Yapım işlerinde yüklenicilerin İdareden onay almadan alt yüklenici (taşeron) çalıştırdığı tespit edilmiştir. İdarenin ise, izinsiz çalıştırılan alt yüklenicilerin gerçek sayıları ile imzaladıkları toplam sözleşme miktar ve tutarlarının ne olduğunun, SGK İl Müdürlüğüne yapılacak mutabakat yazışması ile netleştirmediği tespit edilmiştir.

Alt yüklenicilerin çalıştırılması ve sorumluluklarını düzenleyen Y.İ.G.Ş.’nin 20’nci maddesinin (08/08/2019-30856 R.G./26 nci md ile) değişik üçüncü fıkrası gereği; işin tamamı alt yüklenicilere yaptırılamayacağı gibi işin niteliğinden kaynaklanan sebeplerle veya teknik zorunluluklar nedeniyle ihale dokümanında farklı oranlar belirlenmesi durumu hariç, tek bir alt yükleniciye yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedeli sözleşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicilere yaptırılacak işlerin toplam bedeli ise sözleşme bedelinin %50’sini geçemez. Ayrıca ihale yasaklıları ile ilgili işin ihalesine katılan istekliler o işin alt yüklenicisi de olamazlar.

Bazı yüklenicilerin İdare onayı almadan doğrudan SGK’ya başvurarak yüklenimindeki iş için alt yüklenici (taşeron) dosyası açtırdıkları ve alt yüklenici çalıştırdıkları bilinmektedir. Örnek olarak seçilen İ.Ü. Merkez Kütüphane ve Gençlik Merkezi Yapımı işinde 4 adet, İ.Ü. Nörolojik Bilimler Hastanesi İkmal İşinde alt yüklenici onayı alınmadan ilgili iş kapsamında 5 adet alt yüklenici çalıştırıldığı SGK’ya yapılan başvuru üzerine tespit edilmiştir. Bu yolla yüklenici firmanın imzaladığı sözleşme gereğince yapacağı imalat nispetinde ödemesi gereken asgari prim tutarını, alt yüklenicilere paylaştırdığı anlaşılmaktadır. İdare onayı alınmadan

SGK’ya alt yüklenici dosyası açılan alt yüklenicilerin ihale yasaklısı olmadıkları ve ilgili ihalelere istekli sıfatıyla teklif vermedikleri tespit edilmiştir.

2021 Mali Yılı içinde geçici kabulü yapılanlar da dâhil, devam eden tüm yapım işlerinde çalışan alt yüklenicilerin toplam sayısını ve ilgili alt yüklenici sözleşmelerini SGK İl Müdürlüğü’nden yazışma ile temin edilerek mevzuatın belirlediği sınırların geçilip geçilmediği, bu kapsamda çalışan alt yüklenicilerin ihale yasaklısı olup olmadıkları, ilgili ihaleye istekli sıfatıyla teklif verip vermedikleri, alt yüklenicilerle imzalanan sözleşmeler üzerinden alınması gereken damga vergisinin Vergi Dairelerine yatırılıp yatırılmadığı hususlarında kontrol sağlanması ve vergisi ödenmemiş olanlar için ödenmesinin temini maksadıyla Vergi Dairesine bildirimde bulunulması gerektiği değerlendirilmektedir.

İdarenin, bundan böyle SGK İl Müdürlüğüne yapacağı dönemsel yazışmalar ile, izinsiz çalıştırılan alt yüklenicilerin bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi yerinde olacaktır.

Bununla beraber köklü bir çözüm için SGK mevzuatında gerekli düzenleme yapılarak yapım sözleşmesinin tarafının kamu olduğu durumlarda alt yüklenici dosyası açılması için ilgili kamu idaresinden onay alınmasının zorunlu hale getirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.