İdare ile TÜM BEL-SEN arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesinde, mevzuatında yer almayan konut edindirme yardımı, izin, eğitim vb. konularda düzenlemeler yapılmıştır.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesine göre; 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında, Toplu Sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilecektir.

375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde ise; sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği belirtilmiştir.

4688 sayılı Kanun uyarınca imzalanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’nin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında ise;

“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.” denilmektedir.

Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeden de görüleceği üzere, sosyal denge sözleşmesinde sadece; görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı düzenlenebilecektir. Sosyal denge

sözleşmelerine, sözleşmenin adı farklı dahi olsa, farklı ödemelere ve hususlara ilişkin hükümler konulması mevzuatına açıkça aykırı olacaktır.

İdarenin sosyal denge tazminatı ödemelerinin incelenmesi neticesinde; İdare ile TÜM BEL-SEN arasında akdedilen sosyal denge tazminatı konulu toplu iş sözleşmesinde, “Sosyal Çalışmalarda Yardımcı Olmak”, “Konut edindirme”, “Belediyenin Sosyal Faaliyet ve İmkânlarından Yararlanma” vb. gibi mevzuatına aykırı hususların yer aldığı tespit edilmiştir. Şöyle ki:

Belediye ile Tüm-Bel-Sen arasında akdedilen ve 01.01.2018-31.12.2019 döneminde geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi’nin;

“Diğer Haklar ve Ücretli İzinler” başlıklı 16’ncı maddesinde;

“a) Sözleşmeden yararlanan Belediye çalışanının ailesinin şikayeti üzerine Kadına yönelik şiddet kapsamında veya aile içi şiddet uygulandığı ve çoklu evlilik gibi kabul edilemez hallerin resmi olarak tespiti halinde sözleşme hükümlerinde yer alan mali ve sosyal kazanımlar çalışanın ilk eşine ödenir

1. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar günü (Kadınlar için), Aşura Günü, 21 Mart Newroz Bayramında idarenin uygun görmesi halinde çalışanlar izinli sayılacaktır.

   
   

2. IĞDIR BELEDİYESİ Yönetimi ile Tüm Bel-Sen üyesi Emekçiler verdikleri hizmetlerde Ekolojik dengeyi korumayı esas alır ve bunu bozmaya dönük her türlü girişimi birlikte hukuki ve diğer demokratik mücadele yollarını kullanarak engel olmaya çalışır

e)Belediye çalışanlarının bulundukları yerellerde çoğunlukta kullanılan dillerde iletişim kurmalarını kolaylaştırmak amacıyla, Belediye çalışanlarına resmi dil dışındaki dillerin öğretilmesi için Belediye gerekli katkıyı sunar

…”

“Konut Edindirme” başlıklı 20’nci maddesinde;

“Iğdır Belediyesi ve bağlı kuruluşlardaki memurlarının kendi adına kooperatif kurdukları takdirde işveren arsa tahsisi konusunda imkanları dahilinde yardımcı olur.” hükümleri yer almaktadır.

Belediye başkanı ile yetkili sendika temsilcisi arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesinde yer alan yukarıdaki düzenlemeler söz konusu mevzuata aykırıdır. Sosyal denge sözleşmelerinde, mevzuatında yer almayan hususların düzenlenmemesi gerekmektedir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen, kamu idaresi cevabında; idare ile TÜM BEL-SEN arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesinde mevzuatında yer almayan konut edindirme yardımı, izin, eğitim ve benzeri konularda düzenlemeler yapıldığı ancak uygulamada bu düzenlemelere yer verilmediği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; idare ile TÜM BEL-SEN arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesinde konut edindirme yardımı, izin, eğitim ve benzeri konularda uygulamaya geçilmediği ifade edilmiş ise de bulgu ile vurgulanmak istenen; sosyal denge sözleşmelerinde, mevzuatında yer almayan hususların düzenlenmemesi gerektiğidir.

Diğer bir ifade ile; sosyal denge sözleşmesi yeni bir sendikal hakkın kullanımını içermediği ve hukuk sistemimizde toplu iş sözleşmesi ya da toplu sözleşme statüsünde olmadığı için, dönemler itibariyle akdedilen Toplu Sözleşmeler ile kendisine çizilen sınırın dışında bir düzenlemenin taşıyıcısı olma hakkına ve yetkisine sahip değildir. Bu nedenle, sadece sosyal denge tazminatının düzenlenme metni olması gereken sosyal denge sözleşmesinde, sosyal yardımların veya faaliyetlerin de düzenlenmesi; ister mali yükümlülük içersin isterse de içermesin Anayasa, personel kanunları ve sendikal hak olarak dönemler itibariyle akdedilen Toplu Sözleşmelere aykırıdır.

İç mevzuatımıza uygun olarak; yemek yardımı, ikramiye vb. ödemelerin düzenlenme metni; kanunlar ya da 4688 sayılı Kanun’un 28 ve 29’uncu maddelerine göre akdedilen toplu sözleşmelerdir. Dolayısıyla, sosyal denge sözleşmeleri, sadece sosyal denge tazminatının düzenlendiği metinler olmalıdır.

Bulguda da belirtildiği üzere sosyal denge sözleşmesinde sadece görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı düzenlenebilecektir. Dolayısıyla sosyal denge sözleşmelerine taraflar arasında belirlenmiş olan sosyal denge ödemeleri dışında hükümler konulmasının mevzuata aykırı olduğu değerlendirilmektedir.