İdarenin mülkiyetinde veya tasarrufunda bulunan 8 adet taşınmazın, kiralama ihalesi yapılmaksızın ecrimisil karşılığında kullandırıldığı görülmüştür.

Belediyelerin kira, trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi gibi işleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındadır. Bu nedenle gerek mülkiyeti doğrudan belediyelere ait olan gerekse de mülkiyeti belediyelere ait olmamakla birlikte tasarruf hakkı kanunlarla bu kurumlara bırakılan taşınmazların kiralanmasına ilişkin işlemler 2886 sayılı Kanun’da yazılı amir hükümlere uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

Söz konusu Kanun’un “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil isteneceği, ayrıca işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin sekizinci fıkrasındaki “2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır.” hükmüne binaen, yukarıda belirtilen tahliye uygulaması aynı şekilde belediye taşınmazları için de geçerlidir.

Bahsi geçen mevzuattan anlaşılacağı üzere, ecrimisil bir kiralama olmadığı gibi olağan bir taşınmaz yönetim usulü de değildir. İşgale uğrayan ve bu işgali sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz mal için fuzuli şagilden bunun bedelinin adeta bir tazminat suretinde alınmasıdır. 2886 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin dördüncü fıkrasında da belirtildiği üzere işgal edilen taşınmaz mal için mülkiye amirine talepte bulunulması ve mülkiye amirince söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi esastır. Aksi bir durum, yani işgal eden kişinin ödemesi için tespit edilen ecrimisil bedelinin kira ödemesi gibi esas alınarak devam ettirilmesi, 2886 sayılı Kanun’un her türlü satış ve kiralama gibi hususlarda ihale yoluna gidilmesi gerektiğini ifade eden amir hükümlerine aykırı olacaktır. Ayrıca mevzuata aykırı bu gibi bir uygulama idare malını haksız ve hukuksuz bir şekilde işgal edenin ödüllendirmesi sonucunu doğuracaktır.

Yapılan incelemede; İdarenin mülkiyetinde veya tasarrufunda bulunan bazı yerlerin herhangi bir ihale yapılmadan işgal edildiği ve bu işgalcilerin söz konusu yerlerden çıkarılmadığı; bazı yerlerin ise kiralama sürelerinin bitmesine rağmen kiracıları tarafından ecrimisil karşılığında kullanılmaya devam edildiği; ecrimisillerin kira ödemesi gibi uygulanarak işgallerin devam ettirildiği, bu suretle mevzuata aykırı hareket edildiği tespit edilmiştir.

İdare tarafından 2023 yılında 8 adet taşınmaz için ecrimisil tahakkuk ettirilmiştir. Söz konusu bu taşınmazlardan bir kısmının mevcut durumuna aşağıdaki tabloda detaylı olarak yer verilmiştir.

‌Tablo 12: Ecrimisil Karşılığı Kullandırılan Bazı Taşınmazlar Tablosu

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 45 adet kiralama dosyası bulunduğu, bunun yanında 8 adet alanın ecrimisil ile takip edildiği, ecrimisil ile takip edilen alanların toplam içindeki oranının %6 olduğu, dolayısıyla ecrimisilin olağan bir taşınmaz yönetim şekline dönüştüğü düşünülmemesi gerektiği, ayrıca ecrimisil ile takip edilen alanlardaki sorunlar çözüldüğünde bu alanlar ile ilgili olarak ihale işlemlerinin yapılacağı ifade edilmiştir.

Her ne kadar İdare, ecrimisil ile takip edilen alanların toplam içindeki oranının %6 olduğunu belirtse de 2022 yılı içerisinde 5 adet taşınmaz için, 2023 yılı içerisinde ise 8 adet taşınmaz için ecrimisil tahakkuk ettirilmiştir. Bulgudaki tabloda ise bunlardan 3 tanesine örnek mahiyetinde yer verilmiştir. Ayrıca taşınmazların ilk işgal tarihleri dikkate alındığında uzun süredir ecrimisil karşılığı kullandırıldığı ve bu yöntemin olağanlaştırıldığı görülmektedir. İdare ecrimisil ile takip edilen alanlardaki sorunlar çözüldüğünde ihale işlemlerinin yapılacağını belirtse de söz konusu sorunların neler olduğu ve bu zamana kadar neden çözülemediğine dair herhangi bir açıklamaya yer vermemiştir.

Sonuç olarak, ecrimisil uygulamasının bu şekilde ihalesiz kiralama yöntemi olarak kullanılmasının 2886 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık teşkil ettiği açıktır. Bu yerlerden imar mevzuatına göre kiralamaya uygun olanların ihale edilerek kiraya verilmesi; kiralanabilir duruma getirilemeyenlerin ise tahliyelerinin gerçekleştirilip imar planlarındaki kullanım amaçlarına uygun hale getirilmesi gerektiği düşünülmektedir.