Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 600-Gelirler Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 368’inci maddesinde;

“(1) Bu hesap, bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk eden her türlü gelirin izlenmesi için kullanılır.” hükmü yer almaktadır.

Mezkûr Yönetmelik’in 600-Gelirler Hesabının işleyişinin anlatıldığı 369’uncu maddesinde ise tahakkuku tahsiline bağlı bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlardan bu hesaba kaydı gereken gelir tutarlarının bir taraftan bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç; diğer taraftan 800- Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

Mezkûr Yönetmelik’in 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 286’ncı maddesinde;

“(1) Bu hesap, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak, gelecek aylara ait olan peşin tahsil edilmiş gelirlerin izlenmesi için kullanılır.”

“Hesabın işleyişi” başlıklı 288’inci maddesinde;

“a) Alacak

1) Peşin tahsil edilen gelirlerin, içinde bulunulan aya ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, sonraki aylarda tahakkuk ettirilmesi gereken kısmı bu hesaba, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenler 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, tahsil edilen tutarın tamamı 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

…

b) Borç

1) Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ilgili oldukları ay sonlarında gelir olarak tahakkuk ettirilenler bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.” hükümleri yer almaktadır.

Mezkûr Yönetmelik’in 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 335’inci maddesinde;

“(1) Bu hesap, dönem içinde tahsil edilen ancak, gelecek yılların faaliyet hesaplarına dâhil edilecek olan gelirlerin izlenmesi için kullanılır.”

“Hesabın işleyişi” başlıklı 288’inci maddesinde;

“a) Alacak

1) Peşin tahsil edilen gelirlerin, içinde bulunulan aya ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, gelecek aylarda tahakkuk ettirilmesi gerekenler 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenler bu hesaba alacak, tahsil edilen tutarın tamamı 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan tahsil edilen tutarın tamamı 800- Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1) Bu hesapta kayıtlı tutarlardan tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalanlar dönem sonunda bu hesaba borç, 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.” hükümleri yer almaktadır.

İdarenin taşınmaz işlemlerinin incelenmesi neticesinde; 2015 yılında İdare ile yüklenici arasında, idare taşınmazı karşılığında gelir ortaklığı sözleşmesi yapıldığı; bu kapsamda, idare arsası için 375.120.000,00 TL değer tespit edildiği ve buna ilave olarak söz konusu tutarı geçen satışlardan gelir payının %3 olarak belirlendiği: arsa için tespit edilen tutarın muhasebeleştirilmesinde arsanın kayıtlı değeri ile tespit edilen değeri arasındaki farkın, peşin tahsilat yapılmamasına rağmen 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ve 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına kaydedildiği tespit edilmiştir. Halbuki, söz konusu taşınmaz işleminde peşin tahsilat söz konusu olmadığından, 375.120.000,00 TL’nin 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç; karşılığında arsanın kayıtlı değeri 250-Arazi ve Arsalar Hesabına 114.689.846,70 TL ve farkın ise 600-Gelirler Hesabına 260.430.153,30 TL alacak kaydedilmesi gerekirdi. Bu durumda, 2015 yılında 600-Gelirler Hesabına yapılması gereken kayıt, dönemsellik ilkesine uygun olacaktı.

Diğer yandan, 2016 yılı içinde, 260.430.153,30 TL‘nin 2.151.009,98 TL’si tahsil edilmiş ve 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabından 600-Gelirler Hesabına kaydedilmiş ancak, 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ve 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına kayıtlı 258.279.143,32 TL 2017 yılına devretmiştir. Hatalı kayıt 2017 yılı içinde de devam ettirilmiş, 2017 yılı sonunda söz konusu toplam tutardan tahsil edilen 90.265.293,00 TL bahsi geçen hesaplardan 600-Gelirler Hesabına kaydedilmiştir. Bu durumda, hatalı kayıt olarak 168.013.850,32 TL 2018 yılına devretmiştir. 2018 yılına devreden 168.013.850,32 TL de tahsil edildiğinde, 380 ve 480 no.lu hesaplardaki bu tutar 600-Gelirler Hesabına kaydedilmiştir. Dolayısıyla, yukarıda belirtilen şekliyle, 600-Gelirler Hesabı açısından 2018 yılında yapılan kayıtlar dönemsellik ilkesine aykırıdır. Bu bağlamda; 2018 yılı içinde 600- Gelirler Hesabına kaydedilen 168.013.850,32 TL tutar aslında 2015 yılını ilgilendirmektedir ve 2018 yılında hatalı kaydedilmiştir.

Sonuç olarak, gelir ortaklığı sözleşmesinin yapıldığı tarihte 600-Gelirler Hesabına kaydedilmesi gereken tutarların 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ve 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına hatalı kaydedilmesi ve söz konusu 260.430.153,30 TL tutarın. 168.013.850,32.TL’sinin 2018 yılı dönem sonunda ilgili hesapların kapatılarak 600-Gelirler Hesabına aktarılması nedeniyle, 2018 yılına ait mali tablolarında 600-Gelirler Hesabının toplam 168.013.850,32 TL fazla görünmesine neden olunmuştur.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda “Gelir Ortaklığı sözleşmesinin yapıldığı tarihte 600-Gelirler Hesabına kaydedilmesi gereken tutarların 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler

Hesabı ve 480- Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına hatalı kaydedilmesi ve söz konusu 260.430.153,30 TL tutarın 168.013.850,32 TL’sinin 2018 yılı dönem sonunda ilgili hesapların kapatılarak 600-Gelirler Hesabına aktarılması nedeniyle, 2018 yılına ait mali tablolarında 600-Gelirler Hesabının toplam 168.013,850,32 TL fazla görünmesine neden olunmuştur.” denilmektedir. Bulgudaki tespit ve tavsiyelere uyularak gerekli düzeltmeler yapılmış olup bundan sonraki işlemlerin mevzuatın vaz ettiği esaslara göre yapılması hususunda hassasiyetle hareket edilecektir.” denilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; bulgudaki tespit ve tavsiyelere uyularak gerekli düzeltmelerin yapılmış olduğu ve bundan sonraki işlemlerin mevzuata uygun yapılması hususunda hassasiyetle hareket edileceği belirtildiğinden bu aşamada önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır.

Ancak, bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının ilgili yılı içinde yapılmaması nedeniyle 2018 yılı mali tablolarındaki 600-Gelirler Hesabının hatalı bilgi içermesine sebep olunmuştur.