Yıllara sari nitelikteki yapım işinin ek sözleşmeler yapılma suretiyle yıllara sari olmaktan çıkarıldığı tespit edilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci ve 44’üncü maddelerinde; birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edileceği ve tamamının o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterileceği, inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul

usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihin; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edileceği hükmü yer almaktadır.

Öte yandan yıllara yaygın inşaat işlerinde başlangıç tarihi olarak; yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslim tarihi öngörülmüş ise bu tarihin, sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihinin, sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşmenin imzalandığı tarihin işin başlangıç tarihi olarak kabul edilmesi gerekir.

Bir yapım işinin yıllara yaygın olması durumunda kamu idare ve kuruluşları tarafından bu işi yapanlara ödenen istihkak bedellerinden, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddeleri gereği gelir ve kurumlar vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Kesinti oranı ise 03.02.2021 tarihli ve 3491 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının eki karar ile %5 olarak yeniden belirlenmiş, bu kararın yayımını (04.02.2021) izleyen ayın başından itibaren yapılacak ödemelere uygulanacağı ifade edilmiştir. Dolayısıyla yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde 2021 yılı mart ayından itibaren yapılacak ödemelerde %5 vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.

İdare “Mersin İli, Toroslar İlçesi, Arpaçsakarlar Mahallesi, 2988 ada, 1 parselde, Halkkent Çok Amaçlı Sosyal Tesis Yapılması İşi”nin yer teslimini 26.02.2021 tarihi itibariyla yapmış, işin süresi 350 takvim günü ve iş bitim tarihi 10.02.2022 olarak öngörülmüştür. Yüklenicinin taahhütname dilekçelerine istinaden 19.04.2021 tarihli ek sözleşme (Ek Sözleşme 1) ile işin süresinin kısaltılarak 308 gün, yeni iş bitim tarihinin ise 30.12.2021 olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla başlangıçta birden fazla takvim yılına sirayet eden iş, ek sözleşme sonrası bu niteliğini kaybetmiştir.

Sözleşme imzalandıktan sonra sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılmaması esas olsa da 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 15’inci maddesinde; “…İşin süresinden önce yapılması veya teslim edilmesi kaydıyla işin süresi ve bu süreye uygun olarak ödeme şartları”nda değişiklik yapılabileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla işin süresinin kısaltılmasında mevzuat yönünden bir sakınca bulunmamaktadır.

Ancak 29.12.2021 tarihinde yani işin bitirilmesi gereken tarihten bir gün önce imzalanan yeni ek sözleşme ile (Ek-Sözleşme 2), yüklenicinin 28.12.2021 tarihli dilekçesinde belirtilen pandemi şartları, malzeme temininde yaşanan sıkıntılar ve mali durumlar gibi gerekçelere

dayanarak, işin süresini kısaltan ek sözleşmenin (Ek-Sözleşme 1) iptal edildiği ve ana sözleşmede yazıldığı gibi işin süresinin 350 gün olarak uygulanacağı belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ile yapılan açıklamalara göre;

• Başlangıçta yıllara yaygın nitelikte olan işin bitim tarihinin, başlangıç tarihiyle aynı takvim yılına çekilerek bu niteliğinin ortadan kaldırıldığı ve sonradan toplu kesilse bile yıl içinde vergi kesintisi yapılmamasının vergi güvencesi açısından risk doğurduğu,

• İşin süresini kısaltan ek sözleşmenin yeni bir ek sözleşme ile iptal edilmesinin süre uzatımı niteliğinde olduğu ve süre uzatım şartlarını taşıması aksi halde gecikmeli çalışma hükümlerinin uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi özetle, daha önce yüklenicinin işin süresinin değiştirilmesine yönelik talebinin reddedildiğini ancak daha sonra yeniden başvurarak iş programının önünde olduğundan bahisle talebini tekrarladığını ve uygun görüldüğünü, yüklenicinin 28.12.2021 tarihli dilekçesinde ise ilk sözleşme şartlarına geri dönmek istediğini, pandemi sürecinin yapım işlerine etkileri ve 02.04.2020 tarih ve 31087 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi de göz önüne alınarak Daire Başkanlığınca uygun görülmüş olup 29.12.2021 tarihinde ek sözleşmenin iptali içerikli Ek Sözleşme 2 ile ilk sözleşme şartlarına geri dönüldüğünü ifade etmiştir.

Ancak yukarıda belirtildiği gibi işin süresinin kısaltılmasında mevzuat yönünden sakınca görülmese de, bu durumda yüklenicinin üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi, süre uzatımının ancak ilgili mevzuattaki şartlara göre verilebileceği değerlendirilmektedir. Ek sözleşmeyi iptal eden yeni bir ek sözleşme ile iş bitim tarihinin ilk sözleşmedeki tarihe uzatılması mevzuata uyar görünmemektedir. Kaldı ki yüklenicinin bu yöndeki dilekçesi 28.12.2021 tarihlidir yani işin bitiminden iki gün öncesine tekabül etmektedir. Dilekçede öne sürülen pandemi şartları, malzeme temininde yaşanan sıkıntılar söz konusu ise bu durumun ne kadar gecikmeye yol açtığı detaylandırılmalıdır. Pandemi nedeniyle malzeme temininde yaşanan sorunlar işin devamı sırasında da söz konusu olduğundan işin süresi belirlenirken dikkate alınması gerekmektedir. Dolayısıyla yüklenicinin işin süresinin kısaltılması yönündeki ilk talebi ile yaşadığını ifade ettiği sıkıntı çelişmektedir. Diğer taraftan kamu idaresi, yıllara sâri nitelikteki yapım işlerinin ek sözleşme yapılmak suretiyle yıllara sâri olmaktan çıkarılması konusunda mevzuat hükümleri ve kanunda öngörülen şartlar doğrultusunda işlem yapılacağını ifade etmiştir.

Yüklenicinin dilekçe tarihleri, ikinci ek sözleşme tarihi ve işin bitim tarihlerinde yapılan

değişiklikler bir bütün olarak dikkate alındığında, işin yıllara sari nitelikte olmaktan çıkarılması, vergi güvenliği açısından risk oluşturmakta ve süre uzatım şartları oluşmadan ek sözleşmenin iptali ile yeni bir süre uzatımı verilemeyeceği düşünülmektedir.

Sonuç olarak, İdare tarafından işin bitiş süresinin mevzuat hükümleri doğrultusunda değiştirilmesi ve Kanun’da öngörülen şartlar oluşmamışsa işin süresinde değişikliğe gidilmemesi gerekmektedir.