Kiralama işlemlerinin incelenmesi sonucunda; Üniversitenin mülkiyetinde bulunan bazı taşınmazların kiralanmasına ilişkin ihalelerin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin (g) bendine istinaden pazarlık usulüyle yapıldığı tespit edilmiştir.

2886 sayılı Kanun’un “İhalelerde Kapalı Teklif Usulünün Esas Olduğu” başlıklı 36’ncı maddesinde;

“Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.” denilmektedir.

Aynı Kanun’un “Pazarlık usulüyle yapılacak işler” başlıklı 51’inci maddesinin (g) bendiyle;

“Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisinin pazarlık usulüyle yapılabileceği” hükme bağlanmıştır.

2886 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesine istinaden çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’te; Hazine, Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin adı, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz, Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazlar ve Hazine taşınmazı, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler olarak tanımlanmıştır. Görüldüğü üzere, Devletin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler, Hazine taşınmazı

olarak tanımlanmıştır. Hazine ise, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin adı olarak belirlendiğinden; Devlet tanımı ile kastedilen genel bütçe kapsamındaki kamu idareleridir.

5018 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle genel yönetim kapsamındaki idareler ve merkezi yönetim kapsamındaki idareler kavramları yürürlüğe girmiş; bu kavramlar içerisinde üniversiteler de yer almıştır. Ancak, 2886 sayılı Kanun’un kapsamının belirtildiği 1’inci maddesindeki kamu idaresi yapılanması, genel bütçeye dâhil daireler, katma bütçeli idareler, özel idare ve belediyeler şeklindedir. Bu durumda üniversiteler, Kanun nazarında katma bütçeli idare vasfına sahip olduklarından, ayrı bir tüzel kişilikleri bulunduklarından, kendi nam ve hesaplarına taşınmaz mallar edinebildiklerinden, mülkiyetindeki ve hüküm ve tasarrufundaki taşınmazları, sevk ve idare edebildiklerinden ve bu nedenlerle taşınmazları, Hazine tüzel kişiliğine ait olan genel bütçeli dairelerin taşınmazlarından ayrıldığından; üniversitelerin, Devlet tanımı içinde değerlendirilme imkânı bulunmamaktadır.

Ayrıca, aynı Yönetmelik hükümleri uyarınca Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle ilgili tasarruf işlemlerini yapmakla görevli idare, Millî Emlak Genel Müdürlüğü ve bağlı birimleridir. Dolayısıyla bu açıdan da üniversiteler, Devlet tanımı içerisine girmemektedirler. Zira taşınmazlarının tasarrufuna yönelik işlemler, kendi idareleri tarafından yapılmaktadır.

Diğer taraftan yasa koyucu, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında ifadesinin, özel bütçeli idarelerden olan üniversiteleri içermediğini zımni bir şekilde Kanun’da belli etmiştir. Bilindiği üzere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinin kapsamı “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları” iken; bu ifadenin devamına 21.03.2018 tarihli ve 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 26’ncı maddesiyle “özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar” ibaresi eklenmiş, böylelikle Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz mallarının kapsamına özel bütçeli idarelerden olan üniversitelere ait taşınmazların dâhil olmadığı açıklığa kavuşturulmuştur. Dolayısıyla, Kanun’un 51/g bendinde zikredilen Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlar emsal gösterilerek üniversite taşınmazlarının bu madde kapsamında pazarlıkla kiraya verilmesinin önü kapanmıştır.

Dolayısıyla, Üniversitenin kira konusu taşınmazlarının, Devletin özel mülkiyetindeki ya da hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar gibi değerlendirilmesi ve 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine tabi olması mümkün bulunmamaktadır.

Ancak Üniversitenin mülkiyetinde bulunan Sağlık Bloğu Karşısı Yeşil Alan (Premium Kafe) (40m²), Pazaryeri MYO Kantini (100m²) ile Merkez Kampüs MYO Yanı Camekanlı Yapının (25m²) kiralanmasına ilişkin ihalelerin, sırasıyla 24.08.2021, 28.09.2021 ve 01.11.2021 tarihlerinde 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine istinaden pazarlık usulüyle yapıldığı anlaşılmıştır.

Sağlık Bloğu karşısı Yeşil Alanda (Premium Kafe), işletmenin kendine özgü konsept kullanarak prefabrik, konteyner benzeri yer kurulumu yapması, işletmeye ait ... Coffee adı altında kahve türü malzeme satışı yapılması ve kiralanan yerin, kantin, kafeterya gibi olmayıp, sadece ihale edilen işletmeye özgü bir işletme usulüne sahip olması ve hizmet çeşitliliğini sağlaması; bu yeri, 2886 sayılı Kanun 1’inci maddesinde belirtilen Kanun kapsamı dışına çıkarmamakta veya 51’inci maddenin (g) bendine tabi hale getirmemektedir.

Atıl durumda olması, istekli tarafından talep edilmiş olması, Üniversite öğrencilerine hiçbir ücret ödemeden doğal taştan süs eşyası üretimi hakkında bilgi sağlaması, Bilecik iline ait kültürü yansıtan hediyelik doğal taştan magnet, süs eşyası gibi ürünlere kolayca ulaşılabilmesi ve kampüste ürün çeşitliliğini sağlaması gerekçeleriyle yukarıda belirtilen şekilde ihale edilen Merkez Kampüs MYO Yanı Camekanlı Yapı için de aynı durum geçerlidir.

Pazaryeri MYO Kantininin, 2886 sayılı Kanun’un 45’inci maddesine göre açık ihale usulüyle iki defa ihale edilmesi ve bu ihalelere iştirak edilmemesi İdareye, Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine göre değil, (e) bendine göre ihale yapma imkânı sağlamaktadır. Bu durumun değerlendirilmesi sırasında ise ikinci ihalenin yapıldığı tarihte (31.08.2020) pandemi koşulları nedeniyle yüzyüze eğitimin yapılamaması sonucu katılımcı sıkıntısı çekilmesi hususu da göz ardı edilmemelidir.

Pazaryeri MYO Yerleşkesinin ilçe merkezi dışında olması ve bu nedenle öğrencilerin kantin hizmetlerinden yararlanamaması; İdareye, 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine göre ihale yapma hakkı tanımamaktadır.

Ayrıca açıklık ve rekabetin sağlanması hususları gereği ihale ilanının, Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığının web sitesinde yayınlanması; ihaleye davet edilmeyenleri, ihaleye katılabilir hale getirmemektedir.

Diğer taraftan söz konusu kiralamalarda, Üniversite öğrencileri açısından çok önemli olan ve hassasiyet arz eden hizmet verecek kişilerin niteliğine, daha önceki iş ve deneyimlerine bakılarak seçici olma zorunluluğu, işin aciliyeti ve önemi, taşınmazların kullanış özelliği ve İdareye yararlı olması ile ivediliği dikkate alınarak Kanun’un 2’nci maddesinde belirtilen ilkelerden ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması hususları Kamu İdaresince gözetilmiş olsa da; bu durum, 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendinin, Üniversite için uygulanabilirliğine cevaz vermemektedir.

Sonuç olarak; yapılan uygulamaların, 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine aykırı olduğu, Üniversitenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiralama işlemlerinin, kapalı veya açık ihale yöntemine göre sonuçlandırılması gerektiği değerlendirilmektedir.