İdare tarafından yıl içerisinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilmesi gereken araç kiralama işi doğrudan temin usulüyle gerçekleştirilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği; bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler

arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

Kanun’un “Uygulanacak ihale usulleri” başlıklı 18’inci maddesinde de, idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde açık ihale, belli istekliler arasında ihale ve pazarlık usullerinden birinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Mezkûr Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise aynen;

“Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

…

1. Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (2020 yılı için 97.008,00 TL), diğer idarelerin beşmilyar (2020 yılı için 32.316,00 TL) Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

….” denilmiştir.

Yukarıda yer alan yasal düzenlemelerden anlaşılacağı üzere, idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde uygulanabilecek usuller sayma suretiyle belirlenmiş ve doğrudan temin yoluyla bir ihtiyacın karşılanması uygulanabilecek ihale usulleri arasında sayılmamıştır. Bununla birlikte, yine Kanun’un 22’inci maddesinde hangi hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüyle karşılanabileceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Doğrudan temine ilişkin açıklamalar” başlıklı 22.5.1.2. maddesinde; parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerektiği, açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, doğrudan temin için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle doğrudan temin usulünün kullanılmasının, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiği ve bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı belirtilmektedir.

İdarenin taşıt kiralama işlemlerinin incelenmesi neticesinde; aşağıdaki tabloda yer verilen araçların üçer aylık dönemler halinde, her bir dönemde de üç farklı müdürlük tarafından doğrudan temin için öngörülen limitler altında kalmak suretiyle doğrudan temin usulüyle kiralandığı görülmüştür.

Tablo 10:Doğrudan Temin Usulüyle Kiralanarak Yıl Boyunca Kullanılan Araçlara İlişkin Liste

Doğrudan temin usulü, kanuni limitler dâhilinde günlük ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması için başvurulması gereken bir yöntem olmalıdır. Aksi halde ihaleden kaçınmak için süreklilik kazanmış standart bir uygulama haline gelecektir.

Denetim tespitine binaen İdare tarafından; araç kiralama hizmetinin saha çalışmaları esnasında planlama dışı unsurların anlık olarak gelişmesi sonucu, ihtiyacı karşılamaya yönelik faaliyetler oluştuğunu, öncelikli işlerde vatandaşın taleplerinin hızlı yerine getirililebilmesi açısından söz konusu hizmet alımı yöntemine müracaat edildiğini, bundan sonraki faaliyet dönemlerinde, söz konusu mevzuat hükümleri çerçevesinde kalınabilmesi için gerekli tedbirlerin alınacağı ve bu yönde planlama yapılabilmesi için gayret gösterileceği ifade edilmiştir.

Ancak yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere araç kiralama hizmeti, planlı bir şekilde aylara bölünmüş olup yıllık bir ihtiyaç olduğu net bir şekilde görünmektedir. Ayrıca araç kiralama hizmet alımı, doğrudan temin sınırları altında kalmak maksadıyla müdürlükler arasında paylaştırılmıştır.

İdarenin; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak için, yukarıda belirtilen büyük alımlarını açık ihale ile yapması mevzuatına uyarlı olacaktır.