Belediye hesap ve işlemlerinin incelenmesinde; Osmangazi Belediyesi tarafından çıkarılan Hisar Gazetesinin, Belediyenin hizmetlerinin, faaliyetlerinin ve projelerinin tanıtımı amacıyla çeşitli yerel ve ulusal gazetelerle birlikte insert dağıtıldığı, bu yöntemle dağıtımın normal yöntemlere göre çok pahalı olduğu tespit edilmiştir.

Belediyeler, belde sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulmuşlardır. Bu ihtiyaçların karşılanması için kanunlarla belediyelere gelir toplama yetkisi verilmiştir. Kamu kaynağı kullanan kamu görevlileri bu kaynağı, mevzuata uygun olmak kaydıyla mahalli müşterek ihtiyaçlar için kullanmak zorundadırlar.

Yapılan incelemelerde; Osmangazi Belediyesi tarafından çıkarılan Hisar Gazetesinin Belediyenin hizmetlerinin, faaliyetlerinin ve projelerinin tanıtımı amacıyla çeşitli yerel ve ulusal gazetelerle birlikte insert dağıtıldığı görülmüştür.

İnsert dağıtım veya adressiz dağıtım, hedeflenilen müşterilerin yoğun olarak yaşadıkları bölgelerde kısa süre içinde dağıtılması için genelde perakende satış yapan özel sektör firmaları tarafından kullanılan reklam ve promosyon materyalleridir. Özel sektör firmaları satışlarını artırmak için bu yöntemi kullanmaktadırlar. Bu ürünler gazete ve dergilerin bir eki olarak da dağıtılabilmektedir. Bu şekilde Hisar gazetesinin 2 ulusal gazete ve çok sayıda yerel gazete ile birlikte yıl içinde düzenli olarak insert dağıtımı yaptırılmıştır. Belediyenin mal ve hizmet satışını artırma, müşterilere ulaşma gibi bir durumu söz konusu değildir. İnsert dağıtım, hedeflenen müşteriye kısa sürede ulaşmanın pahalı bir yöntemidir.

Söz konusu dağıtım usulünün normal dağıtım yöntemlerine göre çok daha pahalı olduğu belirlenmiştir. İlgili evrak eklerinde insert dağıtım yöntemi ile Belediyenin gazetesinin birim dağıtım bedelinin ortalama 2 TL olduğu görülmektedir. Örneğin 5324 yevmiye no’lu ödeme emri belgesinde 2500 adet gazete tanesi 2 TL+KDV bedelle, 13380 yevmiye no’lu ödeme emri belgesinde 10.000 adet gazete tanesi 1,75 TL+KDV bedelle dağıtımı yaptırılmıştır. Bu kapsamda 2020 yılında 122 adet ödeme emri belgesi ile Belediyenin gazetesinin salt insert dağıtımı için 774.080,00 TL harcama yapıldığı görülmüştür. 2021 yılında bile ulusal gazetelerin ortalama 1.5 TL’ye, Bursa yerel gazetelerinin ortalama 75 kuruşa bayilerde satıldığı bir durumda Belediyenin gazetesinin belirli gazete okurlarına ulaştırılmak için adedi ortalama 2 TL’ye sadece insert dağıtımının yaptırıldığı tespit edilmiştir. Bu şekilde 360.000 adet düzeyinde sadece belirli okurlara ulaştırılmak için Belediyenin gazetesinin dağıtımının yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Belediye gazetesinin halkın yoğun kullandığı metro ve otobüs araçları ile duraklarına, kütüphanelere, belediye hizmet birimlerine, diğer kamu hizmet birimlerine dağıtımının kendi personeli veya kargolama suretiyle dağıtımının çok daha ekonomik olacağı değerlendirilmektedir. Örneğin PTT gazete kargo dağıtım ücretleri 100 gr gazete için 25 kuruş, 200 gr gazete için 40 kuruş düzeyindedir. Bu durumda Belediyenin gazetesinin, Belediyenin hizmetlerinin, faaliyetlerinin ve projelerinin tanıtımı amacıyla çeşitli yerel ve ulusal gazetelerle

birlikte insert dağıtılmasının normal dağıtım yöntemlerine göre fahiş fiyatlarla yaptırıldığı anlaşılmaktadır.

Ayrıca 2020 yılında 122 adet ödeme emri belgesi ile Belediyenin gazetesinin salt insert dağıtımı için yapılan ödemelerin; 48 tanesi Tanıtma, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri, 62 tanesi Diğer Hizmet Alımları, 11 tanesi Baskı ve Cilt Giderleri, 1 tanesi de Bilgiye Abonelik ve İnternet Erişimi Giderleri tertibinden ödenerek aynı gider türünün farklı tertiplerden ödendiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası (g) bendi, “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi, “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesi ve “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi 2’inci fıkrasına göre kamu idarelerince, ihtiyaçların karşılanmasında ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli kullanılmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Belediye tarafından verilen cevapta; adrese dayalı gönderim yapılması durumunda ilçede yaklaşık bir hesapla 400.000 bağımsız bölümün olduğundan hareketle aylık 400.000 x 12 ay = 4.800.000 adet gazete basımı yapılması gerektiği ve gönderim masrafının eklenmesi ile devasa maliyetlerin ortaya çıkacağı belirtilmiştir. Ayrıca daha fazla kişinin istifade edebilmesi için bütün faaliyetlerin vatandaşa tanıtılması için çalışmalar yürütüldüğü, ne kadar çok kişi yatırım ve hizmetlerden faydalanırsa kaynakların o kadar etkin, verimli ve tasarruflu kullanıldığının düşünüldüğü ifade edilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; Belediyenin gazetesinin, Belediyenin hizmetlerinin, faaliyetlerinin ve projelerinin tanıtımı amacıyla çeşitli yerel ve ulusal gazetelerle birlikte insert dağıtılmasının normal dağıtım yöntemlerine göre fahiş fiyatlarla yaptırılması eleştirilmektedir. Belediyenin önemli hizmet ve yatırımlarının halka tanıtılması eleştirilmemektedir. Belediye normal yöntemlerle 400.000 bağımsız bölüm için

4.800.000 adet gazete bastırılması gerektiğini ancak insert dağıtım nedeni ile 360.000 adet gazete bastırıldığını ve böylece ciddi maliyetten kurtulduğunu belirtmektedir. Ancak insert dağıtım yöntemi ile 400.000 bağımsız bölüme söz konusu Belediye gazetesinin nasıl ulaştırıldığı hakkında bilgi verilmemiştir. İnsert dağıtım yöntemi ile sadece ilgili yerel veya

ulusal gazete okuyucularına ulaşılmaktadır. Bu yöntemin amacı satış yapılacak mal ve hizmeti olabildiğince çok insandan ziyade doğru müşteriye ulaştırmaktır ve pahalı bir yöntemdir. İnsert dağıtım bir reklam aracıdır. Belediyenin faaliyet ve hizmetlerinin pahalı yöntemlerle reklamının yapılmasına gerek yoktur.

Sonuç olarak; makul sayılarda belediye gazetesi basılarak, daha ekonomik yöntemlerle dağıtılması ve bütçe tertiplerinin doğru kullanılmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.