Belediyenin, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden işletme hakkının devrini almış olduğu taşınmazın üçüncü kişiye devir yasağı bulunmasına rağmen Belediye Şirketine devredildiği daha sonra Şirket tarafından üçüncü kişiye kiralandığı tespit edilmiştir. Ayrıca Belediyenin mülkiyetinde olup Erikli sahilinde yer alan Motelin ise işletme hakkının Belediye Şirketine devredildiği daha sonra üçüncü kişiye ihalesiz bir şekilde kiraya verildiği görülmüştür.

08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” hükmü yer almakta olup, anlaşıldığı üzere Belediye taşınmazların kiralanması işleri Kanun kapsamındadır.

Mezkur Kanunun “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinde ise;

“Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde,uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.” hükmü yer almaktadır.

10.12.2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’ nun “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Bu Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir” hükmü,

“Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde;

“g) Kamu kaynakları: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri,”

“Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”

hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde Belediye taşınmazların kiralanması işlerinin Devlet İhale Kanunu kapsamında olduğu, saydamlık ve rekabet ilkelerine uygun bir şekilde ihale yoluyla kiralanması gerektiği açıktır.

Belediyenin taşınmaz kiralama işlemlerinin incelenmesi neticesinde, 19.12.2019 tarihinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile imzalanan devir sözleşmesiyle Erikli Tuzla Gölü Taşkın Koruma Tesisinin kullanım hakkının Belediyeye geçtiği anlaşılmıştır. Söz konusu devir sözleşmesinin 1’inci maddesinde devir dayanağının 4’Nolu Cumhurbaşkanılığı Kararnamesi’nin 121’inci maddesinin (i) fıkrası olduğu ifade edilmiş ve devrin diğer

maddelerde belirtilen şartlarda yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca yine 1’inci maddedesinde Belediyenin “Faydalanan” olarak tabir edileceği, 2’nci maddesinde sözleşmenin konusunun Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilmiş olan Erikli Tuzla Gölü Taşkın Koruma Tesisinin mülkiyetinin Genel Müdürlükte kalması şartıyla işletme, bakım, onarım ve yönetim hizmetlerini kapsadığı hüküm altına alınmıştır. “Üçüncü şahıslarla ilişki” başlıklı 15’inci maddesinde ise aynen;

“Faydalanan, 4 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ nin 121. Maddesinin (i) fıkrası gereği sözleşme ile belirlenen hakları, hakiki ya da hükmi üçüncü şahıslara kısmen de olsa devredemez ve satamaz” hükmü yer almaktadır.

Devir işleminden sonra Belediye tarafından, 22.09.2020 tarih ve E-90132601-220.99- 9029 sayılı yazı ile Genel Müdürlükten tesisin Mini Limana dönüştürülmesi ve işletilmesi izni talep edilmiştir. Genel Müdürlüğün muvaffaktı ile tesis liman işletmesine dönüştürülmüştür. Liman daha sonra Belediye tarafından Belediyenin Şirketine devredilmiştir. Akabinde taşınmaz Şirket tarafından üçüncü bir şahsa kiralanmıştır. Kiracı hakkında 2022 yılı içerisinde sit alanı içinde betonarme yapı yaptığı ve imar kirliliğine sebebiyet verdiğinden bahisle Keşan Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmıştır.

İşletme hakkının devri suretiyle Belediye Şirketi ile kiracılık ilişkisinin kurulduğu daha sonra taşınmazın üçüncü kişiye ihalesiz bir şekilde kiralandığı bir diğer taşınmaz ise, mülkiyeti Belediyeye ait olup 11.06.2001 tarih ve 2001-43 sayılı Meclis Kararı ile Şirkete devredilen Moteldir. Meclis Kararında devrin 10.000.000(eski para birimi ile)Lira bedelle Şirkete yapılacağı kararlaştırılmıştır. Bahsi geçen dosyadan Şirketin Moteli üçüncü kişilere kiralamak için 13.03.2002 tarihinde talepte bulunduğu, Belediye Encümeninin de 14.03.2002 tarih ve 2002-160 sayılı Kararı ile devre ilişkin onay verdiği anlaşılmaktadır. Taşınmaz dosyasında Belediye ve Şirketi arasındaki devre ilişkin kök sözleşme bulunmadığından devir yasağı bulunması hususu incelenememiştir. 2011 yılına kadar Muhtelif tarihlerde Belediye tarafından Şirket nezdinde kira tutarının güncellendiği ve ödeme talimatını içeren yazı yazıldığı görülmekle birlikte devir sözleşmesi temin edilemediğinden kira artışının hesabının nasıl yapıldığı tespit edilememiştir. 2011 yılında Şirket ile üçüncü kişi arasında 10 yıllık kira sözleşmesi imzalandığı, sözleşme süre sonu beklenmeksizin aynı kişi ile 26.02.2018 tarihinde sözleşmenin aynı hükümlerle tekrar 5 yıllığına uzatıldığı görülmüştür.

Bu itibarla, yukarıda yer verilen mevzuat ve sözleşme hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Belediye taşınmazlarının kiralanması işlerinin Devlet İhale Kanunu

kapsamında yapılması gerekmektedir. Tasarruf yetkisinin sadece işletme hakkı olan taşınmaza ilişkin devir işlemi yapılması ve İdarenin mülkiyetindeki taşınmazın Belediye Şirketi aracılığıyla ihale yapılmadan üçüncü kişilere devredilmesi meri mevzuata aykırılık teşkil etmektedir. Sonuç olarak kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görev ve yetkili olanların hesap verme sorumluluğu kapsamında şeffaflık ve rekabeti sağlayacak şekilde tasarrufta bulunmaları gerektiği açıktır.

Ayrıca yukarıda belirtilen taşınmaz dosyalarında kira sözleşmeleri ve devir sözleşmeleri gibi esasa ilişkin dokümanların bulunmaması asli uygulama hatası olarak değerlendirilmiş olup konu ile ilgili olarak yapılacak sonraki işlemlerde mevzuata uygun işlem yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Belediye Şirketi aracılığıyla ihalesiz bir şekilde kiralanan taşınmazlarla ilgili olarak gerekli hukuki süreçlerin başlatılması gerektiği değerlendirilmektedir.