Karar Künyesi
Belediye tarafından yapılan bazı mal alımlarında; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesindeki temel ilkeler ile 22’nci maddesindeki doğrudan teminle ilgili hükümlere uyulmayarak mal alımlarının kısımlara bölündüğü; doğrudan teminde parasal sınıra tabi olan bazı alımların ise parasal sınır aşılarak gerçekleştirildiği görülmüştür.
Mal Alımlarının Kısımlara Bölünmesi
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre İdare, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlüdür. Kabul edilebilir doğal bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri birarada ihale edilemez. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal ya da hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.
Açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulleri temel yöntem olup mevzuata uygun olması şartıyla özel durumlara ilişkin alım yöntemleri de aynı Kanun kapsamında düzenlenmiştir.
Bu Kanun’a göre çıkarılan Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Temel İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında;
“Eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla mal alımları kısımlara bölünemez.”
Denilmektedir.
Yukarıda yer verilen rekabeti ve eşit muameleyi, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanmasını engelleyecek şekilde ve parasal limitlerin altında kalmak amacıyla alımların kısımlara bölünemeyeceği ilkelerine aykırı olarak toplam tutarı 350.153,55 TL olan belediye binasında vatandaş ve personelin kullanımı için yapılan çay ve meşrubat alımının ihale usulüyle gerçekleştirilmesi gerekirken yıl içerisinde 8 kısma bölünerek doğrudan temin yöntemiyle alındığı tespit edilmiştir. Ayrıca 8 kısmın içerisinde yer alan 3 kısmın parasal sınırları da aştığı görülmüştür. Bu nedenle söz konusu alımlar mevzuata uygun bulunmamıştır.
Parasal Sınırın Üzerinde Alım Yapılması
Belediyenin sözleşme tutarı parasal sınırın üzerinde bulunmasına rağmen mal alımlarının bir kısmını, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen ihale usullerinden biri yerine yine aynı Kanun’un ihale usulü sayılmayan “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin (d) bendine göre gerçekleştirdiği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde idareler yapacakları ihalelerde rekabeti, eşit muameleyi ve kaynakların verimli kullanılmasını, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını sağlamakla sorumlu tutulmuştur. Ayrıca eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemeyeceği ve bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usulleri Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği temel ilkeler arasında sayılmıştır.
Mezkur Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin (d) bendinde;
“Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (2019 yılı için 90.358 TL), diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (2019 yılı için 30.101 TL) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.”
Denilerek doğrudan temin usulünün kullanımında idarelerin uyacakları parasal sınırlar
belirlenmiştir.
Buna göre 2019 yılı için Elazığ Belediyesi 30.101 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile parasal sınıra tabi olmaksızın temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapacağı konaklama, seyahat ve iaşe giderlerini doğrudan temin (22/d) yöntemiyle karşılayabilmektedir. Ancak, konaklama, seyahat ve iaşe ihtiyacı dışındaki yapacağı alımlar temsil ağırlama kapsamında olsa dahi parasal sınıra tabidir. Konaklama, seyahat ve iaşe alımlarında dikkat edilmesi gereken diğer bir husus, bu alımların parasal sınırlamaya tabi olmamasının tek koşulunun temsil ağırlama kapsamında olmaları gerektiğidir.
Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama Ve Tören Giderleri Yönergesi’nin “Genel Kural” başlıklı 3’üncü maddesinde;
“Temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini belediye başkanının takdirine tabidir.”
“Ağırlama Giderleri” başlıklı 5’inci maddesinde ise;
“Ağırlama, beldenin misafiri durumunda olan;
Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyeleri,
Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler, Yabancı ülke temsilcileri veya konuklar,
Sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler, Basın mensupları,
Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar,
İle bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler için geleneklere ve davetin şumulüne göre, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, çiçek, bahşiş ve taşıma giderleri şeklinde yapılır.”
Hükümleri yer almaktadır.
Söz konusu Yönergeye göre, temsil ağırlama giderlerinin konusu, kapsamı ve miktarına ilişkin düzenlemeler belediye başkanının yetkisindedir. Ancak, 5’inci madde
hükmüyle belediye başkanına ait bu takdir yetkisinin sınırları çizilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar neticesinde 2019 yılındaki bazı mal alım usullerinin mevzuata uygun olmadığı tespit edilmiştir.
Şöyle ki;
30.11.2018 onay tarihli ve 83.850,00 TL bedelli çay ve meşrubat alımı,
07.01.2019 onay tarihli ve 91.362,50 TL bedelli çay ve meşrubat alımı,
04.02.2019 onay tarihli ve 108.587,50 TL bedelli çay ve meşrubat alımı,
14.03.2019 onay tarihli ve 97.200,00 TL bedelli yerel seçimlerde görevlilere dağıtılmak üzere kumanya alımı,
İşleri, doğrudan temin (22/d) usulüne ilişkin parasal sınırları aşması ve her ne kadar iaşe alımı niteliğinde olsa da vatandaşa ve personele yönelik olduğundan temsil ağırlama kapsamında olmaması nedeniyle, doğrudan temin (22/d) usulünün uygulanmış olması yukarıda belirtilen Kanun ve Yönerge hükümlerine uygun bulunmamaktadır.