Karar Künyesi
Belediyenin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimince hazırlanan taşınmaz kayıt formları ve bu formlar esas alınarak mali hizmetler birimince hazırlanan taşınmaz icmal cetvelleri ve buna ilişkin muhasebe işlemlerinin incelenmesi neticesinde; Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in 5’inci maddesine göre 30/09/2014 tarihine kadar tamamlanması gereken taşınmaz envanter ve kayıt işlemleri ile 31/12/2017 tarihi itibariyle tamamlanması gereken değerleme işlemlerinin halen tamamlanmadığı, taşınmaz kayıt formlarının Yönetmeliğe uygun olarak düzenlenmediği ve taşınmaz icmal cetvelleri ile muhasebe kayıtları arasında değer açısından tutarsızlık olduğu görülmüştür.
Taşınmazların yönetimi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 44, 45, 47 ve 60’ıncı maddelerinde düzenlenmiş olup bu Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere bu Kanun’un 44, 45 ve 60'ıncı maddelerine dayanılarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca düzenlenen “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik” 13.09.2006 tarih ve 2006/10970 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuştur.
Anılan Yönetmelik’in uygulanmasına yönelik tespitler aşağıda yer almaktadır
Tapuda Belediye Adına Kayıtlı Olan Taşınmazların Envanter Kayıtlarında Yer Almaması
Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik gereği kamu idarelerinin, mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilen ve elden çıkarılan taşınmazlarını miktar ve değer olarak takip etmek amacıyla kayıt altına almaları gerekmektedir.
Taşınmazların kaydının hangi değerler üzerinden ve ne şekilde yapılacağı yine bahsi geçen Yönetmelik’in 5, 6 ve 7’nci maddelerinde açıklanmıştır. Yönetmelik’in 5’inci maddesinde taşınmaz kayıt formlarından bahsedilmiş ve kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, ilgisine göre taşınmazların bu kayıt formlarına kaydedileceği ifade edilmiştir. Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formların daha sonra taşınmaz icmal cetvellerinin hazırlanması amacıyla mali hizmetler birimine gönderileceği ve mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek Yönetmelik’in ekinde (Ek 7) yer alan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulacağı belirtilmiştir.
Mali hizmetler birimi tarafından, taşınmaz kayıt formlarının konsolide edilerek hazırlanan taşınmaz icmal cetvelleri ise taşınmazların muhasebe kayıtlarına esas teşkil edecek olup bilançoda yer alan ilgili maddi duran varlık hesaplarına gerekli kayıtlar yapılacaktır.
Ancak Isparta Tapu Müdürlüğünden alınan belediyenin mülkiyetindeki taşınmazların listesi ile belediyenin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimince hazırlanan taşınmaz kayıt formlarının karşılaştırılması neticesinde tapuda Belediye adına kayıtlı olan bazı taşınmazların Belediyenin kendi taşınmaz kayıt formlarında yer almadığı tespit edilmiştir.
Taşınmaz kayıt formlarında yer alan taşınmazların, bilanço hesaplarında ilgili maddi duran varlık hesaplarına yapılacak kayıtlara esas teşkil ettiği göz önünde bulundurulduğunda, tapuda Belediye adına kayıtlı olup da Belediyenin taşınmaz kayıt formlarında yer almayan taşınmazların mevcut olması sebebiyle, 2019 yılı Bilançosu, 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap grubu itibariyle tam, doğru ve güvenilir bilgi sunmamaktadır.
Mevcut Taşınmazların Değerleme Çalışmalarının Tamamlanmaması
Anılan Yönetmelik’in “Kayıt ve Kontrol İşlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde, taşınmazların hangi değerler üzerinden kayıt altına alınacağı açıklanmış olup Ek 1’deki kayıt planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazların maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınacağı belirtilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in Geçici 1’inci maddesinde mevcut taşınmazların kaydına ilişkin düzenlemelere yer verilmiş olup buna göre; Yönetmelik’in 5’inci maddesine göre maliyet bedeli veya rayiç değerleri üzerinden muhasebe kayıtlarına alınması gereken taşınmazların öncelikle fiili envanterinin emlak vergi değerleri üzerinden kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, mevcut kullanım şekilleri esas alınarak en geç 30/9/2014 tarihine kadar tamamlanacağı ve Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve icmal cetvellerine kaydedileceği; daha sonra fiili envanteri yapılan taşınmazlara ait bilgilerin muhasebe kayıtları yapılmak üzere ilgili muhasebe birimlerine verileceği, muhasebe birimlerince de kayıtlı taşınmazların ilgili hesaplardan 1/10/2014 tarihi itibarıyla çıkarılacağı ve aynı tarihte fiili envanter bilgileri üzerinden muhasebe kayıtlarının yapılacağı ifade edilmiştir. Bu işlemler yapıldıktan sonra ise aynı madde gereğince değerleme çalışmalarının yapılması ve 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği belirtilmiştir.
Ancak yapılan inceleme neticesinde, tapuda kayıtlı olup fiili envanteri yapılan taşınmazların 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanması gereken değer tespit çalışmasının halen tamamlanmadığı tespit edilmiştir.
Bu durum söz konusu taşınmazların 2019 yılı Bilançosunda gerçeğe uygun değerleri (rayiç değer) ile gösterilmemesine neden olmuştur.
Taşınmaz Kayıt Formlarının Mevzuata Uygun Olarak Tutulmaması
Belediyenin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan taşınmaz kayıt formlarının, Yönetmeliğe aykırı olarak taşınmazların parasal değerine ilişkin bilgiyi içermediği görülmüştür.
Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde, kamu idarelerine ait taşınmazların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınacağı ifade edilmiştir. Aynı maddenin devam eden fıkrasında ise hangi taşınmazların hangi değer üzerinden
kayıt altına alınacağı açıklanmıştır. Yönetmelik’in “Kayıt şekli” başlıklı 7’nci maddesinde ise; kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimince hazırlanan bu formların, taşınmaz icmal cetvellerinin hazırlanması için mali hizmetler birimine gönderileceği ve mali hizmetler birimince bu formlar esas alınarak taşınmaz icmal cetvellerinin hazırlanacağı ifade edilmiştir. Taşınmaz kayıt formlarında taşınmazların değerlerine ilişkin bilgi yer almamasına rağmen taşınmaz icmal cetvellerinde taşınmazların değerlerine yer verilmiş olması anlaşılamamış olup icmal cetvellerindeki değer bilgilerinin gerçekçi olmadığı değerlendirilmektedir.
Taşınmaz icmal cetvellerinin, taşınmazların muhasebe kaydına esas teşkil edeceği dikkate alındığında, taşınmaz icmal cetvellerindeki değerlerin gerçekçi bir şekilde belirlenmemiş olması, 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubuna yapılacak muhasebe kayıtlarını şüpheli hale getirmektedir.
Taşınmaz İcmal Cetvelleri İle Bilançonun Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubunda Yer Alan Kayıtlar Arasında Tutarsızlık Bulunması
Taşınmaz kayıtlarının incelenmesi neticesinde; Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükmü gereğince tutulan taşınmaz icmal cetvellerindeki kayıtlar ile bilançonun ilgili hesaplarındaki kayıtların birbirini tutmadığı görülmüştür.
Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde;
“…
Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınır. Ancak;
Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyen taşınmazlar,
Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılan taşınmazlar,
Ek 1’deki Kayıt Planının “Orta Malları” başlığı altında yer alan taşınmazlar,
ç) Ek 1’deki Kayıt Planının “Genel Hizmet Alanları” başlığı altında yer alan
taşınmazlar,
Bakanlık tarafından iz bedeli ile takip edilmesine karar verilen taşınmazlar, iz bedeli üzerinden kayıtlara alınır.
…”
“Kayıt şekli” başlıklı 7’nci maddesinde;
“…
Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formlar taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderilir. Mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek bu Yönetmeliğin ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur.
İcmal cetvellerinde, kayıt planında belirtilen unsurların her biri için bir satır ayrılır ve bu taşınmazlara ilişkin adet, yüzölçüm ve değer toplamları belirtilir”
Denilmektedir.
Mali Hizmetler Birimi tarafından hazırlanan icmal cetvellerinin incelenmesi neticesinde; icmal cetvellerindeki kayıtlar ile kurum bilançosunun ilgili maddi duran varlıklar hesap grubundaki kayıtları arasında tutarsızlık olduğu görülmüştür.
Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar İçin İcmal Cetvelinde yer alan taşınmazların toplam parasal değeri 320.800.598,85 TL,
Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar İçin İcmal Cetvelinde yer alan taşınmazların toplam parasal değeri 2.052.824,10 TL,
Genel Hizmet Alanları İçin İcmal Cetvelinde yer alan taşınmazların toplam parasal değeri 22.910.872,86 TL,
Hazırlanan icmal cetvellerinde toplam 345.764.295,81 TL değerinde kayıt yer almasına rağmen Belediye bilançosunun 31/12/2019 tarihi itibariyle 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri ile 252 Binalar Hesaplarında toplam 279.165.414,19 TL tutarında kayıt yer almaktadır. Taşınmaz icmal cetvellerindeki toplam değer, bilançonun ilgili maddi duran varlıklar hesaplarındaki değerden 66.598.881,62 TL fazladır.
Şunu belirtmek gerekir ki; Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik, genel hizmet alanları niteliğinde olan; meydanların, parklar ve yeşil alanların, mesire yerlerinin, rekreasyon alanlarının, otoparkların, pazar yerlerinin, mezarlıkların ve umuma ait binaların iz bedeli üzerinden; Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ise sayılan bu yerlerin ve bu yerlere yapılan değer arttırıcı nitelikteki harcamaların maliyet bedeli, maliyet bedeli belirlenemiyorsa rayiç değer üzerinden muhasebede izlenmesini öngörmüştür. Bu iki Yönetmelik’in, genel hizmet alanları için, farklı değerler üzerinden kayıtlarda izlenmesini öngörmesi sebebiyle, taşınmaz icmal cetvelleri ile bilançonun ilgili maddi duran varlık hesaplarındaki kayıtların eşit olması doğal olarak mümkün değildir. Yönetmelikler arasındaki açıklanan bu farklılık sebebiyle, bilançonun ilgili maddi duran varlık hesaplarındaki değerlerin, taşınmaz icmal cetvellerindeki değerlerden fazla olması normal bir durumdur.
Ancak Belediyenin, taşınmaz icmal cetvellerinde yer alan değer tutarı, bilançonun ilgili maddi duran varlık hesaplarındaki değer tutarından fazla olup bu fazlalık yukarıda açıklanan durumun tam tersi bir sonuç doğurmaktadır.
Bilançonun, taşınmazlara ilişkin ilgili maddi duran varlıklar hesaplarına yapılacak kayıtların, taşınmaz icmal cetvellerindeki kayıtlar esas alınarak yapılacağı dikkate alındığında bahsedilen husus sebebiyle Belediye bilançosunun 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap grubu gerçek durumu yansıtmaktan uzaktır.
Her ne kadar idare tarafından bulgu üzerine taşınmaz işlemlerinin yapıldığı muhasebe işlemlerinin ise temmuz ayına kadar yapılacağı bildirilmişse de 2020 yılında yapılan ve yapılacak işlemlerin 2019 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.