İmar Kanunu uyarınca başka bir maksat için kullanılması mümkün olmayan park

alanlarının İdare tarafından kiraya verilmek suretiyle amacı dışında kullanılmasına müsaade edilmiştir.

Avcılar ilçesi Tahtakale ve Cihangir mahallelerinde bulunan toplam 19.366,11 m2 park alanının özel kişi veya kurumlara kiraya verildiği, kiralamaların niteliğinin mevcut imar plan fonksiyonlarına aykırı olduğu, bu suretle halkın kullanımına açık bulunması gereken söz konusu park alanlarının halkın kullanımına kapatılarak ticari faaliyetlerde kullanıldığı tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinde belediyelerin, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla ağaçlandırma, park ve yeşil alanlara ilişkin hizmetleri yapacağı veya yaptıracağı hüküm altına alınmıştır.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Kamuya ait gayrimenkuller” başlıklı 11’inci maddesinde imar planlarında; meydan, yol, su yolu, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsaların belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye bedelsiz terk edileceği ve tapu kaydının terkin edileceği, bu suretle mal edilen arazi ve arsaların belediye tarafından satılamayacağı, başka bir maksat için kullanılamayacağı, bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerhin konulacağı ifade edilmiştir.

Aynı Kanun’un “Arazi ve arsa düzenlemesi” başlıklı 18’inci maddesinde ise İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve araziler üzerinde birleştirme, dağıtma, tescil işlemi yapmaya belediyelerin yetkili olduğu, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunlarda meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını geçmemek şartıyla "düzenleme ortaklık payı"(DOP) kesintisi yapılabileceği ifade edilmiş,

“Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tâbi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, otoyol hariç erişme kontrolünün uygulandığı yol, su yolu, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumî hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamaz.” hükmüne yer verilerek söz konusu kesintinin hangi amaçlar doğrultusunda kullanılabileceği detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Yapılan incelemede; imar planında park alanı olarak tespit edilen 3 adet alanın park olarak düzenlenmeyip ticari olarak faaliyette bulunan şahıs, şirket ve vakıflara kiralandığı

görülmüştür.

Tahtakale Mahallesi 659 ada ve 2 parsel bitişiğindeki 9.040 m2 park alanının 01.02.2013 tarihinden itibaren bir vakfa ait özel kolej tarafından işgal edilerek ecrimisil karşılığı kullandırıldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu taşınmazın idare tarafından 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale yoluyla kiraya verilmesi kararlaştırılmış ve buna ilişkin teknik şartname ve eki belgeler hazırlanarak ilan edilmiştir. Yapılan incelemede; park alanının “eğitim, sanat, tasarım, sosyal vb.” alanlarda kullanılmak üzere kiralanacağının, ihaleye katılacakların eğitim ve sosyal alanlarda kamu hizmeti verdiğine dair ihale ilan tarihinden geriye doğru 5 yıldır faaliyet gösterdiğine ilişkin mesleki faaliyet belgesi ya da yetkili makam onayı sunması gerektiğinin ve ihaleye katılacak olanların yıllık muhammen bedelin %27’si oranında (77.760,00 TL) ihale iştirak bedeli vereceğinin kiralamaya ilişkin teknik şartnamede açıkça yazıldığı görülmüştür.

Yukarıda yazan katılım şartları ile ihalede rekabetçi ortamın oluşması engellenmiş, adeta mevcut taşınmaz üzerinde işgalci durumda bulunan özel okul dışındaki isteklilerin katılımını önlemek adına teknik şartnameye hükümler konulmuştur. Bunun neticesinde park alanının kiralanması için yapılan ihaleye işgalci durumda olan özel okul dışında katılımcı çıkmamış ve belediye ile özel okul arasında kira sözleşmesi imzalanmıştır.

Kiralama dosyasında yapılan incelemede park alanı içerisinde futbol, basketbol ve voleybol sahası ve tenis kortu gibi spor alanları ile otopark ve çocuk oyun alanının bulunduğu, söz konusu yapıların vakıf tarafından kiralama öncesinde ecrimisil karşılığı kullanım sırasında vakıf bütçesinden karşılanmak suretiyle yaptırıldığı tespit edilmiştir. Yani İdare söz konusu park alanını mevzuata aykırı bir şekilde ecrimisil karşılığı kullandırmış, bu sırada park alanı üzerine imar durumuna uygun olmayan yapıların vakıf tarafından yapılmasına izin vermiştir. Söz konusu vakfın park alanı üzerine yapmış olduğu spor alanları, otopark ve oyun alanlarının etrafının duvarlarla çevrildiği, giriş ve çıkışın özel güvenlikçilerin bulunduğu nizamiyeden sağlandığı, park alanının üzerindeki yapılarla birlikte söz konusu kolejin ticari kullanımına verildiği görülmüştür.

Mahalli müşterek ihtiyaçlara hizmet etmesi gereken park alanının, bütün vatandaşların kullanımına kapatılarak yalnızca ücreti mukabilinde özel okula kayıt olan öğrencilerin kullanımına bırakılmasında kamu yararı bulunmadığı gibi, söz konusu kiralama işlemi yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.

Bir başka örnekte Tahtakale Mahallesi 668 ile 669 adalar arasında kalan park alanının kiralanmasına ilişkin teknik şartname incelenmiş ve 7.000 m2’lik park alanının peyzaj satış yeri olarak kiraya verilmesi için ihale edildiği görülmüştür. Yapılan incelemede, peyzaj satış alanı olarak kiraya verilen alanın bir kısmının gelen müşterilerin araçlarını park etmeleri için otopark alanına çevrildiği, geri kalan alanda ise peyzaj ürünlerinin satış işlemlerinin gerçekleştirildiği tespit edilmiştir..

Ayrıca, 21.06.2018 tarih ve 145151 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Avcılar Belediyesine gönderilen yazıda tescil dışı park alanı olan söz konusu yerin peyzaj ürünleri satış yeri kullanımı amacıyla kiralanmasının İmar Yönetmeliği’ne uygun olmadığı, bahse konu yere ilişkin imar planı ve plan notları incelendiğinde park alanında Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygun görülecek kentsel tasarım projeleri doğrultusunda uygulama yapılması gerektiği, bunun dışındaki uygulamaların ise mevzuata aykırı olacağı belirtilmiştir. Ancak, idare tarafından kiralama işleminin iptaline ilişkin herhangi bir adım atılmamış, mevzuata aykırı işlem yürürlüğünü sürdürmeye devam etmiştir. Mevzuata uygun olmayan söz konusu işlemin iptal edilmesi, taşınmazın plan fonksiyonundaki amaca uygun kullanılması gerektiği açıktır.

Cihangir mahallesi 22398 parsel bitişiği 3.326,11 m2 park alanının ise oto yıkama servis alanı olarak kiralanmasına karar verildiği, 2886 sayılı Kanun’a göre yapılan ihalesine iki isteklinin katıldığı, en yüksek teklifi belediyenin şirketi olan … Yapı A.Ş’nin verdiği ve 03.08.2016 tarihinde belediye ile şirketi arasında kira sözleşmesi imzalandığı görülmüştür. … Yapı A.Ş’nin kiralama hakkını alt kiracıya devretme talebi 08.09.2016 tarihinde idare tarafından uygun görülerek alt kiracı çalıştırılmasına onay verilmiştir. 05.10.2016 tarihinde belediye zabıta ekiplerinin bölgede yapmış oldukları çalışmalar sonucunda tutmuş oldukları tutanak ile alt kiracının oto yıkama servis alanı üzerine teknik şartnameye aykırı olarak idarenin onayı olmaksızın çelik konstrüksiyon ve tuğla duvarlar ile kapalı alanlar oluşturduğu tespit edilmiştir. Ancak, söz konusu yapılaşmaya 07.08.2018 tarihine kadar idare tarafından bir önlem alınmamış, nihayetinde söz konusu tarihte asıl kiracı olan ... Yapı A.Ş’ye ihtarname çekilmiş, belediye şirketi de alt kiracı ile olan sözleşmesini feshetmiştir. Alt kiracı sözleşmesinin feshi sonrasında bütün tahliye işlemleri Belediye personeli ve araçları vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir.

Ancak, 05.11.2018 tarih ve 2018/4460/AVC-12 sayılı yazımıza istinaden yerinde yapılan incelemede alt kiracı sözleşmesi feshedilen, Belediye imkanları ile tahliyesi sağlanan

alt kiracının mevcut işletmeciliğini devam ettirdiği, Belediye tarafından tahliyeye ilişkin ihtarname çekilmesi, personel ve araçların tahliye için söz konusu yerde hazır bulundurulması gibi maliyetlere katlanılmasına rağmen tahliye sonrası mevcut alt kiracılık ilişkisinin devam ettirildiği tespit edilmiştir.

Görüldüğü üzere, plan fonksiyonu park alanı olan yerin oto yıkama servis alanı olarak ihale edilmesi ile başlayan mevzuata aykırılıklar, Belediyenin yaklaşık iki sene boyunca teknik şartnameye aykırı hususları görmezden gelmesi ile devam etmiştir. Geçen iki senenin sonunda sözleşme ve teknik şartnameye aykırı davranıldığı için kiracılık ilişkisine son verilerek kiracının tahliyesi sağlanmasına rağmen tahliye sonrasında da mevcut alt kiracının park alanı üzerinde yer alan oto yıkama servis alanını işletmeye devam etmesi ise söz konusu mevzuat aykırılıklarının sonuncusu olmuştur.

Aşağıdaki tabloda imar plan fonksiyonu park alanı olmasına rağmen plandaki fonksiyonuna aykırı amaçlarla yapılan kiralama işlemlerine yer verilmiştir.

Tablo 15: Kiraya verilen park alanlarının mevcut kullanım durumlarına ilişkin tablo

İdarenin yapmış olduğu iş ve işlemlerinin hukuk düzeni içerisinde bulunması ve bunların ilgili mevzuatlara uygun olması gerekmektedir. İmar plan fonksiyonunda park, yeşil alan, yol, hastane, okul gibi özel yapılaşmaya kapalı ve genel olarak tüm vatandaşlardan yapılan DOP kesintileri sonucunda oluşturulan, bir başka deyişle herkesin ortak malı hükmünde olan donatı alanlarının idare tarafından plandaki fonksiyonuna uygun olarak kullanımının sağlanması, müşterek ihtiyaçların giderilmesi için ayrılan taşınmazların tüm vatandaşların kullanımına açık bir şekilde bulundurulması Kurumun temel görevlerindendir. Tüm halkın kullanımına tahsisli söz konusu yerlerin her ne suretle olursa olsun bedelli veya bedelsiz özel kişi veya kurumlara kullandırılmasında mevzuata uyar bir yön

bulunmamaktadır.

Kamu idaresi cevabında özetle; mevcut kullanım alanlarının kamunun kullanımına uygun hale getirilmesi hususunda gerekli işlemlerin yapılmasının sağlanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; mevcut kullanım alanlarının kamunun kullanımına uygun hale getirilmesi hususunda gerekli işlemlerin yapılacağı belirtildiğinden bu aşamada önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.