İdarece gerçekleştirilen taksitli taşınmaz satış işlemlerinde ilgili maddi duran varlık hesabından sadece peşinat tutarı kadar çıkış yapılmakta ve taksit tutarları vadesine göre 127- 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı’nda takip edilmemektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 170’inci maddesinde, diğer faaliyet alacakları hesabının, mahalli idarelere ait maddi duran varlıkların taksitle satılması durumunda ortaya çıkan alacaklar ve bir yıldan daha uzun bir sürede tahsili gereken diğer çeşitli faaliyet alacaklarının izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı’nın işleyişini düzenleyen 171’nci maddesinde, maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan bir yıldan uzun bir sürede tahsili gerekenlerin bu hesaba, bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gerekenlerin 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı’na,

satış bedeli ile net değeri arasındaki olumsuz farkın ve mevzuatı gereğince diğer kamu idarelerine ayrılması gereken payların 630-Giderler Hesabı’na, ayrılmış olan birikmiş amortisman tutarının 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na borç; maddi duran varlığın kayıtlı değerinin ilgili maddi duran varlık hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumlu farkın 600-Gelirler Hesabı’na alacak kaydedileceği, bu hesapta kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenlerin bu hesaba alacak, 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı’na borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Yönetmelik’in 189’uncu maddesi (1) numaralı fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde taksitle satılan arsa ve arazilerin, kayıtlı değerinin 250-Arazi ve Arsalar Hesabına alacak, yine satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu farkın 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedelinden doğan alacakların ise ilgisine göre 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı veya 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

İdarece mülkiyetinde bulunan taşınmazların kayıtlı değerleri münferit olarak bilinmediğinden söz konusu taşınmazlar satış bedeli ile kayıtlardan çıkartılmaktadır.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdare tarafından 2019 yılında toplam satış bedeli 14.821.045,40 TL olan 193 adet arsanın taksitli olarak satıldığı, bu tutarın 4.158.467,02 TL’sinin peşin tahsil edildiği, arsalardan 182 adedine isabet eden 10.314.797,64 TL’lik kısmının vadesinin bir yıldan uzun olduğu, İdarece sadece tahsil edilen peşinat tutarları kadar 250-Arsa ve Araziler Hesabının alacaklı çalıştırıldığı ve satış bedeli dolayısıyla ortaya çıkan alacakların vadelerine göre 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı ile 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabında takip edilmediği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen İdare tarafından 29.05.2020 tarihli ve 5263 yevmiye numaralı muhasebe işlem fişi ile taksitli arsa satışlarından kaynaklanan hatalı muhasebe işlemi düzeltilmiştir.

Ancak, bulguda belirtilen muhasebeleştirme yılı içinde yapılmadığından, İdarenin 2019 yılı mali tablolarında; 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı yönünden 10.314.797,64 TL, 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı yönünden 347.780,74 TL eksik, 250-Arsa ve Araziler Hesabı yönünden ise 10.662.578,38 TL fazla bilgi oluşmasına neden olmuştur.