İdarenin 2021 yılı tarife cetvelinde bina inşaat, yapı kullanma izni, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harçlarının mevzuatta yer alan azami tutarların üzerinde belirlendiği görülmüştür.

Belediye harçları 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ikinci kısmında yer almış, söz konusu Kanun’un ilgili maddelerinde bu harçlar için temel hususlar ile birlikte uygulanabilecek asgari ve azami tutarlara da yer verilmiştir. Bu kapsamda, Ek Madde 1 ile Ek Madde 6 arasında bina inşaat harcı; 80’inci ve 85’inci maddelerde de yapı kullanma izni harcı ile zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı düzenlenmiştir.

Mezkûr Kanun’un 95’inci maddesinde belediyelerin nüfusları ile ekonomik ve sosyal gelişme durumlarına göre Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının görüşü alınarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca (önceleri İçişleri Bakanlığı) beş gruba ayrılacağı ve söz konusu hususun Resmi Gazete'de ilan olunacağı ifade edilmiştir. Bu çerçevede, çeşitli tarihlerde İçişleri Bakanlığınca tebliğler yayımlanmış,

belediyeler nüfuslarına göre beş gruba ayrılmış ve nüfusu 100.001 ve yukarı olan belediyelerin en üst grup olan 1. Grupta yer alacağı belirtilmiştir.

2464 sayılı Kanun'un 96’ncı maddesinde aynen;

“Cumhurbaşkanı, bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit eder” hükmüne yer verilerek Kanun’da en az ve en çok tutarları belirlenen vergi ve harçların belediye grupları itibariyle uygulama tutarlarının bizzat Cumhurbaşkanı tarafından (önceleri Bakanlar Kurulu) tespit edileceği açıkça belirtilmiş; belediye meclisleri ile belediyenin diğer birimlerinin tutar tespiti konusunda herhangi bir yetkilerinin olmadığı zımnen de olsa ifade edilmiştir.

Mezkûr hükme dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından çeşitli tarihlerde kararlar yayımlanmış, Kanun’da asgari ve azami tutarları belirlenen vergi ve harçların belediye grupları itibariyle uygulanacak tutarları tespit edilmiştir.

İdare gelir hesapları ve tarife cetvelleri üzerinde yapılan incelemelerde bazı harç tutarlarının tespitinde BKK ile tespit edilen tutarlara dikkat edilmediği; bu tutarların, hatta Kanun’da belirtilen üst sınırların üzerinde mevzuata aykırı tahakkuk ve tahsilatların yapıldığı tespit edilmiştir.

Bina inşaat harcına ilişkin, 2464 sayılı Kanun’da belirtilen üst limit ve 13.04.2005 tarih ve 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1.grupta yer alan belediyeler için tespit edilen ve İdare tarafından uygulanması gereken tarife; İdare tarafından 2021 yılında uygulanan bina inşaat harcına ilişkin tarife aşağıdaki tablolarda sırayla gösterilmiştir.

Tablo 10:Mevzuata Göre Uygulanması Gereken Bina İnşaat Harcı Tarifesi

Tablo 11:İdare Tarafından 2021 Yılında Uygulanan Bina İnşaat Harcı Tarifesi

Yukarıdaki tablolar birlikte değerlendirildiğinde, İdare tarafından uygulanan tarife cetveli hem tarife grupları açısından farklılaştırılmış (BKK’de konut ve iş yeri olmak üzere iki tarife grubu inşaat alanlarına göre ayrılmış) hem de tutarlar gerek BKK ile tespit edilen ve uygulanması gereken tutarların üzerinde olduğu gibi Kanun’da belirtilen üst limitlerin de üzerindedir.

Bina inşaat harcının dışında, 2464 sayılı Kanun’un “Çeşitli Harçlar” başlıklı sekizinci bölümünde belirtilen yapı kullanma izni harcı ile zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcında da mevzuatta belirtilen tutarların üzerinde tarife uygulanmıştır. Zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcının karşılaştırılmasına ilişkin tablo aşağıdaki gibidir:

Yapı kullanma izni harcındaki durum ise bina inşaat harcındakine benzerdir. Bu harç için de mevzuatta belirtilenin aksine 10 tarife grubu oluşturulmuş ve m² başına 1,62 TL ile 15,88 TL arasında değişen tarife cetveli oluşturulmuştur. Oysaki Kanun’da üst limit m² başına 0,15 TL iken; BKK’de tespit edilen ve İdarenin uygulaması gereken m² başına tutar ticaret grubu için 0,11 konut grubu için 0,09 TL’dir.

Kanun’da en az ve en çok hadleri belirtilen ve belediye grupları itibariyle alınacak tutarların, doğrudan Cumhurbaşkanınca (önceleri BKK) tespit edileceği harçların belediye meclis kararı ile kanuni sınırların üzerlerine çıkarılması mümkün değildir. Kurum tarafından kanuni dayanağı olmadan gelir toplanamayacağı gibi kanunlarda belirtilen sınırların aşılarak gelir toplanması da mümkün değildir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; bulguda belirtildiği şekilde tarifelerde gerekli düzeltme işleminin yapılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, hatalı uygulamalara son verilerek tarife cetvellerinin tümüyle gözden geçirilmesi, kanuni düzenlemelere ve daha önceden yayımlanmış Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı hususların düzeltilmesi, tahakkuk ve tahsilatlarda hukuka uyarlık açısından önem arz etmektedir.

Kararla ilgili sorunuz mu var?