Karadeniz Teknik Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi tarafından faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen bilgisayar yazılım ile lisans yenileme işlemi alımlarının 260 Haklar Hesabında izlenmeyip doğrudan giderleştirildiği; ayrıca kurum mali tablolarında maddi olmayan duran varlıklar bulunduğu halde bu varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılmadığı ve 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın kullanılmadığı tespit edilmiştir.

01.05.2007 tarihli ve 26509 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin; “Gelir tablosu ilkeleri” başlıklı 35’inci maddesinde;

“…

(c) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılır.”

Aynı Yönetmeliğin “Amortisman ve tükenme payı uygulaması” başlıklı 49’uncu

maddesinde;

“(…)Muhasebe sistemine dâhil edilen duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranları duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça belirlenir.”,

Aynı Yönetmeliği’nin "Hesabın Niteliği" başlıklı 222’nci maddesinde;

“Haklar hesabı, bedeli karşılığı edinilen imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılır.”,

"Hesabın İşleyişi" başlıklı 223’ncü maddesinde ise;

“(1) Haklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

1. Borç

   
   

   1. Haklar, maliyet bedeli ile bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

      
      

2. Alacak

   
   

   1. Yararlanma süresi belli olanlar sürenin bitiminde, yararlanma süresi belli olmayanlar 5 inci yılın sonunda bu hesaba alacak, 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

   2. Yararlanma hakkı devredildiğinde kayıtlı değeri ile bu hesaba alacak, birikmiş amortismanları 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabına, devir bedeli tahsilatın şekline göre ilgili hesaplara borç kaydedilmekle birlikte; bu işlemden doğan kârlar 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabına alacak, bu işlemden doğan zararlar 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına borç kaydedilir.”,

268 Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin düzenlemeler getiren “Hesabın niteliği” başlıklı 226’ncı maddesinde; “Birikmiş amortismanlar hesabı, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, yararlanma süresi içinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır” denilmektedir.

Diğer yandan, Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde amortisman uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, 4.11.2015 tarih ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de

yayınlanan “Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği (Sıra No: 47) Amortisman ve Tükenme Payları” başlıklı Tebliğ’de düzenlenmiştir.

İlgili Tebliğin 3’üncü maddesinde 260 Haklar Hesabı ve 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabının amortismana tabi olduğu ifade edilmiştir.

Aynı Tebliğ’in 6’ncı maddesinde;

“ …(2) Ancak, maliyet bedeli, 28/12/2006 tarihli ve 2006/11545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliğinin eki listede yer alan dayanıklı taşınırların her biri için 14.000 TL’yi, 13/9/2006 tarihli ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelikte yer alan taşınmazlar için 34.000 TL’yi aşmayan duran varlıklar ile tutarına bakılmaksızın Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranı % 100 olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle maliyet bedeli bu tutarlara kadar olan duran varlıklar, hesaplara alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilir…” denilerek, maddi olmayan duran varlıklar için amortisman oranı %100 olarak belirlenmiştir.

Yapılan incelemeler sonucunda 2020 yılı içerisinde alımı yapılan Bilgisayar Yazılım ile Lisans Yenileme İşlemi Alımlarına ilişkin tutarların 260 Haklar Hesabı’na kaydedilmesi gerekirken, 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı’na kaydedilerek doğrudan giderleştirildiği, ayrıca kurum mali tablolarında maddi olmayan duran varlıklardan 260 Haklar Hesabı ile 267 Diğer maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı bulunduğu halde bu varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılmadığı ve 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın kullanılmadığı görülmüştür.

İdare, cebında bundan sonra söz konusu gayrimaddi haklara ilişkin işlemlerin yukarıda anılan mevzuatta belirtilen şekilde çalıştırılacağını ifade etmişse de ilgili yılda gayrimaddi haklar hesaplarının çalıştırılmaması, mali tabloların gerçek durumu yansıtmasını engellemektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri çerçevesinde Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen yazılım ve lisans alımlarının 260 Haklar Hesabına alınarak takibinin yapılması, yıl sonunda maddi olmayan duran varlıklar hesaplarındaki tutarın tamamına amortisman ayrılmak suretiyle giderleştirilmesi gerekmektedir.