Belediyenin mülki sınırları içerisinde yer alan ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun hükümlerinden muaf tutulan avukatlık büroları, serbest muhasebeci mali müşavirlik büroları, mühendis ve mimar mensuplarınca açılan bürolar gibi yerlerden bazılarının, çevre temizlik vergisi ve katı atık bedeli mükellefiyeti olmadan faaliyette bulunduğu görülmüştür.

1. Belediyeden Ruhsat Alma Zorunluluğu Bulunmayan İşyerlerinin Çevre Temizlik Vergisi Mükellefiyetinin Bulunmaması

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun çevre temizlik vergisinin düzenlendiği mükerrer 44’üncü maddesinde; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılacağı hükmüne yer verilmiştir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu verginin her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde tahsil edileceği belirtilmiştir.

   İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2’nci maddesinde; avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren işyerleri, tabipler, mimar ve mühendisler, noterler gibi bazı meslek grupları işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulmuştur.

   İlgili kanunlarında da bu yerlerin işyeri açmak için faaliyet sahalarına göre bakanlıklar veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından faaliyetleri ile ilgili izin alacakları ve bu izin belgelerinin de işyeri açma ve çalışma ruhsatı niteliğinde olacağı belirtilmiştir.

   İş yerlerine çevre temizlik vergisi mükellefiyetleri, belediyeye iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almak için başvuruda bulunduklarında oluşturulmaktadır. Yukarıda bahsi geçen ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olan iş yerleri için ise çevre temizlik vergisi mükellefiyeti kendileri başvurduğu durumlarda ya da belediye tarafından tespit edildiği durumlar haricinde oluşturulamamaktadır.

   
   

   Belediye sınırları içinde faaliyetlerini sürdürmekte olup işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulan toplam 273 adet işyerinden 203 tanesinin, işyeri çevre temizlik vergisi mükellefiyetinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

   Söz konusu durumun önüne geçebilmek adına mükellefiyet tespiti amacı ile gerekli çalışmaların yapılarak işyeri çevre temizlik vergisi tarh ve tahakkuklarının mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

2. Belediyeden Ruhsat Alma Zorunluluğu Bulunmayan Bazı İşyerlerinin Evsel Katı Atık Bedeli Mükellefiyetinin Bulunmaması

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü” başlıklı 11’inci maddesinin 10’uncu fıkrasında, büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü olduğu, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü olduğu ve yine bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı belirtilmiştir.

27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde, evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması, izlenmesi ve bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından belirleneceği ifade edilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Evsel katı atık idarelerinin görev ve yetkileri” başlıklı 8’inci maddesinde; evsel katı atık idarelerinin, evsel katı atık hizmetini vermek veya verdirmekle, evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle ve evsel katı atık ücretini toplamakla yükümlü olduğu belirtilmiştir.

Yine aynı Yönetmelik’in “Hizmet sözleşmesi” başlıklı 12’nci maddesinde, evsel katı atık idareleri ile hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak olan her abonenin karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlü olduğu, sözleşmenin abonenin ve/veya atık üreticisinin hangi hizmetlerden yararlandığını ve hangi tarife türü üzerinden ücretlendirileceğini tanımladığı belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden, belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü olduğu, bu hizmetten yararlanan her bir abone ile sözleşme yapması ve bu hizmetlere ilişkin belediye meclisi kararı ile tarifeleri belirleyerek evsel katı atık ücretini toplaması gerektiği anlaşılmaktadır.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2’nci maddesinde; avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren işyerleri, tabipler, mimar ve mühendisler, noterler gibi bazı meslek gruplarının sadece işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulduğu, bunun dışında yer alan vergi ve benzeri ödemelerden muaf tutulmadığı görülmektedir.

Yapılan incelemelerde, Belediye Meclisi tarafından alınan 03.12.2020 tarihli ve 203 sayılı Meclis Kararı ile evsel katı atık ücret tarifesinin belirlendiği ve uygulamada her ay su faturası ile ayrı bir kalem olarak faturaya yansıtıldığı görülmüştür. Ancak işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf olan 273 adet işyerinden sadece 8’inin evsel katı atık mükellefi olduğu, kalan 265 adet işyerinin ise evsel katı atık mükellefiyeti bulunmadan faaliyet gösterdiği görülmüştür.

Denetim tespiti sonrasında İdare tarafından; Başkanlık Makamının 05.05.2022 tarih ve 87 sayılı yazısı ile Temizlik İşleri Müdürlüğü’ne söz konusu hususlarda düzeltici işlem tesis edilmesi talimatı verildiği, söz konusu işyerlerinin belediyece ruhsat verme yetkisi dahilinde olmaması sebebiyle bu tespitlerin yapılabilmesinin kolay yerine getirilebilir konumda olmadığı, ilgili müdürlük tarafından sahada fiziki kontroller yapılmak suretiyle mükellefiyetlerin tespit edileceği ve buna bağlı tahakkuk işlemlerinin de gerçekleştirileceği, bulguda belirtilen hususlar doğrultusunda mevzuata uygun iş ve işlemlerin tesis edileceği ifade edilmiştir.

Bu itibarla söz konusu durumun önüne geçebilmek adına her bir abone ile yazılı sözleşme yapılarak evsel katı atık hizmetinden yararlanan işyerlerine, mükellefiyet tesis edilmesi gerekmektedir.