Kurum kayıtlarında yapılan incelemelerde Belediye numaratajına kayıtlı bağımsız bölüm sayısının 130.093 adet, kayıt altına alınmış bina sayısının 129.023 adet olduğu arada 1070 adet yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni olmayan binanın emlak vergisi alınmasında aksaklıklar olduğu tespit edilmiştir.

3194 sayılı İmar Kanununa göre yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve

hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir. Kanunun 21’inci maddesine göre bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26’ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir. Kanunun 30’uncu maddesine göre ise, yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye veya valilikten; 27’nci maddeye göre ruhsata tabi olmayan yapıların tamamen veya kısmen kullanılabilmesi için ise ilgili belediye ve valilikten izin alınması mecburidir.

Ancak belediye sınırları içerisinde ruhsat veya izin almadan kullanılan yapıların olduğu ilgili birimlerce tespit edilmiştir. Yapı ruhsatiyesi alınmayan yapılar (kaçak yapı) ile yapı kullanma izni olmayan yerleri ayrı ayrı değerlendirmek gerekmektedir. Kaçak yapılar, “gecekondu” ve “imar mevzuatına aykırı yapı” olmak üzere iki grupta değerlendirilebilir. 775 sayılı Gecekondu Kanununun 2’nci maddesine göre gecekondu, imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılardır. İmar Kanunu 32’nci maddeye göre imar mevzuatına aykırı yapı ise, bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlanması veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapılmasıdır.

775 sayılı Kanunun 18’inci maddesine göre; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.” denilmektedir. 3194 sayılı Kanunun 32’nci maddesine göre ise, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, imar planına ve ruhsatına uygun hale getirilemiyorsa belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. Bu sebeple kanunlar kaçak yapıya oldukça ağır yaptırımlar düzenlemişlerdir. Bu nedenle kaçak yapıların tespit edilmesi durumunda yukarıda yer verilen ağır yaptırımların uygulanması gerektiğinden, idarenin belediye sınırları içerisinde bu yapıların tespitine yönelik denetimlerini yeterince yerine getirmediği görülmüştür.

Yapı kullanma izni, İmar Kanunun 30’uncu maddesine göre yapı tamamen bittiği

takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için izin verilmesidir. Belediye sınırları içerisinde yapı kullanma izni olmayan ancak fiilen kullanılmaya başlanan yapılar için arsa vergi değeri üzerinden emlak vergisi alındığı görülmektedir.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Mükellef” başlıklı 3’üncü maddesinde; “Bina Vergisini, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edenler öder.” denilmektedir. Özellikle kaçak yapılarda, tapu kayıtlarında bina maliki gözükmese bile binaya malik gibi tasarruf edenlerin mükellef olarak emlak vergisi ödemeleri gerekmektedir. Ayrıca 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 3’üncü maddesine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya, ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Bu itibarla, kaçak yapı olması veya yapı kullanma izninin bulunmaması emlak vergisinin bina vergi değeri üzerinden alınmasına engel olmamaktadır.

Yapılara ilişkin gerekli izinlerin alınmamış olması bu yapılar için emlak vergisi alınmasına engel olmayacaktır. Vergi mevzuatına göre vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyeti binadır. Bu sebeple idare tarafından yapıların tespit edilerek vergilerinin arsa üzerinden değil yapılar göz önünde bulundurularak alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Belediyemiz numaratajına kayıtlı bağımsız bölüm sayısı

130.093 adettir. Kayıt altına alınmış bina beyan sayısı 129.023 adettir. 1070 adet yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni olmayan binanın emlak vergisi arsa paylı olarak tahakkuk edilmiştir. 2018 yılı Haziran ayında başlayan İmar Barışı Kanunun kapsamında 15.06.2018-31.12.2018 tarihleri arasında 980 binaya numarataj tarafından kapı numarası verilmiştir. Bu numaralara ait bina beyanları 30.06.2019 İmar Barışı Kanunun bitimi ile gerekli incelemeler yapılarak, bina vergileri tahakkuk edilerek tahsilatı yapılacaktır. Bu inceleme sırasında diğer eksikler mükellef sicil bilgileri, beyan bilgileri kontrol ve denetimi yapılacaktır." Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabından anlaşılacağı üzere bulguya iştirak edilmiştir. Bulgu konusu hususa ilişkin gerekli çalışmaların başlatıldığı belirtilmiş olup takip eden denetim döneminde, yapılan işlemlerin mevzuata uygun hale getirilip getirilmediği izlenecektir.