Bayraklı Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmet Alımı İşi (7 Adet Sürücülü)” için düzenlenen İdari Şartname’de belirtilen yeterlik kriterlerinin, ihaleye katılımda rekabeti engelleyici hususlar içerdiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; idarelerin, 4734 sayılı Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenilirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41’inci maddesinde;

“İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak idare, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, ihale konusu işin yapılabilmesi için adaya veya istekliye ait olmasını gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanı yeterlik kriteri olarak belirleyebilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idarelerin ihale konusu işin yapılabilmesi için gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanların, ihaleye katılacak isteklinin kendi malı olması şartını aramaması gerektiği, söz konusu durumun ancak işin yerine getirilebilmesi için zorunlu olarak görüldüğü hallerde yeterlik kriteri olarak belirlenebileceği anlaşılmaktadır.

Genel olarak araçların, isteklilerin kendi malı olması gerektiği şartı konulmamış olarak yapılan araç kiralama ihalelerinde; ihaleye teklif veren istekliler, ihale konusu işte kullanılacak araçları vergi, kasko, sigorta gibi giderler araç sahibi firmaya ait olmak üzere üçüncü kişilerden kiralamaktadırlar. Bu sayede maliyetlerini düşüren istekliler, ihaleye sınır değerin altında kalacak kadar düşük teklif verebilmektedirler.

Araçların isteklilerin kendi malı olması şartı konulmadığı araç kiralama ihalelerinde; söz konusu araçlara sahip olmayan istekliler de ihalelere teklif verebildiğinden, bu durum istekli sayısının artmasını ve rekabet ortamının daha sağlıklı oluşmasını sağlamaktadır.

Bayraklı Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmet Alımı İşi (7 Adet Sürücülü)” için, ihale dokümanı alan firma sayısının 7, ihaleye teklif veren firma sayısının ise 1 olduğu görülmüş bu bilgiler ışığında ihale dokümanını satın alan istekli olabileceklerin %85’inin ihaleye teklif vermediği anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, bahse konu ihaleye ait İdari Şartname’nin 7.5.2’nci maddesinde; adayın veya isteklinin kendi malı olan makine, teçhizat ve diğer ekipman; ruhsat demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir raporu veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edileceği ve söz konusu ihale ile hizmet alımında bulunulacak toplam 78 aracın 27 tanesinin yüklenicin kendi malı olma şartı arandığı görülmüştür.

Birim fiyat teklif cetvelinde aynı kalemde yer alan, aynı nitelikteki birden çok aracın bir kısmında isteklinin kendi malı olması şartı aranırken bir kısmında bu şartın aranmadığı görülmüştür. Dolayısıyla aynı nitelikteki araçların bir kısmının isteklinin kendi malı olmaması durumu, işin yerine getirilmesine bir engel teşkil etmediğinden, aynı araçların diğer bir kısmının isteklinin kendi malı olması şartı da işin yerine getirilebilmesi için bir zorunluluk doğurmamaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve yapılan değerlendirmeler birlikte ele alındığında, bahse konu ihalede kullanılacak ve işin yaklaşık maliyetinin önemli bir kısmını oluşturan makine ve araçlar için isteklilerin kendi malı olması şartı konulmasının, maliyeti artırıcı, ihaleye verilen teklif sayısını azaltıcı ve rekabeti engelleyici hususları içerdiği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede söz konusu yeterlik kriterlerinin bu yönleriyle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde geçen temel ilkelere aykırılık teşkil ettiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Denetim raporunda yapılan tespitler doğrultusunda işlemlerin yürütülmesi için ilgili birimlere gerekli talimatlar verilmiştir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında bulguda yer alan hususlara iştirak edilerek, yapılan tespitler doğrultusunda işlemlerin yürütülmesi için ilgili birimlere gerekli talimatların verildiği ifade edilmektedir. Bu kapsamda söz konusu hata ve eksiklikler dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde geçen temel ilkelere aykırılıkların devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.