5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinde belediyenin hak ve menfaatlerini korumak, gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek belediye başkanının görevleri arasında sayılmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu'nun 61’inci maddesinde gelirlerin ve alacakların tahsili muhasebe hizmetinin bir parçası olarak görülmüş ve muhasebe yetkilisinin, bu hizmetlerin yapılmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.

Aynı Kanun'un 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde ise, ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek mali hizmetler biriminin görevleri arasında sayılmıştır.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un, “Ödeme zamanı ve önce ödeme” başlıklı 37’nci maddesinde; amme alacaklarının hususi kanunlarında belli edilen zamanlarda ödeneceği, hususi kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacaklarının ise Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirtilecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödeneceği hükmü yer almaktadır.

Kanun'un “Ödeme emri” başlıklı 55’inci maddesinin birinci fıkrasında;

“Amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir ödeme emri ile tebliğ olunur.” denilmektedir.

Yukarıdaki hükümler birlikte değerlendirildiğinde; amme alacaklarına ilişkin olarak amme borçlusuna bir “ihbarname” düzenlenmeli, ödeme yapılması istenmelidir. Buna rağmen

ödeme yapılmazsa borçluya, 15 gün içinde borçlarını ödemesi veya mal bildiriminde bulunması için bir "ödeme emri" düzenlenerek tebliğ edilmelidir. Bunun üzerine de borcun ödenmemesi durumunda kanunlarda belirtilen usule uygun olarak haciz ve icra işlemleri başlatılmalıdır.

İdare gelir kayıtları üzerinde yapılan incelemeler neticesinde; İdare tarafından tahakkuku yapılan gelir kalemlerinden bir kısmının tahakkuk ve tahsilat oranını oldukça düşük kaldığı görülmüştür.

Yapılan incelemeler sonucunda, önceki yıldan 174.602.047,84 TL vergi geliri tahakkukunun devredildiği, 2018 yılı sonu itibarı ile toplam 758.844.954,53 TL vergi geliri tahakkuk ettirildiği, 2018 yılı içinde toplam tahakkukun, 605.977.441,45 TL'sinin tahsil edildiği, 2019 yılına 313.762.441,36 TL tahakkuk artığı devredildiği ve kurumun tahsilât oranının, %64,92 seviyesinde kaldığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte özellikle bazı gelir kalemlerinde tahsilat/tahakkuk oranlarının %20-30 gibi düşük seviyelerde kaldığı görülmüştür. Bazı gelir kalemlerine ilişkin tahakkuk tahsilat oranlarına aşağıda yer verilmiştir

Tablo 15: 2018 Yılında Tahsilat Oranları Düşük Olan Gelir Kalemlerinin Bir Kısmı

Belediye hizmetlerinin daha iyi bir şekilde aksatılmadan yerine getirilmesi, ödemeler dengesinin sağlanması ve borçların zamanında ifa edilebilmesi için tahakkuk eden gelirlerin tahsilât oranının artırılması, bunun için gereken tüm yasal yolların geciktirilmeksizin uygulanması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle mükelleflerin satış yapmaları sonrasında satılan gayrimenkul hakkında bildirimde bulunmadıklarını, tahsil edilemeyen ve bakiye olarak görünmekte olan alacak kısmının büyük bir çoğunluğunun mükerrer tahakkuk kaydı olduğu, mükerrer kayıtların Emlak Servisince sürekli olarak tetkik edilerek düzeltildiği,

Eski Kıraç Belediyesi'nden devir alınan mükelleflerin kayıtlarında Esenyurt Belediyesinin tahsile yetkili olduğu tahakkuk kayıtları da bulunduğu, satışı yapılıp kapatılmayan gayrimenkullerin Kıraç Belde Belediyelerinden devralınan mükellef kayıtlarında da mevcut olduğu,

Kümülatif raporlara yansıyan bu değerlerin tespit edilerek terkin yapılması ve tahakkuk kayıtlarının tahsile yetkili olunan gelir ve ücretlere göre düzenlenmesi için gerekli çalışmaların yapıldığı,

Tahsil dönemlerinde vergi mükelleflerine çeşitli yöntemlerle duyurular yapıldığı, mükellef ve beyan sayısı ile nüfus yoğunluğu bakımından İstanbul’un en büyük ilçesi olan Belediyede vadesi geçmiş alacakların tahsili için tahsil şefliğince mükellef dosya esasına göre takip yapıldığı,

Borçlarını ödemeyen mükelleflerle ilgili her yıl ödeme emri düzenlenerek, vergi borçlarının ödenmesi konusunda çalışmalar yapılmasına rağmen, son 7 yıl içerisinde 5 kez vergi borçlarının yapılandırılmasıyla ilgili Kanunlar çıkartıldığı, bunun da borçların zamanında ödenmemesi konusunda etkin bir rol oynadığı,

Ödeme emri tebliğ edilmesine rağmen vadesinde ödenmeyen alacak mükellefler hakkında gerekli takip yapıldığı, haciz konulmak suretiyle amme alacağının tahsilinin sağlanmaya çalışıldığı, 2010-2018 yıllarında 1.142.240 Adet ödeme emirleri düzenlendiği,

6183 sayılı Kanun’un 79’uncu maddesi uyarınca 10.000.00 TL üstü borcu olanlardan 1.738 kişiye 267.656.281,01 TL banka haczi, 1.036 kişiye 1.865.060,20 TL emniyet araç haczi ve 6.465 adet taşınmaz için tapu müdürlüğüne haciz işlemi uygulatıldığı, bundan sonraki süreçte de tahsil edilemeyen alacaklar için 6183 sayılı Kanun kapsamında takip yapılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında; satılan gayrimenkullerin sistemden düşülmediğinden tahakkukların yüksek çıktığı, tahsilin sağlanması amacıyla duyuru, ödeme emri tebliği ve haciz işlemlerinin gerçekleştirilmeye çalışıldığı, bundan sonraki süreçte de

tahsil edilemeyen alacaklar için 6183 sayılı Kanun kapsamında takip yapılacağı belirtilmiş olmasına rağmen bulguda da belirtildiği üzere bazı gelir kalemlerinde %20, %30 gibi çok düşük tahakkuk tahsilat oranlarının makul addedilmesi mümkün değildir. Bu nedenle hatalı tahakkukların bir an önce sistemden çıkarılması, tahsilata ilişkin sistemsel ve fiziki kontrol ve uygulamaların geliştirilmesi, bunun için gereken tüm yasal yolların geciktirilmeksizin uygulanması belediye hizmetlerinin daha iyi bir şekilde aksatılmadan yerine getirilmesi, ödemeler dengesinin sağlanması ve borçların zamanında ifa edilebilmesi için önem arz etmektedir. Bu nedenle bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.