Karar Künyesi
Belediye taşınmazlarının tahsislerine ilişkin yapılan incelemelerde tespit edilen mevzuata aykırı hususlar maddeler halinde açıklanmıştır.
Bir İlçe Belediyesi Arsası Üzerine Büyükşehir Belediyesi Tarafından Ruhsatsız Bina Yapılması, Ruhsatsız Binanın Bir Vakfa Ortak Hizmet Protokolü ile Tahsis Edilmesi ve Enerji Giderlerinin Belediye Tarafından Karşılanması
Belediye tarafından bir ilçe belediyesi arsası üzerine ruhsatsız bina inşa edildiği ve ruhsatsız binanın bir vakfa 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesi hükmüne istinaden tahsis edildiği görülmüştür. Daha sonra bu arsanın ilgili ilçe belediyesinden 1.000.000,00 TL bedelle kamulaştırılsa da tapu kayıtlarında taşınmazın halihazırda arsa olarak görüldüğü ve bir vakfa ortak hizmet protokolü ile tahsis edilen binanın ruhsatsız olduğu ayrıca binaya ait enerji giderlerinin Belediye tarafından karşılandığı tespit edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde; “Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri
gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
(Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.
Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.
Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz. 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz...” denilmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 75’inci maddesinin (c) bendi hükmü gereği 15.04.2015 tarih 371 sayılı Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla yapılan ortak hizmet protokolünde: Balçova İlçesi Balçova mahallesi 1264 ada 1 parsel de bulunan taşınmazın ilköğretim çağındaki çocukların yaşam becerilerinin arttırılmasına katkı sağlamak üzere vakıf tarafından hazırlanan eğitim programların yoluyla çocuk merkezli eğitim yöntemleriyle eğitim verilmesi amacıyla kullanılacağı belirtilmiştir.
Ancak belirtilen eğitimlerin icrası için vakfa tahsis edilen binanın ilgili tarihte bir ilçe belediyesinin arsası üzerine Büyükşehir Belediyesi tarafından ruhsatsız olarak inşa edilen bir bina olan bu taşınmazın vakfa tahsis edilmesi mümkün değildir. Ayrıca ruhsatsız olan bu binanın elektrik, su ve yakıt giderlerinin de ilgili protokol gereği Belediye tarafından ödenmesi
yükümlülüğü kabul edilmiş ve bu giderler ödenmiştir.
Sonuç olarak 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere bir vakfa 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 75'inci maddesi hükmüne istinaden yapılan ortak hizmet protokolü ile taşınmaz tahsisi ve tapu kayıtlarında bina olarak görülmeyen bir binanın vakfa eğitim yapılması amacıyla tahsis edilmesi ve enerji giderlerinin karşılanması mevzuat açısından mümkün değildir.
Taşınmazların İşgaliye ile Kullandırılması
Belediyeye ait taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yapılmaksızın “işgaliye sözleşmesi” ile kullandırıldığı görülmüştür.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Belediye meclisinin görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinde; “Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.”,
“Belediye encümeninin görev ve yetkileri” başlıklı 34’üncü maddesinde; “Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.” hükümleri bulunmaktadır. Yapılan incelemede, Belediyeye ait taşınmazların kiralama süresine uygun olarak gerekli belediye meclisi veya encümen kararı olmaksızın ve 2886 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği ihale yapılması gerekirken ihale yapılmaksızın mevzuatta herhangi bir karşılığı olmayan işgaliye sözleşmesi ile kullandırıldığı görülmüştür.
2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere 5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerine göre, taşınmazların 3 yıla kadar belediye encümeni kararıyla ihale edilerek kiraya verilmesi mümkündür. 3 yılı aşan kiralamalarda ise belediye meclisinin kararı gereklidir. Kira süresi biten taşınmazlar için yeniden kiralama ihalesine çıkılması gerekmektedir.
Belediye Mülkiyetinde Bulunan Binanın Üniversite Kurulması Amacıyla Özel Bir Vakfa Tahsis Edilmesi
Yapılan incelemede mülkiyeti Büyükşehir Belediyesine ait olan İzmir ili, Şehitler Caddesi No:138/A Halkapınar adresinde bulunan Meslek Fabrikası Şube Müdürlüğüne ait binanın üniversite kurulması amacıyla özel bir vakfa Meclis Kararıyla tahsis edildiği
görülmüştür.
25.11.2021 tarih ve 1358 sayılı Meclis Kararıyla İzmir İlinde Tarım ve Teknoloji Üniversitesi kurulması amacıyla özel bir vakfa protokolle Belediye mülkiyetinde bulunan binanın 20 yıl tahsis edilmesi kararlaştırılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde; “Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda (…) d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmi beş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür. Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.” hükmü mevcuttur.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınmaz tahsisi” başlıklı 47’nci maddesinde; “Kamu idarelerinin, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek amacıyla mülkiyetlerindeki taşınmazlarını birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilecekleri, tahsis edilen taşınmazın amaç dışında kullanılamayacağı belirtilmiştir. 5018 sayılı Kanuna dayanılarak çıkartılan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’in 3’üncü maddesinde kamu idaresi; “Tahsis açısından, Yönetmelik ekindeki idareler ile kendilerine tahsis yapılması açısından köy tüzel kişiliklerini…” şeklinde tanımlanmıştır. Yönetmelik ekindeki idareler ise Genel Yönetim Kapsamındaki idareler olup özel vakıflar bu kapsamda yer almamaktadır.
Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, belediyeler; kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına belediye meclis kararı ile tahsis edebilirler. Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere, derneklere, vakıflara sivil toplum kuruluşlarına veya meslek kuruluşlarına süresi her ne olursa olsun tahsis işlemi gerçekleştirilemez. Bu tüzel kişiliklere ancak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak kiralama işlemi yapılabilir. Yapılan incelemelerde belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak Belediye tarafından özel bir vakfa üniversite kurulması amacıyla mülkiyetindeki binanın 20 yıl süreyle tahsis edildiği görülmüştür.
Mevcut tahsis işlemi mevzuatın amir hükümlerine aykırılık teşkil etmekte olup bu tahsis hakkında ilgili mevzuata uygun olarak işlem yapılması gerekmektedir.