Üniversitenin Tıp Fakültesi Hastanesi ve Kardiyoloji Enstitüsünde sözleşmeli ecza depolarından temin edilemeyen ilaçlar nedeniyle SGK tarafından kesintilerin yapıldığı ve bu nedenle kurumun gelir kaybına uğradığı tespit edilmiştir.

Üniversitenin 2021 yılında sunacağı sağlık hizmetleri için Sosyal Güvenlik Kurumu ile Götürü Bedel Üzerinden Sağlık Hizmeti Alım Sözleşmesi imzalanmıştır.

Söz konusu Sözleşmenin “Ödeme Tutarı ve Ödeme Şartları” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“…

Sadece Yatarak Tedavilerde Kullanımı Halinde Bedelleri Ödenecek İlaçlar Listesi (EK- 4/G)”nde yer alan “kan ürünleri” ile “Hastanelerce Temini Zorunlu Kemoterapi İlaçları Listesi (EK-4/H)”nde yer alan ilaçlar için “Ecza Depoları ve Ecza Depolarında Bulundurulan Ürünler Hakkındaki Yönetmelik” kapsamında Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış ecza depoları ile Kurumca sözleşme yapılması halinde SHS bu ürünleri ve ilaçları Kurumla sözleşmeli ecza depolarından temin etmek zorundadır. SHS tarafından kapsamdaki kişilere Kurumla sözleşmeli ecza depolarından temin edilerek bu sözleşme döneminde kullanılan kan ürünleri ve ilaçlar karşılığında ecza depolarına ilgili mevzuat ile sözleşmelerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda Kurumca yapılan ödeme miktarı SHS’ye yapılacak takip eden ilk götürü bedel ödemesinden düşülecektir.

…”

Denilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Hizmeti Satın Alım Sözleşmelerinin/Protokollerinin Hazırlanması ve Akdedilmesine İlişkin Yönetmeliğin “Genel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin 19’uncu fıkrası ile Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinin 4.1.2’ inci maddesinin 3’üncü fıkrasında da benzer düzenlemeler mevcuttur. Söz konusu düzenlemelerde SGK tarafından sunulan sağlık hizmetleri karşılığında götürü bedel sözleşme fatura edilen herhangi bir bedelin karşılanmayacağı belirtilmektedir.

Yapılan incelemelerde, 2021 yılında yatarak tedavilerde (yatan hasta ve günübirlik tedavi) hastane tarafından temin edilmesi gereken ilaçlar için dış reçete düzenlenmesi sonucu SGK tarafından 2021 yılı sağlık gelirlerinden Tıp Fakültesinde 32.875.682,83 TL ve

Kardiyoloji Enstitüsünde 284.555,05 TL olmak üzere aşağıdaki iki tabloda detayı gösterilen toplam 33.160.237,88 TL ilaç kesintisi yapıldığı görülmüştür.

‌Tablo 2: Sağlık Gelirlerinden Yapılan, Yatan Hasta İlaç Kesintisi, Günübirlik İlaç Kesintisi ve Paket Tedavi İlaç Kesintisi Miktarları (Tıp Fakültesi)

‌Tablo 3: Sağlık Gelirlerinden Yapılan, Yatan Hasta İlaç Kesintisi, Günübirlik İlaç Kesintisi ve Paket Tedavi İlaç Kesintisi Miktarları (Kardiyoloji Enstitüsü)

Yukarıda ayrıntıları görüldüğü üzere, kurumun SGK ile yaptığı sözleşme hükümleri uyarınca hastane tarafından temin edilmesi gereken ilaçlar için dış reçete düzenlenmesi nedeniyle gelir kaybına uğraması, mevcut mali yapının bozulmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Konunun daha detaylı açıklanması gerekirse; yatan ya da günübirlik hastaların kullanmak zorunda olduğu ve hastane eczanesinde bulunmayan ilaçların hastalar tarafından reçete ile eczanelerden temin edilmesi durumunda, SGK bunun bedelini eczanelere ödemektedir. Ancak hastanece, yatan hastaların tedavilerinde kullanılmak üzere ilaç alım ihalesi yapıldığında, bazı ihalelerde, hastanenin vade sürelerinin uzunluğu nedeniyle ilaç firmalarınca teklif verilmemesi nedeniyle ilaç temini mümkün olamamaktadır. Bu durumda, hastane açısından, bu ilaçlar alınamadığı için ilaç bedellerinin fatura tutarına maddi olarak yansıtılamaması sonucunu doğurmaktadır. SGK'nın bu uygulaması ile hastanenin SGK'ya gönderdiği faturalarda bulunmayan bu ilaç bedellerinin ayrıca bu fatura tutarlarından kesilmesi nedeniyle Hastanenin Sosyal Güvenlik Kurumundan eksik ödeme almasına da neden olunmaktadır.

5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu belirtilmektedir.

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi ve Kardiyoloji Enstitüsünün gelir-gider dengesi ve borç yapısı göz önünde bulundurulduğunda yürüttüğü hizmeti üretmesi ve harcama yapmasının giderek zorlaştığı görülmektedir. Gelir gider dengesini sağlamaya yönelik gerekli yasal ve idari tedbirlerin alınması, söz konusu işletmelerin mali açıdan sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması açısından önem arz etmektedir. Üniversite hastanelerinin tümü için geçerli olan

sistemden kaynaklanan yapısal sorunlarının kalıcı olarak çözülmesine yönelik düzenlemelerin hayata geçirilmesi sağlanmalıdır.

Söz konusu uygulamanın sebepleri olarak; hastaya göre değişebilen tedavi yöntemleri, ilaç türlerinin geniş bir yelpazeye yayılması, öngörülemeyen vakalar sonucu değişik ilaç kullanımına ihtiyaç duyulması, ilaç alımlarında ödemelerin zamana yayılması ve diğer ekonomik sebeplerle son yıllarda ilaç maliyetlerinin yükselmesi, ihalelere katılan istekli sayısını azalması nedeniyle aciliyet arz eden ilaçların temin edilememesi ve tüm bölgeden gelen hastaların tedavilerini maksimum düzeyde en yüksek memnuniyetle yerine getirmenin amaçlanması sıralanmıştır.

Bu durum ise özellikle tıp fakültesi hastanesi olan döner sermaye işletmelerinin bir süredir devam etmekte olan yapısal bir sorunu olup İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Döner Sermaye İşletmesinin sadece kendi inisiyatifi ile çözebileceği bir sorun değildir.

Kamu idaresi cevabında; Sağlık Uygulama Tebliği'nde 21.04.2015 tarih 29333 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan düzenleme ile birlikte sağlık kurumu tarafından ihale yapılmasına rağmen temin edilemeyen yatarak ve günübirlik ilaçların dış eczaneye reçete edilerek tedavinin yapıldığı durumlarda (Kemoterapi İlaçları Listesi -EK-4/H-hariç) ilaç bedellerinin sağlık kurumundan mahsup edilmekte olduğunu, üniversite hastaneleri tarafından ihale yapılmasına rağmen sağlık kurumundan kaynaklanmayan nedenlerle temin edilemeyen yatarak ve günübirlik tedavilerde kullanılan ilaçların hasta mağduriyetinin yaşanmaması ve sağlık hizmetinin sürdürülebilmesi adına dış eczaneye reçete edilerek temin edildiğini, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan söz konusu kesintilerin üniversite hastanelerini finansal açıdan daha da zor duruma düşürdüğünü, ayrıca dış eczaneye reçete edilen ilaçların sağlık kurumu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu'na fatura edilmemekte, sağlık kurumu ilaç bedelini fatura etmediği için mükerrer ücretlendirme söz konusu olmadığından ilgili eczaneye Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılacak ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu için kurum zararına yol açmadığını, Sağlık Bakanlığı ile Devlet Malzeme Ofisi, Sağlık Bakanlığı ile bağlı kurum ve kuruluşlarının, sağlık hizmeti sunumlarının yürütülmesinde ihtiyaç duydukları tıbbi sarf, ilaç ve tıbbi malzemelerin temin edilmesi amacıyla 19.01.2018 tarihinde imzalanan "Tedarik İşbirliği Protokolü" ve "Sağlık Market" uygulaması kapsamına alınmak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın desteği ile 05.03.2020 tarihinde DMO Genel Müdürlüğü ile İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa'nın da içinde bulunduğu Türkiye'nin önde gelen 6 üniversitesi arasında "Tedarik İşbirliği Protokolü" imzalandığını belirtmiştir.

Sonuç olarak, sağlık hizmeti sunucusunun genel finansal durumundan kaynaklanan bu sorunun Sağlık Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve ilgili kurumsal mevzuatlar çerçevesinde değişikliğe gidilmesi suretiyle düzeltilmesi gerekmektedir.