Şirket tarafından gerçekleştirilen bazı mal ve hizmet alımları iş artışı ve eksilişlerinde somut hesaplamaya dayanmadan yüzde olarak artış veya eksiliş yapıldığı görülmüştür.

6102 sayılı TTK’nın 16’ncı maddesinde; ticari şekilde işletilmek üzere belediye tarafından kurulan kuruluşların tacir sayılacağı, 18’inci maddesinde, her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekeceği hükümlerine yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un “Özen ve bağlılık yükümlülüğü” başlıklı 369’uncu maddesinin birinci fıkrasında “Yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altındadırlar.” hükmü yer almaktadır.

Örnek olarak, 2023/665867 ihale kayıt numaralı “92. İzmir Enternasyonal Fuarı ve İzmir iş günleri tanıtım çalışmaları kapsamında toplantı organizasyon hizmet alımı işi” incelenmiştir. İşin Teknik şartnamesinde işin kapsamında, toplantı, konaklama, ikram ve hediye olduğu belirtilmiştir. İşe ilişkin olarak, Teklif İsteme Mektubunun “Teklif verme ve Satınalmaya İlişkin Hususlar” bölümünde tekliflerin en geç 03.07.2023 tarihinde sat 15.30’da verileceği belirtilmiş, yüklenici ile SAM-2023/113 numarasıyla 03.07.2023 tarihinde 485.000,00 TL bedelli sözleşme imzalanmıştır. Alıma ilişkin sözleşmenin imzalandığı tarihte “Hizmet Alımı İş Artış Formu” düzenlenerek %18,99 oranında 92.142,90 TL’lik iş artışı yapıldığı belirtilmiş, iş artışına organizasyona katılımın artması gerekçe gösterilmiştir. Asıl alıma ilişkin sözleşmenin imzalandığı gün ve henüz organizasyon başlamamışken organizasyona katılımların artması gerekçe gösterilerek iş artışına gidilmesi gerçekçi değildir. Kaldı ki iş artışının sebebi olan kişi sayısının arttığına ilişkin olarak somut bir veri bulunmamaktadır.

2023/750463 ihale kayıt numaralı “Marble İzmir Fair kapsamında 25/07/2023 tarihinde Havagazı Fabrikası'nda coffee break ikram hizmeti alımı” işinde %20 oranında artış yapıldığı görülmüştür. Artışa konu herhangi somut bir bilgiye evraklarda rastlanamamış, yalnızca %20 artış yapıldığı belirtilmiştir. Ayrıca teknik şartnamede artış üst oranı %20 olarak belirlenmiş ve bu tavan orandan artış yapılmıştır. Yüklenici faturasından artışın kişi sayısından kaynaklandığı görülse de iş artışına ilişkin olarak somut bir veri bulunmamaktadır. 2023/864506 ihale kayıt numaralı “92. İEF basın toplantısı kapsamında sandalye, masa, bistro kiralama ve kokteyl ikram hizmeti alımı” işi için de aynı durum söz konusudur. İşin teknik şartnamesinde üst artış oranı

%20 olarak belirlenmiş ve bu tavan orandan artış yapılmıştır. İşin konusu, toplantı için masa, sandalye, bistro kiralama ve kokteyl hizmeti olarak tanımlanmıştır. Teknik şartnameye göre, alınacak hizmetlerin sözleşme içindeki oransal büyüklüklerinin belirlenmesi ve hangi gün hangi organizasyona katılım artmışsa, ortaya çıkan katılım sayısı esas alınarak somut gerekçelere göre iş artışına gidilmesi gerekmektedir. Bu haliyle sözleşme bedeli üzerinden oransal olarak yapılan iş artışının hatalı olduğu ve gerçek durumu yansıtmadığı değerlendirilmektedir.

Aynı şekilde, 2023/417810 ihale kayıt numaralı “Marble Fuarı kapsamında yarışmacı kumanya ikram hizmeti alımı”, 2023/417793 ihale kayıt numaralı “Mermer Fuarı değişik tasarım yarışması kapsamında 26 Nisan 2023 tarihinde ödül töreni için kokteyl ikram hizmeti alınması işi”, 2023/435559 ihale kayıt numaralı “If Wedding Fashion İzmir Fuarı kapsamında danışma kurulu öğle yemeği ikram hizmeti”, 2023/417854 ihale kayıt numaralı “Mermer Fuarı değişik tasarım yarışması kapsamında 26 Nisan 2023 tarihinde juri öğle yemeği ikram hizmet alımı işi” alımlarında teknik şartnamesinde belirtilen tavan oranda iş artışı yapıldığı görülmüştür.

Belirtilen tüm bu ikram hizmetlerinin yüklenicisi “A ... Organizasyon İnsan Kaynakları Turizm Catering Gıda Taşımacılık San.Tic.Ltd.Şti.” olup, hizmetler herhangi bir fiyat araştırması yapılmadan temin edilmiştir.

2023/981505 ihale kayıt numaralı “Logistech Fuarı kapsamında 28092023 tarihinde kokteyl ikram hizmet alımı” işi incelenmiştir. Söz konusu iş, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Turizm Şube Müdürlüğü tarafından tertip edilmiş ve yüklenicisi İzfaş olmuştur.

Belediye’nin iş için hazırladığı teknik şartnamede, söz konusu ikram hizmeti 210 kişilik olarak öngörülmüş ve İzfaş ile sözleşme imzalanmıştır. İzfaş ise alt yüklenici ile hizmeti yerine getirmek istemiştir. Bundan dolayı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3/g bendi ile alıma çıkan Şirket, teknik şartnamesinde hizmetin 350 kişilik olduğunu belirtmiştir. Söz konusu kişi sayısındaki artışın neye göre belirlendiği anlaşılamamıştır. Şirket, ikram hizmeti işi için ayrıca iş artışı da yapmıştır. Yani Muayene ve Kabul Komisyonu Raporunda işin nihai olarak 374 kişilik olarak yerine getirildiği belirtilmiştir. Ancak, iş artışına sebep kişi sayısına ilişkin olarak somut bir veri bulunmamakta, organizasyona kaç kişinin katıldığı ve katılımcıların kimler olduğuna dair bir belge bulunmamaktadır.

Öte yandan, şirketin yurtdışı fuarlarına katılması göz önünde bulundurulduğunda, yurtdışı ulaşım ve konaklama hizmetinin kendi personeli aracılığıyla genel organizasyon hizmeti alımı içine dahil edilmeden yapılabilmesinin mümkün olduğu, bu kapsamda konaklama ve ulaşım giderlerinin bir aracı şirket üzerinden alınmasının ekonomik olmadığı açıktır. Keza hizmetin alındığı anılan Şirketin de konaklama ve ulaşım hizmeti ihtiyaçlarını başka bir şirket aracılığıyla karşıladığı görülmüştür.

Kamu İdaresi cevabında, iş artışlarının somut düzenlemelere ve hesaplamalara göre yapıldığı ancak bunlara ilişkin hesaplamaların muayene ve kabul evraklarına eklenmediği belirtilmiştir.

Şirketin kamu sermayeli bir kuruluş olarak faaliyetlerinde kamu kaynağı kullandığı göz önünde bulundurularak, 2022 yılı Sayıştay Raporu'nda da belirtildiği üzere mal ve hizmet alımlarında yapılacak olan iş artışı hesabının, artışa konu olan iş kalemlerinin sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde somut verilere ve belgelere dayanılarak yapılması gerekmektedir.