İdare tarafından içme ve kullanma suyunun etkin kullanılması ve israfının önlenmesi, su temin ve dağıtım sistemlerindeki su kayıplarının kontrol edilmesi amacıyla yayımlanan mevzuat gerekliliklerinin tam olarak yerine getirilemediği görülmüştür.

İçme ve kullanma suyunun etkin ve verimli kullanılması için su temin ve dağıtım sistemlerindeki kayıplarının azaltılması ve kontrolü amacıyla 08.05.2014 tarihinde çıkarılan İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Su Kayıplarının Azaltılması” başlıklı 9’uncu maddesinde yer alan; "idareler su kayıp oranlarını, büyükşehir ve il belediyelerinde 2019 yılı Mayıs ayına kadar en fazla %30 düzeyine indirmekle yükümlüdürler" hükmü 31.08.2019 tarih ve 30874 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilmiştir. Buna göre, büyükşehir belediyeleri su kayıplarını 2023 yılına kadar en fazla %30, 2028 yılına kadar ise en fazla %25 düzeyine indirmekle yükümlüdürler.

İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği’nin 5’inci maddesine göre, Su ve Kanalizasyon İdareleri içme-kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki idari ve fiziki su kayıplarının önlenmesi için; idari ve fiziki su kayıplarının ölçüme dayalı olarak belirlenmesini, şebekenin ve sistemin şartnamelere ve uygulama projelerine uygun yapılmasını, kullanılan malzemelerin standartlara uygun olarak temin edilmesini, sistemde ana basınç bölgesi ve alt bölgelerin oluşturulmasını, şebekede etkili bir basınç ve debi yönetimi ile optimum işletme şartlarının sağlanmasını, sistemin izlenmesi ve kayıt altına alınmasını ve etkili bir su yönetim sistemini sağlamakla yükümlüdürler. Tebliğ’in devamında bu yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin izlenecek adımlara yer verilmiş olup, bunların bazıları aşağıda sıralanmıştır:

• Su temin miktarlarının hesaplanması maksadıyla gerekli yerlere debi ölçer cihazlarının takılması,

• Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) veri tabanının kurulması, bu sisteme altyapı ve üstyapıların aktarılması, CBS’nin ulusal adres veri tabanı, coğrafi adres bilgi sistemi ve abone veri tabanı ile entegre çalışması,

• İçme-kullanma suyu temin ve dağıtım sisteminin uzaktan sevk ve kontrolü için veri kontrol ve izleme sistemi (SCADA) kurulması,

• Mevcut içme-kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerinin hidrolik modellemesi ve kalibrasyonunun yapılması.

Su kayıplarının önlenmesine dair yukarıda sayılan adımlarla ilgili İdare tarafından çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Örneğin İdare bünyesinde CBS veri tabanı kurulmuş ve büyük oranda diğer sistemlerle entegre edilmiştir. Ancak su ve atıksu tesislerinin tamamında SCADA sistemi bulunmamaktadır. Ayrıca hidrolik modelleme ve debi ölçer cihazları ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Söz konusu faaliyetler neticesinde su kayıp-kaçak oranı, 2019 yılında %50,6 iken 2022 yılında %42’ye kadar düşürülmüştür.

Muğla Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2022 yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’nda bulgu konusu edilen husus ile ilgili 2023 yılı denetiminde izleme yapılmış, cari yılda bu oranın %34,8 olarak gerçekleştiği görülmüştür. Söz konusu oran her ne kadar düşüş eğiliminde de olsa mevzuatın öngördüğü seviye henüz yakalanamamıştır.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, su kayıp kaçak oranının mevzuatta öngörülen seviyeye indirilmesi konusunda mevcut bütçe koşulları ile çalışmaların devam ettiği ve önümüzdeki yıllarda %25 ve altı hedefine ulaşılmasının öngörüldüğü ifade edilmiştir. İçme ve kullanma suyu kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması için su kayıp ve kaçak oranlarının ivedi çözümlerle asgari seviyeye indirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.