İdarenin mülkiyetinde olmayan ve tasarruf yetkisinin bulunmadığı taşınmaz üzerindeki 10 adet ticari ünitenin mevzuata aykırı bir şekilde ihale yoluyla kiralandığı tespit edilmiştir.

Tatvan Belediye Meclisinin 03.01.2018 tarih ve 5 sayılı Meclis Kararı, Sahil Yolu 2. Etap ve 3. Etap sınırları içerisindeki 12 adet ticari ünitenin kiraya verilmesine ilişkindir. Belediye Meclisi tarafından ticari ünitelerin 03.07.2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinin (e) bendi uyarınca 10 yıllığına kiraya verilmesi kararlaştırılmıştır.

Kiraya verilen ünitelerin üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyeti Hazineye ait olup 26.08.2016 tarihinde Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından “İl Afet Acil Durum Müdürlüğünün uygun görüşünün alınması, ticari amaçla kullanılmaması, üçüncü kişilere ticari ya da gayri ticari amaçla kullandırılmaması/devredilmemesi, tahsisli idarenin ilgili mevzuatları ile belirlenen ve alınması zorunlu olan gelirler dışında her ne ad altında olursa olsun herhangi bir ücret alınmayarak kamunun bedelsiz olarak faydalanmasına açık tutulması, tahsisli idare tarafından tahsis amacına uygun kullanım nedeniyle ticari amaca yönelik ünitelerin söz konusu ve zorunlu olması durumunda ise Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 67, 70, 73/A maddelerine göre işlem yapılması kaydıyla park ve yeşil alan yapılmak üzere Tatvan Belediye Başkanlığına 2(iki) yıl süreli ön tahsisi uygun görülmüştür.” şartları ile İdareye ön tahsis yapılmıştır.

19.06.2007 tarih ve 26557 sayılı Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’ in 67’nci maddesi taşınmazların ihale usulü ile kiraya verilmesine ilişkindir. Mezkur Yönetmelik’ in “Tahsisli ve kiralanmış yerlerdeki işlemler” başlıklı 70’inci maddesinde;

“(1) Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince kiralanmış olan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan yerler, tasarruf eden kuruluş amirinin görüşü alınmak suretiyle, ilde (Değişik ibare:RG5/10/2022-31974) il müdürünün, ilçede kaymakamın onayı ile İdarece kiraya verilebilir.” hükmü ile,

“Alt kiracılık” başlıklı 73/A maddesinde;

“(1) Hazine taşınmazları, talepleri halinde kamu idarelerine, kanunla kendilerine

verilen yetki ve görevleri yerine getirmek amacıyla; cari yıl kira bedeline ilave olarak kamu idaresi ile üçüncü kişi arasında düzenlenen kira sözleşmesinden elde edilen gelirin, cari yıl kira bedelinden fazla olan kısmının yüzde yirmi beşinin Hazineye ayrıca ödenmesi kaydıyla alt kiracılık hakkı da tanınmak suretiyle kiralama yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

10.10.2006 tarih ve 26315 sayı ile Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’ in “Ön ve kesin tahsis ile süresi” başlıklı 6’ncı maddesinde ise;

“(1) Kamu idareleri, üzerinde tesis yapılması plânlanan ve tahsis talebinde bulunulan taşınmazları, talepte bulunan kamu idarelerine, tahsis amacına yönelik olarak yatırım projesinin hazırlanması, yatırım programına alınması ve tesis/ bina inşaatına başlanması amacıyla iki yıla kadar ön tahsis yapabilirler. Adına ön tahsis yapılan kamu idaresi tarafından, ön tahsis süresi içerisinde bu iş/işlemlerin yapılması ve buna ilişkin belgeler ile mahallinde düzenlenen tespit tutanağının gönderilerek talepte bulunulması halinde ön tahsis, hizmetin devamı süresince olmak üzere kesin tahsise dönüştürülür. Ancak, tahsise konu taşınmazın aynen kullanılmak üzere tahsisi durumunda ön tahsis işlemi yapılmaksızın doğrudan kesin tahsis işlemi yapılabilir.

(2) Birinci fıkrada yer alan koşulların yerine getirilerek kesin tahsis talebinde bulunulmaması, süresiz tahsis edilen taşınmazın iki yıl süre ile tahsis amacına uygun olarak kullanılmaması veya tahsis amacı dışında kullanılması halinde, tahsis işlemi herhangi bir yazışmaya gerek kalmaksızın kendiliğinden kalkmış sayılır.”hükmü yer almaktadır.

Kiralama işlerine ait dosyaların incelenmesi sonucunda, kiralamaların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 37’nci maddesine istinaden kapalı teklif usulü ile 2018 yılında 10 yıl süre ile yapıldığı ve kira bitim sürelerinin 2028 yılının muhtelif aylarına isabet ettiği tespit edilmiştir.

Ayrıca 10 adet ünitenin bazılarının 2018 yılından sonra kullanıcıları tarafından idare onayı ile başkalarına devredildiği ve 2022 yılında toplam yıllık kira gelirlerinin 153.493 TL olduğu görülmüştür.

Yukarıdaki meri mevzuat birlikte değerlendirildiğinde, taşınmaz ve üzerindeki ticari ünitelerin ön tahsislerinin 26.08.2016 tarihinde yapıldığı ve ön tahsis süre bitiminin 26.08.2018 olduğu açıktır. Ancak Belediye Meclisi kesin tahsis yapılmaksızın 03.01.2018 tarihli ve 5 sayılı Kararı ile üniteleri 10 yıllığına kiraya verilmesi kararı almıştır. Kesin tahsis işlemi

yapılmadığından Belediyeye tahsis süresi esas olarak daha belirli değildir, tasarruf yetkisinin sınırı tespit edilmeden Meclisin bu yönde karar almasında mevzuata uyarlılık bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Yine Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’ in “Ön ve kesin tahsis ile süresi” başlıklı 6’ncı maddesinden açıkça anlaşıldığı üzere kesin tahsis talebinde bulunulmaması herhangi bir yazışma veya işleme gerek kalmaksızın tahsis işleminin sona ermesine neden olmaktadır. Yani hali hazırda Belediye tarafından kiraya verilmiş üniteler üzerinde zaten İdarenin tasarruf yetkisi bulunmamaktadır.

Ayrıca kiracılık ilişkisinin, ihaleyi alan kiracıları tarafından üçüncü kişilere devri, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’ in “Tahsisli ve kiralanmış yerlerdeki işlemler” başlıklı 70’inci maddesi gereği tahsisi veren idare amirinin görüşü ve Tatvan İlçe Kaymakamı onayına tabidir.

Bu itibarla, söz konusu 10 adet ticari ünite üzerindeki tahsisin kesin tahsis talebinde bulunulmaması nedeniyle kendiliğinden kalktığı, İdarenin bunlar üzerinde tasarruf yetkisinin bulunmadığı, elde edilen kira gelirinin bir kısmının Hazineye alt kiracılık bedeli olarak ödenmesi gerekebileceği hususları göz önünde bulundurulup İdare tarafından konu ile ilgili olarak hukuki süreçlerin başlatılması aksi takdirde Belediyenin cezai müeyyidelere maruz kalabileceği değerlendirilmektedir.