657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olarak devlet okullarında öğretmenlik yapan personel, ders dışı zamanlarda, hizmet alımı ihalesi kapsamında spor tesislerinde eğitmen olarak çalıştırılmış ve kendilerine ihale kapsamında öngörülen ödemeler yapılmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun;

“Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı” başlıklı 28 inci maddesinde;

“Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz…Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.” denilmekte

Kanun’un 89’uncu maddesinde de;

“Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumları ile Üniversite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda öğretmen veya öğretim üyesi bulunmaması halinde öğretmenlere, öğretim üyelerine veya diğer memurlara veyahut açıktan atanacaklara ücret ile ek ders görevi verilebilir.

Ücretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı kararı ile tespit olunur.” denilmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, 657 sayılı Kanun’a tabi devlet memurlarının başka bir yerde çalışmaları ve kazanç temin etmeleri mümkün bulunmamaktadır. Öğretmenlere, ancak eğitim ve öğretim kurumlarında ek ders görevi verilebileceğinden, herhangi bir gerçek veya özel tüzel kişilikte ders görevi verilebilmesi de uygun bulunmamaktadır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul Valiliği (İl Milli Eğitim Müdürlüğü) arasında kapalı okul spor salonlarının kullanılmasına ilişkin ortak hizmet protokolü imzalanmış, protokol kapsamında belediye tarafından yaptırılan spor salonlarında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların öğrencilerine ve eğitim-öğretim yılı içerisinde ve/veya okul ders saatleri dışında üçüncü kişilere kullandırılmasına ilişkin hususlar belirlenmiştir. Söz konusu protokolde; çevre halkına verilecek hizmetler için okul idaresi marifetiyle her okul spor salonunda yeteri kadar görevlendirilecek eğitmenlerin ücretlerinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılacak hizmet alımı kapsamında, eğitmen gideri olarak belirlenen saat ücreti üzerinden ödeneceği hüküm altına alınmıştır.

2018/595166 ihale kayıt numaralı 2019 Yılı İstanbul Büyükşehir Belediyesine Ait Spor Tesislerinin İşletilmesi ve Hazır Halde Bulundurulması Hizmet Alım İşi’nin teknik şartnamesinde “Spor Eğitmeni 4” iş kalemi için aşağıdaki şekilde tarif yapılmıştır:

“İBB tarafından İstanbul genelinde yaptırılan okul spor salonlarının idare tarafından belirlenen aylık yapılan programla, öncelikle eğitim ve öğretim saatleri dışında tatil ve bayram günlerinde öğrencilere ve çevre halkına spor yaptıracak olan Üniversitelerin Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu bölümlerinden mezun olmuş veya ilgili spor federasyonundan onaylı diploması olan; Brüt asgari ücretin % 82 fazlasının, iş kanununa göre aylık çalışma saati olan 225 saat’e bölümü sonucunda elde edilecek ücretten saatlik işveren payı çıkarılarak bulunan tutar, tüm vergiler dahil ders saat ücreti olarak kabul edilecektir. Bahse konu eğitmenler işe başlama tarihinden sözleşme bitim tarihine kadar toplam 65.000 saat eğitim hizmeti vereceklerdir.”

Hizmet alımı ihalesi kapsamında çalıştırılacak öğretmenler için, yüklenici şirkete brüt asgari ücretin %82 fazlasının aylık çalışma saati olan 225 saate bölümü sonucunda elde edilecek ücretten saatlik olarak hesaplanan sosyal güvenlik primi işveren payının çıkarılması suretiyle bulunan tutarda ödeme yapılacağı anlaşılmaktadır.

Uygulamada spor tesislerinin işletilmesi işi ihale edilmekte ve her türlü gideri ile karı veya zararı belediyeye ait olmak üzere spor tesisleri yüklenici firma tarafından işletilmektedir. Diğer bir ifadeyle, spor tesislerinin her türlü mal ve hizmet temini bedelleri idare bütçesinden karşılanmaktadır.

Spor tesislerinin işletilmesine ilişkin spor eğitmeni olarak çalıştırılan 657 sayılı Kanun’a tabi öğretmenler için ilgili şirkete belediye tarafından yalnızca çalışılan saat başına ihalede belirlenen birim fiyata göre ödeme yapılmakta, herhangi bir sosyal güvenlik primi ödemesinde bulunulmamaktadır. Şirket tarafından belediyeden tahsil edilen bedeller, hak ettikleri tutar kadar söz konusu ihale kapsamında çalıştırılan 657 sayılı Kanun’a tabi öğretmenlere ödenmektedir.

Söz konusu uygulama, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca hem ticaret ve kazanç getirici faaliyet yasağına girmekte hem de özel hukuk hükümlerine tabi şirkette ek ders görevi verilebilmesi mümkün bulunmamaktadır. 657 sayılı Kanun’a tabi bir memurun, herhangi bir şirket bünyesinde sosyal sigorta tescili yapılarak veya yapılmaksızın çalıştırılması, çalışmalarının karşılığında belirlenen tutarlarda kazanç temin edilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Protokolde yer alan, okul idaresi marifetiyle her okul spor salonunda yeteri kadar görevlendirilecek eğitmenlerin ücretinin ihale kapsamında ödeneceğine ilişkin düzenleme, 657 sayılı Kanun’a tabi olarak görev yapanların çalıştırılması olarak yorumlanamaz.

Öte yandan Belediyenin, eğitmen, usta öğretici veya öğretmen gibi personelin istihdamında, 657 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatı uyarınca belirlenmiş ikincil mevzuat ile ilgili düzenlemelere tabi olduğu, hizmet alımı yoluyla bu düzenlemelerin bertaraf edilemeyeceği hususu açıktır.

657 sayılı Kanun’a tabi öğretmenlerin söz konusu okullardaki spor tesislerinde yüklenici şirketin personeli gibi görev yapmasına ilişkin uygulama 657 sayılı Kanun’da düzenlenen kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağına aykırılık teşkil etmektedir. Bu bakımdan izlenmesi gereken yol, söz konusu kişilerin çalışması karşılığında şirkete ödeme yapılması değil, görev yapması istenen öğretmenlerin valilik kanalıyla görevlendirilerek, “Ders Dışı Eğitim Çalışmalarına Dair Esaslar” kapsamında belirlenen sınırlamalara da uyularak

mevzuat hükümleri uyarınca ödenebilecek tutarların yine belediye tarafından valilik aracılığı ile öğretmenlere ulaştırılmasıdır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından, Ders Dışı Eğitim Çalışmalarına Dair Esaslar kapsamında belirlenen sınırlamalara da uyularak gerek protokol hükümlerinin gerekse de mevcut uygulamanın 657 sayılı Kanun hükümlerine uygun hale getirilmesi ile ilgili çalışmalar yapıldığı ifade edilmiştir.

Netice olarak; gerek protokol hükümlerinin gerekse de mevcut uygulamanın 657 sayılı Kanun hükümlerine uygun hale getirilmesi gerekmektedir.