Karar Künyesi
Büyükşehir Belediyesi İşletmeler Müdürlüğü bünyesinde işletilen sosyal tesislerde; ücret tarifesi büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenmemiş olup misafirhane konaklama bedeli de yasal sınırın üzerinde tarifelendirilmiştir. Diğer yandan lokanta, kafe, düğün salonu gibi hizmet alanlarında mevzuata aykırı indirimler yapılmaktadır.
Ücret tarifesinin büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenmemesi
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirleme görev ve yetkisi belediye meclisine tevdi edilmiştir. Ayrıca 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 97’nci maddesinde ücrete tabi işler için “Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye’ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.” hükmü yer almaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2019-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Ortak Hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin (21) numaralı fıkrasında:
“Kurum ve kuruluşların bu Tebliğ kapsamındaki tesislere ilişkin olarak 2019 yılında uygulayacakları tarife ve yararlanma bedelleri, kendi internet sitelerinde yer alır ve daima güncel tutulur.” denilmektedir.
İdare tarafından 13.10.2016 tarihli Başkanlık Oluru ile 01.01.2017 tarihinden itibaren uygulanmak üzere fiyat tarifesi tespit edilmiş, 11.09.2018 tarihinde ise bir başka Olur ile bu tarihten itibaren uygulanacak olan yeni fiyat tarifesi tespit edilmiştir. 2019 yılında ise herhangi bir fiyat artışına gidilmemiştir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; ücret yerine fiyat kelimesinin kullanılması gerektiği ifade edilse de; Türk Dil Kurumu sözlüğünde, ücret, “1. isim, ekonomi İş gücünün karşılığı olan para veya mal… 2. isim Kiralanan veya satın alınan bir şey için ödenen para…” olarak tanımlanmış olup, gelir vergisi mevzuatı ve iş mevzuatı anlamında, ücret tabiri birinci fıkradaki anlamda olsa da, satılan ürünlerin bedeli anlamındaki ücret tabiri de yaygınlık kazanmış ve 5393 sayılı Kanun’da, belediye meclisinin görevleri sayılırken “ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek” denilerek ücret kelimesi tercih edilmiştir. Bu nedenle, tarifenin ücret tarifesi olarak ifade edilmesinde bir mahzur bulunmamaktadır.
İdare cevabında maliyetin altında fiyat belirlenemeyeceğinden satın alınan malların fiyatlarındaki değişiklikler nedeniyle meclisin her zaman toplanamaması gerekçe olarak ileri sürülmüş olsa da, 5216 sayılı Kanun gereğince belediye meclisinin her ay toplanması gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, idare cevabında ileri sürülen hususların haklı mazaret oluşturmadığı değerlendirilmiştir.
Netice olarak yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde, söz konusu tarifelerin Başkanlık Oluru ile değil belediye meclisinin alacağı karara istinaden belirlenmesi gerekmektedir.
Mevzuata aykırı indirimler yapılması
4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1’inci maddesinde;
“… belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, … ve özel hukuk hükümlerine tâbi, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kuruluşlar, kamu banka ve kuruluşları ile bunlara bağlı iş yerleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve
hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanun’un 1’inci maddesinde ayrıca, belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelerin, toplu taşım hizmetlerinde öğrenci ve basın kimlik kartı sahiplerine indirim uygulamaya yetkili oldukları hüküm altına alınmıştır.
Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2019-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Ortak Hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin (6) numaralı fıkrasında;
“Tesislerin lokanta (alakart usulüyle yemek çıkarılması halinde alakart yemek bedelleri dahil), pastane, kafeterya, büfe, disko ve diğer hizmet verilen yerlerinde yemek, kahvaltı, içki, meşrubat, çay, kahve ve benzeri hizmet bedelleri hiçbir şekilde maliyetinin altında olamaz.” denilmektedir.
Yukarıda verilen hükümlerden İdareye ait sosyal tesislerde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler haricinde herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaması gerektiği anlaşılmaktadır. Maliye Bakanlığınca yayımlanan Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Ortak Hususlar” başlıklı 7’inci maddesinin (9) numaralı fıkrasında ise, eğitim ve dinlenme tesisleri ile misafirhaneler için Tebliğ’in kapsamındaki kamu görevlileri ve yakınları dışında olanlar için tarifenin en az %50 fazlası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak eğitim ve dinlenme tesisleri ile misafirhaneler dışında kalan lokanta, kafe, düğün salonu gibi sosyal tesislerden yararlanacak olup da Tebliğ’in kendilerine kamu tarifesi uygulanmasını belirttiği kişilerden olmayanlara uygulanacak tarife için herhangi bir artış veya indirim belirtilmemiştir.
İdarenin uygulaması incelendiğinde, sosyal tesislerdeki ürün ve hizmetler için bir tarife belirlendiği, bunun üzerinden bir kısım kişi ve kuruluşlara indirim yapıldığı tespit edilmiştir. İndirim yapılan kişiler ve kuruluşlar arasında kamu kurumu personeli olduğu gibi İdareye ait şirketlerde istihdam edilen personel ile diğer bazı özel kişiler/kuruluşlar da bulunmaktadır.
Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından uygulanacak indirimlerin 24/02/2020 tarihinde yeniden güncellendiği ifade edilmiştir.
Netice olarak; yukarıda verilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, kendilerine kamu tarifesi uygulanabilecek kişi/kuruluş statüsünde bulunmayanlara kamu tarifesi uygulanması ya da bu gibi kişilere ekstradan indirim yapılmasının mevzuata uyarlığı bulunmamaktadır.
Misafirhane konaklama bedelinin yasal sınırın üzerinde belirlenmesi
Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2019-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Misafirhaneler” başlıklı 4’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasında:
“Misafirhanelerden yararlanacak geçici görevli kamu personelinden alınacak konaklama bedeli, geçici görevlendirmenin ilk 10 günü için gündeliklerinin %50 artırımlı miktarının tamamını, daha sonraki günler için ise artırımsız gündeliklerinin 1/2’sini, geçici görevli denetim elemanlarından alınacak konaklama bedeli ise yurtiçi gündeliklerinin %50 artırımlı miktarının tamamını geçemez.” denilmektedir.
6245 sayılı Harcırah Kanunu kapsamında 2019 yılında görevlendirilenlere verilecek gündelik tutarlar ise, 7156 sayılı 2019 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’na ekli (H) cetvelinde gösterilmiştir. İlgili Kanun kapsamında görevlendirilenlerin konaklama bedeli olarak alabilecekleri tutarlar da (memurlar için İlk 10 günlük sürede);
-Ek göstergesi 8000 ve daha yüksek olan kadrolarda bulunanlar için 77.40 TL,
-Ek göstergesi 5800(dahil) ve 8000 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar için 72.20 TL,
-Ek göstergesi 3000(dahil) ve 5800 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar için 67.80 TL,
-Aylık/kadro derecesi 1-4 olanlar için 59.77 TL,
- Aylık/kadro derecesi 5-15 olanlar için 58.12 TL’dir.
Yukarıdaki düzenlemeler göz önüne alındığında; 2019 yılı için belirlenecek konaklama bedeli 6245 sayılı Kanun kapsamında geçici görevle gelenler açısından yukarıda belirlenen tutarları aşacak şekilde belirlenemeyecektir. 10 günü aşan sürelerdeki konaklama ücreti ise, belirtilen tutarların 1,5’e bölünmesi ile bulunacak tutardan fazla olamayacaktır.
Ancak, Büyükşehir Belediye Meclisince 2019 yılı için belirlenen misafirhanelerdeki konaklama bedeli, herhangi bir ayrım yapılmaksızın kişi başı günlük 80,00 TL’dir. Dolayısıyla, 6245 sayılı Kanun kapsamında geçici görevle gelip misafirhaneleri kullanacak kamu personelinin verebileceği günlük konaklama tutarları dikkate alınmamış ve belirlenen tutarlar aşılmıştır.
Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; Harcırah Kanunu kapsamındaki görevlendirmelerde yılı bütçe kanunundaki tutarlara göre ücret tahsil edildiği
ifade edilse de; bulguda yer alan meclis kararında belirlenen rakamlar, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’ndaki rakamlarla uyumlu bulunmamaktadır. Yine idare cevabında, Tebliğ’deki rakamların en az rakamlar olduğu ifade edilse de; 2019-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Misafirhaneler” başlıklı 4’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasında geçici görevli kamu personeli için 6245 sayılı Harcırah Kanunu kapsamında verilecek gündeliklere göre belirlenecek üst tutarı geçemeyeceği belirtilmiştir. Yine idare cevabında, belediyelerin Tebliğ kapsamında olmadığı ifade edilse de; ilgili Tebliğ’in 1’inci maddesinde; “merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri, kamu bankaları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufunda bulunan eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek amaçlı tesislerden dinlenme amacıyla veya diğer amaçlarla yararlanacaklardan alınacak yemek, konaklama ve diğer hizmet bedellerinin tespitinde ve elde edilen gelirlerin kullanımında uyulacak usul ve esasları” belirlemek amacıyla Tebliğ’in düzenlendiği belirtilmiş olup, belediyeler de diğer kamu kurum ve kuruluşları olduğundan kapsamda bulunmakta olup belediyelerin kapsam dışında olduğuna dair bir ifade bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, Kamu Tesislerine ilişkin Tebliğ dikkate alınarak konaklama bedeli için belirlenecek tutar, geçici görevli kamu personelinin ödeyebileceği miktarları aşmayacak şekilde belirlenmelidir.