 4’üncü maddesinin son cümlesinde; vadesinde ödenmeyen kira, elektrik ve su bedellerine 21.07.1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkında Kanun’un 51’inci maddesi gereği gecikme faizi uygulanacağı, “Tahliye Yükümlülüğü ve Fesih” başlıklı 11’inci maddesinin son paragrafında da; kiracının, kira, elektrik, su ve yakıt bedellerini düzenli ödemediği takdirde, 2886 sayılı Yasanın 62’nci maddesinde verilen süre içinde birikmiş borcunu faiziyle birlikte ödemediği takdirde kira sözleşmesinin İdarece tek taraflı olarak feshedileceği, ödenmeyen borç bedellerine 6183 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinde belirtilen oranda gecikme faizi uygulanmak suretiyle 2004 sayılı İcra İflas Kanunu hükümlerine göre tahsili yoluna gidileceği şeklinde düzenlemeler yapılmıştır.

Kiraladıkları yerler nedeniyle Üniversiteye borcu bulunan diğer kiracılar hakkında gecikmeli de olsa yukarıdaki sözleşme hükümleri uygulanırken Üniversiteye en yüksek tutarlı borcu bulunan Kooperatife bu düzenlemeler kapsamında İdarece herhangi bir işlem tesis edilmemiş, kira borcu bulunan yerler kira sözleşmesinin bitiminde yeniden ilgili Kooperatife kiralanmıştır.

Gelinen noktada; kamuya ait taşınmazlar Kooperatife kiralanmış ancak kira bedellerinin büyük kısmı tahsil edilememiş, sarfettikleri elektrik ve su giderleri özel bütçeden ödendiği halde bunların da büyük kısmı geri alınamamış, kamu kaynakları israf edilmiştir.

Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun ile Üniversite vakıf ve derneklerinin Kurum ile olan ilişkileri kesilirken aynı/benzeri ilişkilerin Kooperatif adı altında başka oluşumlar vasıtasıyla sürdürüldüğü görülmektedir.

Kooperatif çalışanı olarak görünen ve ücretleri Kooperatif tarafından ödenen 37 personelin Üniversitenin çeşitli birimlerinde görev yapması hususuna gelince; kamuda istihdam şekilleri ve kamuda çalışan personelde aranacak özellikler 657 sayılı Devlet Memurları

Kanunu’nda hüküm altına alınmıştır. Üniversitelerde görev yapan idari personel için 657 sayılı Kanun hükümleri geçerli olup; bu şartları taşıyıp taşımadığını ve aranan kriterlere sahip olup olmadığı belli olmayan kişilerin üniversite bünyesinde idari görev yapmaları ve devlet memurları eliyle yapılması gereken işlerde çalıştırılmaları uygun bulunmamış olup bu uygulamanın devlet personel rejimini olumsuz anlamda etkileyeceği değerlendirilmiştir.

Diğer taraftan söz konusu Kooperatifin hesap ve işlemlerinin denetimi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. 2009 yılından bu yana sadece kuruluşundan 1 (bir) yıl sonra, 2010 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı stajer kontrolörü tarafından denetlendiği ve denetim sonucunda düzenlenen inceleme raporu uyarınca Kooperatife gönderilen Bakanlık talimatına aradan 2 (iki) yıl geçmesine karşın Kooperatif tarafından cevap verilmediği için Bakanlığın 2012 yılında bir tekit yazısı yazarak, cevap verilmemesi halinde yapılacak cezai müeyyidelerle ilgili Yasa hükümlerini hatırlattığı görülmüştür.

Kooperatifin hesap ve işlemlerinin 10 (on) yıl süreyle ilgili Bakanlık tarafından bir daha denetime tabi tutulmaması; kamu kaynaklarını kullanarak gelir elde eden bir oluşumun giderlerinin takibinin yapılmamasına yol açmış olup bu durumun kamu açısından yüksek risk unsuru taşıdığı değerlendirilmiştir.