4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (a) ve (b) bendi kapsamına girmeyen alımların bu bent hükümlerine göre alındığı ve tek kaynak formunda belirtilmesi gereken gerekçelere yer verilmediği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin (a) bendinde, ihtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi, (b) bendinde ise, sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması düzenlemeleri yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin,

“İhtiyacın gerçek veya tüzel tek kişiden temini” başlıklı 22.2’nci maddesinde,

İdarelerin, 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (a) bendinin uygulamasında mal ve hizmet alımlarında, 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (a), (b), (c) bentleri kapsamında tek kaynaktan temin edilen mallara/hizmetlere ilişkin formu kullanarak ihtiyacın neden sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğini detaylı olarak yazacakları, fiyat araştırması yapacakları, ihtiyaç konusu malın veya hizmetin niteliklerini tarif edecekleri ve bu hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma ekleyecekleri, ayrıca bir taahhüt kapsamında; taahhüt konusu sözleşme veya şartnamede yer alan hükümler nedeniyle belli bir marka veya modelli malın alınmasının zorunlu olduğu hallerde, 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin

1. bendinin uygulanmasının mümkün bulunduğu, düzenlemelerine yer verilmiştir.

   Yine Tebliğin “İhtiyacın özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden temini”

   22.3’üncü maddesinde,

   4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (b) bendinin, sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle özel bir hakka sahip olmasını ifade ettiği, bu nedenle, ihale konusu mal veya hizmet, bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi veya hizmet sunucusu tarafından sağlanabiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan madde hükmüne göre doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanmasının mümkün bulunduğu, idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli bir akademik kişiden eğitim v.b. mal veya hizmetler bu bent kapsamında temin edilebileceği, idarelerin 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (b) bendinin uygulanmasında, tek kaynaktan temin edilen ihtiyaçlara ilişkin standart formu kullanarak ihtiyacın neden sadece özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden karşılanabileceğini detaylı olarak yazacağı, fiyat araştırması yapacağı, ihtiyaç konusu mal veya hizmetin niteliklerini tarif edeceği ve bu hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma ekleyeceği düzenlemelerine yer verilmiştir.

   Yapılan incelemede, bazı alım konusu ihtiyaçlar “İhtiyacın gerçek veya tüzel tek kişiden temini” ve “İhtiyacın özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden temini” kapsamına girmemesine rağmen bu bentler kapsamında alım yapıldığı ve tek kaynak formunda belirtilen gerekçelere yer verilmediği görülmüştür. Diğer yandan, bu bentlere göre yapılan alımlar parasal olarak bir limite bağlı alımlar olmadığından, aynı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen limit ve sınırlamaya da tabi değillerdir.

   Kamu idaresi cevabında, yapılacak olan alımlarda, alımın gerçek veya tüzel tek kişiden yapılma sebeplerinin ayrıntılı, net ve objektif bir biçimde belirtileceği ve onay belgesine ekleneceği, mal alımları için ihtiyacın niteliği, ihtiyaç konusu malın ayrıntılarının, teknik özelliklerinin ve ne amaçla kullanılacağının belirtileceği, ihtiyaç konusu ürünü tedarik eden başka firmaların olup olmadığının tespit edileceği ve onay belgesine eklenmesinin sağlanacağı ifade edilmiştir.

   Sonuç olarak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (a) ve (b) bendi kapsamına girmeyen alımların, İdarece ihtiyacın kapsam ve niteliği ile tutarına bağlı olarak Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine veya ihale usullerine göre yapılması ve yukarıda belirtilen Tebliğ hükümleri gereği, Belediye tarafından doğrudan teminle tek kaynaktan yapılan alımlarda ihtiyacın neden sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin detaylı olarak yazılması ve bu hususlara ilişkin bütün belgelerin standart forma eklenmesi gerekmektedir.