Yapılan incelemelerde, 29.08.2014 tarihinde 53.974.890,00 TL bedelle sözleşmesi yapılan Tam Adaptif Trafik Yönetim Denetim ve Bilgilendirme Sistemi Yapılması işinin bir bölümünü oluşturan Elektronik Trafik Denetleme Sisteminin amacı doğrultusunda kullanılamadığı görülmüştür.

Söz konusu işin teknik şartnamesinde, “Tüm sistemler Maliye Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü) tarafından müştereken belirlenen ve 27.04.2012 tarihinde imzalanan “2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun Ek 16. maddesinin uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar” ve söz konusu usul ve esaslar kapsamında verilmiş olan “Teknik gereklilikler dokümanı (eki)” na uygun olarak tasarlanacaktır.

Her ayın sonunda, “Tespit edilen trafik kural ihlallerine ilişkin sistem kullanımı hizmet bedeli olarak yapılacak ödemeye esas liste tablosu “2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun Ek 16. Maddesinin uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar” ve söz konusu usul ve esaslar kapsamında verilmiş olan “Teknik gereklilikler dokümanı (ekl)”na uygun formatta sistem tarafından otomatik olarak oluşturulacaktır...”,

Yine ilgili teknik şartnamede; “Sistemlerle elektronik ortamda otomatik olarak oluşturulacak veya yetkili trafik zabıtasınca el ile oluşturulmuş trafik idari para cezası karar tutanaklarına adli ve idari yönden itirazı ortadan kaldıracak şekilde, itiraz edilmesi halinde mahkemelerce değerlendirmeye esas teşkil etmek üzere sistemin çalışmasını bilimsel temellere dayandırılarak uluslararası geçerliliğe sahip akredite ölçüm doğruluğu gösterir laboratuar sonuçları, kalibrasyon periyotlarını gösterir evraklar vb.nin EGM'nin ilgili birimine ve Belediyemize teslim edilmesi esastır. Bu kapsamda; aşağıdaki dokümanlar kurulum yapılacak il/ilçe emniyet müdürlüğü, ilçe emniyet amirliğine ilave olarak birer sureti Emniyet Genel Müdürlüğüne ve Belediyemize teslim edilecektir.

-Laboratuar sonuçları

-Ulusal/Uluslararası bağımsız akredite kurumlannca verilen onay ve güvenilirlik belgeleri

-Ölçüm doğruluğunu gösterir kalibrasyon belgeleri

-Üreticilerden temin edilecek periyodik kalibrasyon bilgilerini gösteren belgeler

-Elektromanyetik uyumluluk (EMC) belgeleri

-Sistemlere ait LVD alçak gerilim yönetmeliğine uygunluk belgesi” ifadeleri yer almaktadır.

Ayrıca Teknik Şartnamede, “Karayolları 2.Bölge Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla oluşacak ilişkilerin düzenlenmesi amacıyla yüklenici tarafından Karayolları Trafik Kanununa uygun protokoller hazırlanıp Belediyeye sunulacaktır.” denilmiş olmasına rağmen işin başlangıcında ilgili protokollerin düzenlenmediği tespit edilmiştir. Yapılan incelemelerde, söz konusu sistemle ilgili olarak Emniyet Genel Müdürlüğü ile Belediye arasında ön protokolün ancak 04.11.2022 tarihinde yapıldığı görülmüştür.

Sistemin Emniyet Genel Müdürlüğüne devri için gerekli asgari teknik şartları sağlamaması sebebiyle trafik ihlallerine ilişkin ceza uygulamasına veri olabilecek ceza bilgilerinin emniyet birimlerine aktarılamadığı, böylece söz konusu elektronik denetleme sisteminin ihale konusu işin yapımında istenilen amaca hizmet etmediği ve amacına uygun olarak çalıştırılamadığı görülmüştür.

Sistemin yüklenici tarafından İdare’ye teslim edildiği hali, 06.11.2020 tarihinde düzenlenen Yapım İşleri Kesin Kabul Tutanağında belirtilmiştir. Söz konusu Tutanakta yapılan işin sözleşme ve eklerine uygun olmadığı, geçici kabulde tespit edilen noksanlıkların tamamlanmadığı ve işin kesin kabule engel eksik, kusur ve arızalarının bulunduğu açık bir biçimde belirtilmiş ve Tutanağın ekinde 3 sayfada belirtilen söz konusu eksikliklerin giderilmesi için yükleniciye 30 günlük süre verilmiştir. 09.03.2021 tarihinde düzenlenen ikinci Kesin Kabul Tutanağında ise iki üyenin ilk kabulde tespit edilen gerekçelerle işin kesin kabule uygun olmadığına yönelik şerhi bulunmasına karşılık, kalan üyelerin onayıyla işin kesin kabulü İdare tarafından yapılmıştır.

Kamu idaresi cevabında, kurulu sistemin amacına uygun bir biçimde çalışır vaziyete getirilebilmesi adına EDS teknik gerekliliklerin mevcut mevzuat gerekliliklerine uygun hale getirilmesi ve denetleme kapsamındaki artış olguları da dikkate alınarak 06.06.2023 tarihinde İzmir İl Emniyet Müdürlüğü ile Büyükşehir Belediyesi arasında ön protokol oluşturularak taraflarca imzalanmış bulunduğu bildirilmiştir. Güncel mevzuat değişikliklerinden kaynaklı ortaya çıkan asgari teknik gerekliliklerin 06.06.2023 tarihli ön protokol kapsamında yapılacak çalışmalar neticesinde sağlanmış olacağı ifade edilmiştir. Kamu idaresi cevabında yapılan çalışmalar ve girişimler belirtilmiş olmakla birlikte, nihai olarak sistemin bütünüyle amaç doğrultusunda çalışır duruma getirilebilmesine adına işleyen süreç ve çalışmalar henüz tam anlamıyla sonuçlanmammıştır.

2021 Yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere, Belediye tarafından ihale edilen Tam Adaptif Trafik Yönetim Denetim ve Bilgilendirme Sistemi Yapılması işinin önemli bir bölümünü oluşturan elektronik denetleme sisteminni mevcut hali ile yatırım amacına hizmet etmediği dikkate alındığında, söz konusu sistemin ihale amacına uygun olarak kullanılabilmesi için sistemin teknik olarak Emniyet Genel Müdürlüğüyle yapılan ön protokolde belirtilen asgari teknik şartlara uygun duruma getirilerek kullanılabilir hale getirilmesi gerekmektedir.